جشنواره ۱۷ ساله فیلم‌های محیط زیستی شهر تورین حالا از پیشروترین حرکات محلی در حوزه مسائل زیست محیطی محسوب می‌شود. جشنواره‌ای که اکنون به میانجی هنر الگویی موفق برای ترویج سیاست‌های سبز است.
فستیوال تورین با هدف ارائه بهترین فیلم‌های مستند، انیمیشین و مستند داستانی در حوزه معرفی و حفظ محیط زیست در سال ۱۹۹۸ به‌وجود آمد و هجدهمین دوره آن در میانه اکتبر پس از یک هفته فشرده پایان یافت.
جشنواره تورین از سال ۲۰۰۶ مورد حمایت موزه ملی سینمای شهر تورین قرار گرفت. این موزه در نوع خود از کم‌نظیرترین موزه‌های سینما در اتحادیه اروپا است.
شهرداری و استانداری و نیز موزه محیط زیست شهر تورین نیز از دیگر حامیان مالی این فستیوال هنری هستند. این جشنواره در فاصله زمانی‌ای کوتاه، بسیار توسعه پیدا کرد و در دوره‌های اخیر بسیاری از رویدادهای جانبی مرتبط با حوزه محیط زیست را پوشش داد.
حدود ۱۰۰ فیلم در بخش‌های کودکان، رقابت ملی، بین‌الملل و نیز بخشی با فیلم‌هایی با محدودیت زمانی به جشنواره امسال فرستاده شد. در طول این سال‌ها برنامه‌های موزیک و تئاتر و کنسرت از رویدادهای محلی هستند که فضایی را برای حضور بیشتر شهروندان فراهم می‌کند، اما از ویژگی‌های خاص جشنواره امسال می‌توان به برگزاری همزمان نمایشگاه‌هایی برای معرفی محصولات بیو‌کشاورزی، ابزار استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در سطح خانگی و حوزه‌های کوچک جغرافیایی اشاره کرد.
افزون بر این امکانی فراهم آمده بود تا ببینندگان نیز بتوانند بعد از نمایش هر فیلم به آن رأی بدهند. همچنین تهیه‌کننده و دست‌اندر‌کاران فیلم می‌توانستند با برنامه‌های ابتکاری، شهروندان را به دیدن فیلم‌شان تشویق کنند. در راستای همین تبلیغ و معرفی می‌توان به برگزاری رقابت دوچرخه سواری در شهر و یا تشویق دانشجویان و دانش‌آموزان به حضور در نمایش فیلم‌ها اشاره کرد.
از آنجایی که اکران این فیلم‌ها در بیش از هشت سینما در شهر تورین و همزمان در بسیاری دیگر از شهرهای ایتالیا در حال نمایش بود، حوزه وسیعی از مخاطبان را مورد توجه قرار می‌داد. علاوه بر این، اکران‌ها به صورت رایگان برگزار می‌شد و به این ترتیب می‌توان گفت شرایط مناسبی فراهم بود تا شهروندان علاقمند به این حوزه بتوانند تلاش هنرمندان را برای کمک به احیا و حفظ محیط زیست ببینند. این فستیوال اولین جشنواره محیط زیستی است که تمام محصولات خود اعم از بخش تبلیغات و فروش بلیط و محصولات جانبی را از مواد بازیافتی تأمین می‌کند.
همچنین با هدف اطلاع‌رسانی و توجه‌دادن افراد به تغییرات آب‌و‌هوایی و آسیب گازهای گلخانه‌ای، موزه محیط زیست تورین نرم‌افزاری را معرفی کرد که بر مبنای آن می‌توان میزان آلوده کردن زیست محیط، از هر نوع، خصوصاً تولید دی اکسید کربن، را برای ابزار مرسوم مورد استفاده ما از موبایل و کامپیوتر تا یخچال و تلویزیون، برآورد کرد. این اپلیکیشن در سایت فستیوال قابل دسترسی است. همچنین برنامه‌ای ترتیب داده شده بود برای اختصاص بخش ویژه‌ای در موزه محیط زیست، به این موضوع.
هیأت برگزار کننده اعلام کردند که به‌رغم موضوعی بودن فستیوال و اینکه اغلب فیلم‌ها حاوی مباحثی تخصصی بودند، آمار و نتیجه نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که تنها در شهر تورین بیش از ۲۰ هزار نفر برای دیدن فیلم‌ها به سالن‌های سینما آمدند.
همینچنین در کارگاه‌های تخصصی که برای بررسی کوتاه و خلاصه‌ای از مبانی فیلم مستند و نیز نگاهی به تعهدات بین‌المللی محیط زیستی برگزار شد، تعداد زیادی از دانشجویان و اساتید سینما حضور داشتند. حضور دانشجویان سینما و مستندسازان خارج ایتالیا طی سال‌های اخیر بسیار قابل توجه بوده است.
تمرکز جشنواره بر تغییرات اقلیمی و مسئله آب
هیأت داورا ن فیلم سوئیسی «ماشین‌ها و دوچرخه‌ها» را شایسته کسب رتبه نخست اعلام کردند. به خاطر توجه ویژه به نقش سینما در آگاهی‌سازی در حوزه‌ی محیط زیست و اطلاع رسانی عمومی، برنده ۴۰۰۰ یورو شد.
در فستیوال فیلم امسال در بخش بین‌الملل فیلم‌هایی از کشورهای آمریکا، سوئیس، کانادا، اسرائیل، فرانسه، آفریقای جنوبی و چین حضور داشت. فیلم‌های بخش بین‌الملل امسال اغلب به موضوع تغییرات اقلیمی زمین و مشکل آب پرداخته بودند اما در بخش فیلم‌های ایتالیایی بیشتر مشکلات محلی مانند دفن غیر اصولی زباله، مشکلات شهرهای صنعتی و استفاده از صنعت بازیافت مورد توجه قرار گرفته بود.
در طول سال‌های برگزاری این جشنواره همواره دو فعالیت مهم در مورد ایده رشد و توسعه فستیوال مد نظر قرار گرفته است: نخست اینکه فیلم‌ها بدون هدف تجاری و با کیفیت خوب در مدارس قابل نمایش باشند. دوم آنکه انجمن‌های دانشجویی با دادن اطلاعات و برگزاری کارگاه‌های آموزشی، ضمن حمایت و معرفی فستیوال فیلم محیط زیست در محیط دانشگاه، توجه اساتید و دانشجویان را به این موضوعات جلب کنند.
همزمان با برگزاری این فستیوال شهرداری شهر تورین از ۲۵ ماه سپتامبر تا ۲۵ ماه اکتبر به مدت یک ماه، در شمال ایتالیا با همکاری استانداری پیه‌مونته مجموعه برنامه‌هایی با عنوان تغذیه‌ی شهری، کشاورزی آینده ترتیب دادند. این فستیوال به دنبال تغییر و بهبود فرهنگ تغذیه است. همچنین این فستیوال به دنبال پیدا کردن پلی ارتباطی میان فضاهای شهری و روستایی با هدف رونق دادن به اقتصاد مناطق کوچک شهری و نیز روستاها است. تغذیه صحیح و آشپزی و کشاورزی و باغداری و تولید محصولات لبنی از زمان روم باستان در ایتالیا اهمیت بسیاری داشته است، روشن است که ترویج و بازیابی آن با شیوه‌های مدرن چقدر می‌تواند بر اقتصاد ایتالیا و اروپا اثرگذار باشد. مسئولان محلی در ایتالیا سعی دارند با ترویج کشاورزی همساز با محیط زیست پایدار، به توسعه، اشکال‌یابی و تجربه‌ای کارآمد در این زمینه دست یابند. برگزاری فستیوال نان و شراب و بلوط و نیز گردهمایی بخش‌های روستایی و برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای معرفی سیستم‌های جدید سم‌پاشی و فروش مستقیم محصولات بدون حضور واسطه‌ها نیز از فعالیت‌های دیگری بود که در کنار این فستیوال هنری بر پا شد.
نمونه‌های ایرانی جشنواره‌های فیلم سبز
اما می‌توان در کنار این، نگاهی داشت به جشنواره‌ها و فستیوال‌های مشابه داخلی، نه با هدف مقایسه، بلکه با انگیزه بازنگری کوتاهی در آنچه بر سر فعالیت‌های محیط زیستی در ایران می‌آید؛ برشی کوچک که می‌تواند دشواری عمل و دوری عاملان و مسئولان این حوزه را از هدف برگزاری یک فعالیت فرهنگی – آموزشی نشان دهد.
پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست (پام)، اعلام کرد که در آذر ماه سال ۹۴ بعد از ۱۰ سال توقف، پنجمین دوره‌ی جشنواره فیلم سبز برگزار خواهد شد. جشنواره‌ی فیلم سبز با هدف ترویج فرهنگ حفاظت از محیط زیست از سال ۷۵ تا ۸۴ به شکل دو سالانه برگزار می‌شد و انجمن هنرمندان حامی محیط زیست، مسئول برگزاری این جشنواره است. اعلام شده بود که این فستیوال در تهران و همزمان ۱۰ استان دیگر برگزار خواهد شد. قرار بود جشنواره بخش‌هایی از جمله فیلم کوتاه و بلند و انیمیشن و فیلم‌های مردمی تهیه شده با موبایل را شامل شود.
مقدمات ارسال اثر و طرح پوستر هم تدارک دیده و پایان یافته بود. فرهاد توحیدی، رئیس هیأت مدیره خانه سینما که دبیری جشنواره را به عهده دارد، شعار امسال جشنواره «۱۰ سال دوری، جشنواره باز می‌گردد» اعلام کرد. اما فرهاد توحیدی چندی پیش اعلام کرد جشنواره تا اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۵ به تعویق خواهد افتاد. اگرچه این تاریخ هم مجدداً تغییر کرد. این در حالی بود که جلسه افتتاحیه دبیرخانه اجرایی جشنواره با حضور خبرنگاران و البته برنامه‌های کم هزینه و کاملاً نمادینی چون درختکاری اعلام به آغاز کرده بود و مانند اکثر برنامه‌های دیگر محیط زیستی در ایران که حتماً فضایی را به یوزپلنگ ایرانی اختصاص می‌دهند، یوز ایرانی بر سر در سایت این جشنواره قرار گرفت.
تعویق و تغییر زمان جشنواره به علت همزمانی با جشنواره‌ی عمار و پیامبر اسلام، به شوخی تلخی شبیه است که نشان می‌دهد در نهایت ایدئولوژی حتی بعد از یک دهه بر یک مجموعه نارس غلبه می‌کند. در حالیکه ۸۵ درصد تالاب‌های خشکیده و مساحت آن کمتر از یک سوم شده، جنگل‌ها و بیابان‌زایی رو به پیشرفت هم نتوانست به فعالیت هنری بی‌دست و زبانی در این حوزه جان و اولویت ببخشد.
از جشنواره‌های تصویری دیگر مرتبط به این حوزه می‌توان از جشنواره‌ی محیط زیست در آموزه‌های رضوی نام برد. نگاه مذهبی به مسئله محیط زیست در فضای کشوری مثل ایران که تلاش دارد به همه چیز رنگ و لعاب سیاسی یا مذهبی بدهد، می‌تواند مخاطبان خودش را داشته باشد.
آخرین بار، در تیر ماه سال ۱۳۹۳ سومین دوره جشنواره، در مسجد سلیمان برگزار شد: محیط زیست در سیره امامان. عکس و پوستر و داستان کوتاه و خاطره‌نویسی، بخش‌های مختلف جشنواره بود. جشنواره‌های رضوی که سرمایه‌گذار اصلی آن آستان قدس رضوی است، هر ساله جشنواره‌های متنوعی (از خطاطی تا انیمیشن‌سازی) برگزار می‌کند و جوایز گران قیمت آن زبانزد هنرمندان ایرانی است. اما پرسش اینجاست صرف این سرمایه تا به امروز چه کمکی به پیشبرد یا انتشار و یا حتی تقویت موضع فرهنگی و هنری و آموزشی در حوزه‌های مورد نظر این جشنواره کرده است؟