همزمان با سی‌امین نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد، سه‌شنبه ٢۴ شهریور/ ۱۵ سپتامبر، در یک رویداد موازی در مقر سازمان ملل متحد، سازمان غیردولتی اتریشی «سودویند»، نشستی را با عنوان «آلودگی زیست محیطی و مدیریت پسماند در جمهوری اسلامی ایران» برگزار کرد.
ژاله تبریزی فعال حقوق بشر در این نشست در ارتباط با آلودگی آب‌های استان‌های آذربایجان شرقی، غربی و اردبیل سخن گفت. او با اشاره به این که شهر دو میلیون نفری تبریز فاقد سیستم مرکزی فاضلاب است، گفت: «همین امر سبب شده تا فاضلاب‌های خانگی با شکل سنتی از طریق چاهای حفر شده در منازل دفع شود یا توسط کامیون‌های مخصوص لجن‌کش جمع‌آوری شده و در بیرون شهر در رودخانه‌هایی نظیر رودخانه آجی‌چای (تلخه‌رود) تخلیه گردد.» ژاله تبریزی این موضوع را دلیلی دانست که تلخه‌رود که به گفته او «روزگاری یکی از شاهرگ‌های حیاتی و از جاذبه‌های گردشگری تبریز بوده است، امروز در زمره بحرانی‌ترین رودخانه‌ها به لحاظ آلودگی زیست بوم قرار گیرد.» بنا بر آمار ارائه شده توسط خانم تبریزی «روزانه به‌طور متوسط ۱۶۰ هزار لیتر فاضلاب توسط لجن‌کش‌ها در رودخانه آجی‌چای خالی می‌شود.
ژاله تبریزی یکی دیگر از مشکلات و عوامل اصلی آلودگی زیست محیطی این منطقه را فعالیت واحدهای صنعتی در منطقه غرب تبریز و تولید پسمانده‌های بسیار خطرناک و سنگین مانند جیوه، کارنیوم و سرب دانست. او با اشاره به عبور رودخانه آجی‌چای از میان کارخانه‌های صنعتی و مزارع کشت سیفی و سبزیجات و آلودگی آب این رودخانه به مواد سمی که در نهایت به‌منظور آبیاری مزارع استفاده می‌گردد، از قول «رئیس اداره نظارت و پایش محیط زیست استان آذربایجان شرقی» افزود: «طبق نتایج آزمایش‌ها، این منطقه آلوده‌ترین مکان است و آلودگی در این منطقه بسیار بالاتر از حد استاندارد است، که در نهایت منجر به شیوع انواع بیمارهای خطرناک نظیر حصبه، وبا، سل، هپاتیت نوع ب و انواع ناراحتی پوستی و چشمی می‌گردد، این در حالی است که تاکنون هیچ اقدامی برای حل مشکل فاضلاب شهر تبریز انجام نگرفته است.»
آب‌های استان اردبیل و آلودگی با مواد رادیو اکتیو
ژاله تبریزی در بخش دیگر سخنان خود با اشاره به تحقیقات سازمان بهداشت جهانی و آلودگی آب‌های استان اردبیل به مواد رادیوابکتیو ضمن اعلام این خبر که شهرهای اردبیل و مشکین‌شهر بالاترین درصد مبتلایان به سرطان دستگاه گوارشی را دارند، گفت: «افزایش آمار مبتلایان به سرطان در میان مردم اطراف سبلان از یک‌سو و فشارهای مقامات امنیتی-انتظامی در خصوص سرپوش نهادن و جلوگیری از انتشار هر‌گونه خبر مربوط به آلودگی آب‌های منطقه به مواد رادیواکتیو از سوی دیگر سبب شده تا افزایش میزان مبتلایان به سرطان در این منطقه شدیداً افزایش یابد و همین امر سالانه افرادی زیادی را به کام مرگ می‌کشاند.»
ژاله تبریزی در ادامه سخنان خود ضمن اشاره به مشکلات ناشی از خشک شدن دریاچه ارومیه گفت که به دلیل ابعاد فاجعه‌بار ناشی از طوفان‌های نمک که در نتیجه خشک شدن این دریاچه روی می‌دهد، عفونت‌های حاد دستگاه تنفس، آسم، انواع سرطان و بیماری‌های قلبی و عروقی افزایش خواهد یافت.
سخنرانی ژاله تبریزی در این نشست را به طور کامل بشنوید:
محدودیت‌های زیستگاهی، دفع مواد زائد و خود پالایی طبیعت
پویان فاطمی فعال محیط زیست و حقوق بشر، دیگر سخنران این رویداد، با اشاره به محدودیت‌های زیستگاهی، توجه به حفظ محیط زیست و نجات زندگی بشر را امری بسیار حائز اهمیت دانست و گفت: «زمین در دفع مواد زائد و خود پالایی طبیعت محدودیت دارد و از این رو لازم است حفظ و نگهداری آن را بیشتر مورد توجه قرار دهیم.»
به گفته پویان فاطمی بسیاری از صنایع، عامل انتشار آلودگی‌های جدید و انتشار آلاینده‌هایی مثل مواد سرطان‌زا و سمی در محیط هستند. او همچنین اضافه کرد: «این در حالی است که مدیریت پسماندهای صنعتی در کشور به دلیل عدم وجود متولی خاص اجرایی، قوانین و مقررات مدون کنترل‌کننده و ارگان‌های نظارتی کارآمد از جایگاه مناسبی برخوردار نیست.»
پویان فاطمی با اشاره به این موضوع و حجم بسیار بالای پسماندهای صنعتی تولید شده در واحدهای صنعتی گفت: «به‌رغم آنکه بر اساس ماده ٧ و ١١ قانون مدیریت پسماندها»، نظارت و مدیریت اجرایی پسماندهای صنعتی و معدنی بر عهده وزارت صنعت و معدن است و مدیریت اجرایی پسماندهای صنعتی و ویژه به عهده تولید کننده می‌باشد اما همچنان شاهدیم این مواد توسط پیمانکاران غیرمتخصص از واحدهای صنعتی تحویل و به خارج از محوطه شرکت‌ها و شهرک‌های صنعتی منتقل می‌شوند. در خوش‌بینانه‌ترین حالت پسماندهای مذکور در محل دفع پسماندهای عادی و در کنار زباله‌های شهری دفع می‌شوند.»
پویان فاطمی در ادامه سخنان خود در این نشست گفت: «بر هیچ‌کس پوشیده نیست که پسماند خطرناک حاصل از صنایع به دلیل وجود فلزات سنگین، مواد اسیدی و قلیایی قوی همچنین مواد سمی نظیر جیوه، آرسنیک تا چه اندازه برای سلامت و بهداشت انسان و محیط زیست خطرناک است.» او همچنین به این نکته اشاره کرد که در کشورهای صنعتی یکی از عوامل اصلی مرگ کودکان بین یک تا ده سال، مسمومیت‌های اتفاقی است که عمدتاً ناشی از این موارد هستند.
پویان فاطمی همچنین در رابطه با آثار مخرب پسماندها بر سلامت انسان گفت: «فاضلاب‌های کارخانجاتی که حاوی جیوه است در صورت تخلیه به نهرها و آب‌های جاری توسط میکروارگانیسم‌های موجود در آب به متیل مرکوری تبدیل می‌شود که سمیت بالاتری نسبت به جیوه دارد. مصرف غذاهای دریایی که با فاضلاب چنین کارخانه‌هایی آلوده شده باشند، می‌تواند باعث اختلالات عصبی شدید، آسیب‌های مغزی، نقص جنین و حتی مرگ شود.»
سخنرانی پویان فاطمی در این نشست را به طور کامل بشنوید:
سی‌امین نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد از روز دوشنبه ٢٣ شهریور ۹۴/ ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۵ در شهر ژنو سوئیس آغاز شده و تا ۱٠ مهر/ دوم اکتبر، ادامه خواهد داشت.
بیشتر بخوانید:
برگزاری نشست «حقیقت، عدالت، جبران خسارت و تضمین عدم تکرار» در ژنو