من، بارداری و ترس‌های ظاهری 

شاید تحت تاثیر هورمون‌های بارداری بودم یا اینکه چون بارداری مساله‌ای کاملا زنانه است، شاید هم به خاطر تاثیر تصویرهای عرفی و کلیشه‌ای از زیبایی اندام زنان اما نمی‌توانم بگویم چقدر در دوران بارداری به تغییر شکل بدنم توجه می‌کردم و از این واقعیت که این تغییرها اجتناب ناپذیرند می‌ترسیدم. از اینکه هرگز نمی‌توام به اندام قبل از بارداریم برگردم، نگران بودم.

یادم هست که حتی قبل از بارداری هم به این موضوع زیاد فکر می‌کردم و نگران این تغییرات بودم.

فکر می‌کنم کمتر زنی بتواند ادعا کند که به تاثیر بارداری در شکل اندامش فکر نکرده یا نمی‌کند. ممکن نیست که جلوی آینه بایستی و به بازوهای پهن و پاهای بزرگ و پوست تغییر رنگ پیدا کرده و خطوط روی شکمت نگاه کنی و این ظاهر متفاوت برایت نگرانی ایجاد نکند. فرقی نمی‌کند قبل از آن چاق بوده باشی یا لاغر، بارداری تغییرات بیشتری روی اندام ایجاد می‌کند.

بارداری همراه است با تغییرات روحی و جسمی روزبه روز. من هر روز جلوی آینه می‌ایستادم و این تغییرات را می‌دیدم. هورمون‌ها هم به اندازه کافی موثر بودند. روزهایی بود که به شدت از فکر کردن به تغییراتی که بارداری در زندگی‌ام ایجاد کرده بود، دچار اضطراب می‌شدم. عجیب این بود که حرف زدن با دیگران درباره این مساله دردی را دوا نمی‌کرد. مطرح کردن این موضوع  با بقیه اغلب ناامید کننده است: «این انتخاب خودت بوده»، «نکنه انتظار داری همیشه مثل هیجده سالگی باشی»، «یه مادر خوب این‌طوری فکر نمی‌کنه»، «بعدش برای لاغر شدن خیلی باید زحمت بکشی.»

برای اینکه از ترس تغییرات ظاهری خلاص شوم، فقط یک راه داشتم؛ باید دیدگاهم را نسبت به بدنم تغییر می‌دادم و طور دیگری فکر می‌کردم. لازم بود بدانم چه ترس‌هایی وجود دارند و چطور باید با آن رو به رو شوم.این تغییر زاویه دید، بیشتر از اینکه به مادر شدن یا ارزش‌های مادری ربط داشته باشند، به برداشت خودم درباره بدنم ربط داشت. علاوه بر این باید می‌دانستم بیشتر این ترس‌ها ناشی از ترس چاقی بودند و می‌توانستند باعث اختلال‌هایی روانی شوند.

 ترس‌هایی که بارداری ایجاد می‌کنند چه هستند و چطور باید از آنها خلاص شویم؟

ترس از افزایش‌ وزن

چه دوست داشته باشیم یا نه افزایش وزن در دوران بارداری طبیعی و ضروری است. بعضی از زنان از نگرانی اینکه این افزایش وزن چقدر زیاد است، حتی نمی‌توانند روی ترازو بایستند و وزن‌شان را کنترل کنند. دوستی را می‌شناسم که ترس از چاقی، مانع تصمیم‌گیری درستش شده است؛ او نمی‌داند چطور باید این واقعیت را بپذیرد.

راه حل: درک این واقعیت که بارداری با افزایش وزن همراه است برای بعضی از زن‌ها سخت است و پذیرش این مساله باید قبل از اقدام به بارداری اتفاق بیفتد.

 ما باید قبول کنیم که اگر تصمیم گرفته‌ایم مادری را تجربه کنیم این بخش از تغییرات را هم در کنار آن بپذیریم. حتی اگر بچه دار هم نشویم، افزایش سن نیز تاثیر اجتناب‌ناپذیر خودش را خواهد گذاشت. حتی بعد از بارداری هم تلاش‌های جدی برای لاغر شدن بدن ما را شبیه قبل از آن نمی‌کند. البته فرصت برای کم کردن وزن همیشه وجود دارد، اما بهتر است به جای تمرکز به وزن به سلامتی و تناسب اندام اهمیت بیشتری بدهیم.

ژولی هنکز که روان‌درمانگر و مشاور خانواده در دانشگاه یوتا است می‌گوید: «زنان بایدبه جای اینکه بترسند، تغییرات جسمی را به عنوان بخشی از تغییرات زندگی‌شان در روند بارداری بپذیرند. ترس از آنچه که هستید یک فکر و رفتار خشونت آمیز علیه خودتان است.»

ترس باعث پرگورسیا

پرگورسیا، اختلالی است مشابه اختلال آناروکسیا که در دوران بارداری ایجاد می‌شود. پرگورسیا باعث می‌شود به خاطر ترس از چاقی نتوانید هیچ غذایی را ببلعید. معمولا کسانی که سابقه بیماری آناروکسیا یا پرخوری را داشته‌اند در دوران بارداری دچار این بیماری می‌شوند. رژیم‌های غذایی سفت و سخت و ورزش‌های شدید به خودی خود خطرناک هستند. اگر این مساله در دوران بارداری ادامه پیدا کند  حطر جدی تر نیز خواهد بود.

زنی که دچار اختلال پرگورسیا بود، وضعیت روحی‌اش را این‌طور توصیف می‌کند: «من با بدنم غریبه بودم و نمی‌توانستم واقعیت تنم را بپذیرم. وای که چقدر خودم متنفر بودم! من غذا نمی‌خوردم و اصلا متوجه کمبود نیاز‌های ضروری بدن و جنینی که از آن تغذیه می‌کند نبودم. من آزاری نمی‌دیدم. حتی از اینکه چاق نمی‌شوم خوشحال هم می‌شدم اما نتیجه واقعا بد بود. نوزادی با وزنی بسیار پایین و نیازمند مراقبت‌های شدید پزشکی متولد شد.»

راه‌کار: اگر فکر می‌کنید تمایلی به خوردن ندارید و اصلا برایتان مهم نیست چیزی از گلویتان پایین برود یا نه و اگر از این بابت خوشحال هم هستید، این موضوع را پیگیری کنید. از کمک خواستن خجالت نکشید. یک موجود زنده در بطن شماست و هرچقدر هم که از ظاهر خودتان بیزار باشید، به خاطر حفظ یک زندگی باید به سلامت خودتان و جنین توجه کنید. جنین در دریافت کمک ناتوان است اما شما می‌توانید برای حل مشکل اقدام کنید.

ترس از عدم تعادل

یک زن باردار هیچ وقت نمی‌تواند فقط به نیازهای خودش توجه کند. موجود کوچکی همراهیش می‌کند که همه بار مسئولیت مراقبت از آن به عهده مادر است. مراقبت از جنین با تغییرات جسمی، روحی و عاطفی همراه است. بعضی از این تغییرات حتی در اختیار و کنترل مادر نیست. همین ناتوانی در کنترل برای مادر ترس ایجاد می‌کند.  ترس از دست دادن تعادل به ویژه برای زنانی که به چاقی فکر می‌کنند یا دچار اختلال خوردن می‌شوند شدیدتر هم هست چون آنها فکر می‌کنند از مسیر تعادل خارج شده‌اند.

راه‌کار: شاید توصیه کردن آسان‌تر از عملی کردن یک راهکار باشد  اما دبی دمر استاد دانشگاه آتلانتا می‌گوید: «به‌خاطر همه تغییراتی که در شما ایجاد می‌شود خوشحال باشید. زن‌ها باید یاد بگیرند به جای تفرت و ترس از تغییرات از چیزی که اتفاق می‌افتذ لذت ببرند.»

در دوران بارداری تامین نیازهای جسمی و روحی که به سلامت و رشد جنین کمک می‌کند ضروری است.

اختلال بد ریختی بدن

جسیکا فلوی، مشاور سلامت روانی در بروکلین اختلال ترس از بدریختی را اینطور توصیف می‌کند: «اختلال بد شکلی بدن، یک تصویر تحریف شده از شکل بدن است. زنان بارداری که دچار این اختلال هستند وحشت زیادی از تغییرات دوران بارداری دارند. اگر زنی دچار اختلال خوردن هم باشد احتمال بروز این اختلال نیز بیشتر می‌شود.»

راه‌کار:  این اختلال می‌تواند برای هر کسی ایجاد شود بنابراین هر زنی باید ترس‌هایش را بشناسد: افزایش وزن،  کشیدگی پوست، تغییر شکل پستان‌ها و بزرگ شدن لگن. انکار این ترس‌ها وقتی که وجود دارند باعث ایجاد اختلال بدریختی می‌شود. درک این مساله‌ که همه این تغییرات نشان‌دهنده یک بارداری سالم است و بهایی است که برای تجربه یک اتفاق متفاوت و عاطفی می‌پردازیم، مانعی برای ایجاد اختلال‌های روانی وابسته با بارداری هستند.

 فلوی می‌گوید: «زن‌ها  نیاز دارند برخی از واقعیت‌ها را درباره بارداری‌شان بپذیرند. این پذیرش با دوست داشتن خود و اعتماد و پیرش خود زن ممکن است.»

ترس کم شدن وزن

افزایش وزن دوران بارداری مساله همه زنان نیست. بعضی زن‌ها تجربه دیگری دارند؛ آنها از این می‌ترسند که وزن زیادی را در دوران بارداری کم کنند.

یک نمونه، تهوع صبحگاهی شدید است که باعث می‌شود بعضی از زن‌ها وزن زیادی را کم کنند. از دست دادن وزنی که ناشی از عوارض بارداری است در زنان این ترس را ایجاد می‌کند که نمی‌توانند کودک سالمی به دنیا بیاورند.

راه‌کار: هیچ زنی نمی‌تواند تا قبل از بارداری متوجه شود چه عوارضی را در بارداری‌ تجربه خواهد کرد . بنابراین خوب است قبل از اقدام به بارداری توجه ویژه ای به تامین نیازهای جسمی‌اش داشته باشد. تامین نیازهای ضروری بدن برای بارداری را یک پزشک متخصص تشخیص می‌دهد به همین دلیل است که مراقبت‌های پیش از بارداری ضروری است.

تغییر سبک پوشش

بخواهید یا نه، بارداری باعث می‌شود که سبک لباس پوشیدن‌تان را تغییر بدهید. اما همین هم می‌تواند دلیلی برای نگرانی بعضی از زن‌ها باشد. اینکه دیگران چه تصوری از لباسی و ظاهرشان دارند، زن باردار را دچاراضطراب می‌کند. این مساله ربط مستقیمی به مفهوم زیبایی و وزن ایده‌ال در عرف و فرهنگ جامعه دارد. زن باردار نگران است که جایگاهش را در بین زن زیبای خوش‌اندام از دست بدهد. همین موضوع ممکن است برای زن جوانی که به بچه‌دار شدن فکر می‌کند شک و دودلی ایجاد کند.

راه‌کار:خوب است که زنان از بارداری به عنوان راهی برای مقابله با باورهای کلیشه‌ای استفاده کنند. این فهم از واقعیت را که یک زن محدود به ظاهر اندامش نمی‌شود هر زن بارداری درک خواهد کرد؛ منوط به اینکه بارداری را یک تجربه فراتر از تغییرات ظاهری‌اش بداند.

در عین حال این به معنای آن نیست که زن باردار خوش‌پوش و زیبا نیست. بیشتر از هرچیز این به روحیه فردی خود زن بر می‌گردد که  به لباس و آراستگی‌اش در دوران  بارداری یا مادری توجه کند یا نه. برای اینکه احساس خوبی داشته باشیم شاید لازم باشد بیشتر از قبل به خودمان توجه کنیم.

همه نظرات و پیشنهادهای این یادداشت فقط با هدف اطلاع‌رسانی ارائه شده‌اند و راهکارهایی برای تشخیص و درمان نیستند. این یادداشت تلاشی برای شناخت ترس‌های دوران باردری درباره بدن زنان است . برای تشخیص و درمان اختلال و ترس بیمارگونه حتما از یک متخصص کمک بگیرید.