آیا تا به حال به آیکون کوچک «فرندز»- دوستان- در سمت راست بالای صفحه فیس بوک خود دقت کرده‌اید؟ این آیکون کوچک احتمالا در فیس بوک شما تغییر کرده یا به زودی تغییر خواهد کرد.
شبکه اجتماعی فیس‌بوک با تغییرات کوچک گرافیکی در لوگوی «دوستان» و «گروه‌ها» تصویر نمادین زنان را از حاشیه در آورده است.
کیتلین وینر، مدیر بخش طراحی گرافیک فیس‌بوک، در مطلبی منتشر شده در وبسایت «Medium» نوشته است که در جریان کار متوجه شده که تصویر نمادین مرد با شانه‌های کامل و پهن در تصویر آیکون دوستان بود در حالی که تصویر زن ناکامل و در حاشیه مرد قرار می‌گرفت. او گفته که به عنوان یک زنِ تحصیل‌کرده در کالج زنان، مفهوم نمادیک لوگوی پیشین که زنان را در سایه قرار می‌داد، چندان برایش غیرقابل تشخیص نبود اما آن زمان تغییر لوگو در حوزه اختیاراتش نبوده است.
به گفته خانم وینر، انگیزه ویژه‌ای در طراحی اولیه وجود نداشته و این اتفاق ناخودآگاه افتاده است اما به عنوان یک زن که خودش شانه‌های پهنی دارد، این تصویر برایش آزاردهنده بوده است.
زمانی که ویتر در حال طراحی شانه‌های زن بود، کارش به تغییرات دیگری هم انجامید: او سر زن را هم تغییر داد و مدل مویش را هم عوض کرد؛ همچنین شانه‌ها و مدل موی مرد را هم تغییر داد. در تصویر قبلی مرر جلوی زن قرار داشت و زن در فاصله محسوسی از او قرار می‌گرفت.
وینر پس از اینکه زن و مرد را در یک مکان مساوی قرار داد، تصمیم گرفت این بار زن را جلوتر بگذارد، البته با هیکلی کمی کوچک‌تر از مرد. او همچنین جای زنان و مردان را در آیکون «گروه‌ها» تغییر داد و زن را جلوتر گذاشت. همکارانش به او کمک کردند که این تغییرات را در فیس بوک اعمال کند. این تغییرات نخستین بار شش ماه پیش در فیس بوک ظاهر شد.
وینر نوشته است که این پروژه که توسط خود او پیش رفته، حالا او را نسبت به حساسیت درباره معنای نمادین آیکون‌ها حساس‌تر کرده: «من همه آیکون‌ها را بررسی می کنم. به خصوص آنهایی را که آشناترند. مثلا اینکه آیا کیف دستی نماد کار است؟ چند درصد جمعیت شاغل دنیا کیف دستی حمل می‌کنند؟ با چه نشانه‌های دیگری می‌توان مفهوم شغل را نشان داد تا برای تعداد بیشتری از مردم کاربرد پیدا کند؟»
بازنگری نمادها در جهان
سوئد شاید یکی از نخستین کشورهایی باشد که به به معنای نمادین تابلوها و نشانه‌ها توجه کرده است. این کشور نخستین بار در فرودگاه بین‌المللی آرلاندا در استکهلم، تابلوی توالت‌ها را تغییر داد و به جای نماد یک مرد یا زن، نماد یک زن و مرد در کنار یکدیگر را روی در ورودی توالت‌ها قرار داد. این تابلوها نخست در دو توالت در بخش پروازهای خروجی غیر اروپایی در ترمینال «اف» در فرودگاه بین المللی آرلاندا در استکهلم ایجاد شدند، اما حالا در شهرهای مختلف این کشور می‌توان توالت‌هایی را دید که جنسیت‌زده یا صرفا مردانه نیستند.
«کارین یمتین»، از سیاستمداران برجسته حزب سوسیال دمکرات سوئد و نماینده پارلمان پیشین که از پیشگامان طرح این موضوع در سال ۲۰۱۰ بود، درباره از پیشنهاد خود گفته بود: «هر انسانی منحصر به فرد است اما ارزش انسانی یکسان است. خوب است که توالت‌های عمومی فراجنسیتی باشند تا انسان‌ها مجبور به انتخاب بین زن یا مرد بودن نشوند.»
در سال‌های پیش، دولت سوئد در ماموریتی از اداره راه و ترابری این کشور خواسته بود که علائم و تابلوهای راهنمایی و رانندگی را به تابلوهای برابرتری تغییر دهد. تابلوهای راهنمایی و رانندگی در جهان به صورت سنتی از «پرهیب» مردانه استفاده می‌کنند اما به دستور دولت سوئد، اداره راه و ترابری سوئد، اولین سری از علائم و تابلوهای راهنمایی و رانندگی با هیکل زنانه را طراحی و تولید کرد.
تابلوی عابر پیاده با نقش زن از سال ۲۰۰۸ در سوئد مورد استفاده قرار گرفته است.
این تغییرات به سوئد محدود نمانده است. چند سال قبل شورای شهر وین هم کارزاری تبلیغاتی برای استفاده از علائمی با استفاده از تصاویر زنان روی علائم اطلاع رسانی در سطح شهر آغاز کرد.
به دنبال این تصمیم، در شهرداری وین، نشانه دستشویی‌های مخصوص تعویض پوشک نوزادان، علامت‌های جدیدی گرفتند. علامت قبلی این دستشویی‌ها فقط یک مادر و یک کودک را نشان می‌داد اما تصاویر جدید مردی را نشان می‌دهند که در حال عوض کردن پوشک بچه است.
این نشانه‌های تصویری برای وادار کردن مردم به بازنگری در مورد کلیشه‌های جنسیتی و تشویق پدران به استفاده از این دستشویی‌ها طراحی شدند.
سونیا وسلی، مسئول امور زنان شورای شهر وین آن زمان گفته بود: «زبان و زبان تصاویر آکنده از نقش‌های اجتماعی هستند.»
او گفته بود: «ما عادت کرده ایم که در همه نشانه‌های تصویری مردان حضور داشته باشند و تنها نشانه‌های تصویری زنان مربوط به مواردی است که با کودکان سروکار دارند»
سیستم حمل و نقل وین هم از این شیوه برابری جنسیتی پیروی می‌کند. برچسب‌های صندلی‌های مخصوصی سالمندان یا کسانی که کودکی همراه دارند نیز تغییر کرده است.
قبلا این علائم مادری با کودک، پیرمرد و یک مرد معلول را نشان می‌دادند اما در علائم تازه، جنسیت برخی از آنها تغییر یافته است.
با وجود این تغییرات که در برخی از کشورهای دنیا انجام شده همچنان بیشتر نشانه‌های نمادیک در دنیا از الگوهای کلیشه‌ای تبعیت می‌کنند که در آنها زنان در حاشیه قرار دارند یا برایشان نقش‌های کلیشه‌ای تعریف شده است.
با این حال تغییرات کوچک همواره اثرات بزرگ به دنبال داشته‌اند. فیس بوک معتقد است که با اینکه تغییر ایجاد شده در این شبکه اجتماعی بسیار کوچک است اما از نظر طراحی و اجرا تغییر مهمی است. تغییر نمادها نشان می‌دهد که میل به تغییر کلیشه‌ها عمومی‌تر از گذشته شده و می‌توان امید داشت که نمادهای جهان آینده، برابرتر و متنوع‌تر باشند.