ماه رمضان در ایران، تقریبا زندگی همه مردم را تحت تاثیر قرار می‌دهد. حکومت به شکلی چشم‌گیر، مقدمات “میهمانی خدا” را فراهم می‌کند، برنامه‌های ایدئولوژیک تلویزیون چند برابر می‌شود و برنامه‌های خاص در مساجد و اماکن مذهبی رونق می‌گیرد.
وضعیت بازار هم تغییر می‌کند و قیمت مواد خوراکی بالا می‌رود. متدینین علاوه بر اینکه روزه میگیرند، با رسم و رسوم خاصی رمضان را به جشن تبدیل میکنند. اما برای گروه دیگری از جامعه، رمضان نه جشن و میهمانی، که سختی و مشقت است.
روزه‌خواری به مثابه جرم
با آغاز ماه رمضان، پلیس ایران اجرای طرحی موسوم به «برخورد با روزه‌خواران» را آغاز می‌کند. در اولین روزهای ماه رمضان هم، رسانه‌های حکومتی عکس‌های زیادی از برخورد پلیس با افرادی که در ملاءعام چیزی می‌خورند، می‌نوشند یا سیگار می‌کشند، منتشر میکنند.
وقت‌نیوز، رسانه محلی آذربایجان، در روزهای اول ماه رمضان امسال گزارش داد که در تنها در یک روز، ۹۴ نفر به جرم روزه‌خواری در کافی‌شاپ یکی از هتل‌های تبریز بازداشت شده‌اند. پیشتر هم خبر دستگیری ۴۰ نفر در همدان به همین اتهام منتشر شده بود.
پلیس ایران مدعی است روزه‌خواری «جرم مشهود» است. استناد دادگستری و پلیس به ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی است: «هر کس علنا در انظار عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی نماید، علاوه بر کیفر عمل به حبس از ۱۰ روز تا دو ماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌گردد و در صورتی که مرتکب عملی شود که نفس آن عمل دارای کیفر نباشد ولی عفت عمومی را جریحه‌دار نماید، فقط به حبس از ۱۰ روز تا دو ماه یا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.»
هر چند در متن قانون به «روزه‌خواری» اشاره نشده، اما از آن‌جا که در فقه شیعه، روزه‌خواری حرام است، تظاهر به آن مشمول این ماده می‌شود.
این البته استدلال موافقان این قانون است. مخالفان اما میگویند لفظ «علنا» در متن قانون به این معنی است که کسی که در کوچه‌ای خلوت، پنهانی روزه‌خواری کند، مشمول این قانون نیست. همچنین خودروی شخصی، مغازه و … از تعریف عرفی «معابر» خارج است. دیگر این که نفس روزه‌خواری نه دارای کیفر است و نه عفت عمومی را جریحه‌دار می‌کند.
اما گوش قاضی‌ها در ایران به این تفسیرها بدهکار نیست و هر سال شهروندان زیادی به جرم «تظاهر به روزه‌خواری» در دادگاه‌های شرعی محکوم می‌شوند.
علاوه بر برخورد امنیتی با روزه‌خواران، حاکمیت به کار فرهنگی هم روی آورده است. در ایستگاه‌های متروی تهران، بنرهایی نصب شده با این مضمون که افرادی که برای روزه نگرفتن، عذر شرعی دارند، برای «مراعات حال دیگران» در فضاهای عمومی به روزه‌خواری «تظاهر» نمی‌کنند.
مردم چه میگویند؟
یک شهروند روزه‌دار در تهران به رادیو زمانه می‌گوید: «به هیچ وجه راضی نیستم روزه گرفتنم محدودیتی برای دیگران ایجاد کند. خیلی هم ناراحت می‌شوم!»
اما یک زن روزه‌دار از قزوین می‌گوید: «نمی‌شود که هر کس هر کاری دلش خواست بکند. دختر ۱۳-۱۴ ساله من چطور می‌تواند روزه بگیرد اگر در شهر همه رستوران‌ها باز باشند و مدام ببیند که آدم‌ها آب و غذا می‌خورند؟»
خبرگزاری فارس، ماه رمضان دو سال پیش، در گزارشی نوشت: «روزه‌خواری علاوه بر همه معایبی که دارد و عملی حرام در دین مبین اسلام محسوب می‌شود، در بعد اجتماعی به نوعی عدم احترام به حقوق دیگران است. زیرا کسی که به صورت آشکار روزه می‌خورد، هنوز به حقوق شهروندی و احترام به حقوق دیگران در سطح جامعه واقف نیست و این حقوق را زیر پا می‌گذارد. چنین فردی علاوه بر بی‌حرمتی به احکام و قوانین اسلامی، به صورت علنی و آشکار بیان می‌کند که رعایت حقوق دیگران چندان برایش اهمیتی ندارد.»
این گزارش علاوه بر این که در فضای رسانه‌ای سر و صدا به پا کرد و با واکنش وکیلان و رسانه‌های حقوقی مواجه شد، از آن جهت مهم بود که در جمهوری اسلامی، یک خبرگزاری مانند فارس، بیش از متن صریح قانون، مبنای عملکرد دستگاه انتظامی و امنیتی است.
شهروندی در خوزستان که روزه نمی‌گیرد، درباره این موضوع به رادیو زمانه می‌گوید: «منظور از “احترام به حقوق دیگران” احترام به حقوق روزه‌داران است؟ ما حقوق نداریم؟ من که در گرمای تابستان جنوب از صبح سحر تا بوق سگ در خیابان کار میکنم، حق ندارم یک لیوان آب بخورم؟»
علاوه بر ممنوعیت خوردن و آشامیدن و سیگار کشیدن در فضاهای عمومی و شهری، رستوران‌ها و کافه‌ها هم قبل از افطار اجازه ارائه خدمات ندارند و آشپزخانه‌ها در بهترین حالت فقط غذای سرد سرو میکنند.
یک ساندویچ‌فروش در صادقیه تهران به رادیو زمانه می‌گوید: «در این ماه باید مثل قاچاقچی‌ها کار کنیم. کرکره مغازه را تا نصفه پایین می‌کشم و با هزار مصیبت و مشقت، ساندویچ دست مشتری می‌دهم.»
او که روزه نمی‌گیرد، معتقد است سیر کردن شکم گرسنه‌ها کمتر از روزه گرفتن ثواب ندارد!
یک شهروند اهل شیراز هم می‌گوید: «دوستم از آمریکا برای تعطیلات برگشته و دوباره که برود، چند سال همدیگر را نخواهیم دید. هر دوی ما در تهران مسافریم، اما جایی را در شهر به آن بزرگی پیدا نکردیم که دو ساعت بنشینیم و با هم حرف بزنیم.»
شهروند دیگری هم می‌گوید: «حتی در فرودگاه مهرآباد –که طبعا همه مسافرند- برای خوردن یک لیوان چای، باید بلیت ارائه کنی و ثابت کنی که مسافری. شرم‌آور است!»
مصداق دیگری از نقض حقوق بشر
یک حقوقدان از ایران به رادیو زمانه می‌گوید: «هر چیزی که کرامت انسانی را خدشه‌دار کند، نقض حقوق بشر است.»
به گفته این حقوقدان، این که انسان برای نوشیدن یک لیوان آب باید جواب پس بدهد، نقض حقوق اوست. او می‌گوید: «ماده ۶۳۸ یک مشکل بزرگ حقوقی است. برای برخورد با بدحجابی هم به آن استناد میکنند، در حالی که اصلا تعریفی از بدحجابی ارائه نکرده.»
این حقوقدان معتقد است که هر چند در فقه شیعه قول‌های مختلفی وجود دارد و یافتن قول رایج هم کار آسانی نیست، اما حتی در یک برداشت تعدیل شده از فقه شیعه، جرم‌انگاری روزه‌خواری صحیح نیست.
فردی به نام «روزه‌خوار»
واژه «روزه‌خوار» به شکلی منفی تعریف می‌شود و این در حالی است که روزه‌خواری تنها با پذیرفتن گفتمان اسلامی معنا پیدا می‌کند. گفتمانی که بخش زیادی از «روزه‌خواران» اعتقاد و التزامی به آن ندارند. جمهوری اسلامی اما با ساختن این مفهوم ایدئولوژیک، هم از طریق رسانه‌هایی که از جیب مردم اداره می‌شوند و هم با توسل به زور (در ۱۰ روز اول ماه رمضان، ده‌ها نفر بازداشت شده‌اند)، روزه‌داری را امری عادی و «نرمال» جا می‌زند و روزه‌خواران را غیرعادی و در صورت نداشتن عذر شرعی، مستحق مجازات می‌داند.
تنش میان بخش‌های مذهبی و غیرمذهبی جامعه ایران، در ماه رمضان شدت می‌گیرد. سرکوب و سانسور، اجازه برخورد دیدگاه‌ها در فضاهای رسمی را نمی‌دهد، اما در فضای غیر‌رسمی و به‌خصوص مجازی، این تقابل دیدگاه‌ها کاملا روشن است. یک کاربر توییتر نوشته است: «چرا روزه‌خوار باید به روزه‌دار احترام بذارد؟ چرا برعکسش نه؟ نیاز بیولوژیک من مهمتر است یا اعتقاد او؟»
به نظر می‌رسد آنچه حکومت به عنوان «تظاهر به روزه‌خواری» جرم می‌پندارد و بر اساس آن با مجرمان برخورد امنیتی می‌کند، از نظر منطقی هم مشکل داشته باشد. افرادی که روزه نمی‌گیرند، تظاهر به چیزی نمی‌کنند. آن‌ها واقعا -به دلیل شرعی یا اعتقادی- روزه نمی‌گیرند. این دستگاه حاکم است که از همه مردم -اعم از مذهبی و غیرمذهبی- می‌خواهد که «تظاهر به روزه‌داری» کنند.
اطلاق اصطلاح «روزه‌خوار» به افرادی که روزه نمی‌گیرند، می‌تواند به خودی خود یکی از مصادیق استبداد دینی باشد.
روزه‌دارها بیشتر سختی می‌کشند یا روزه‌خوارها؟
یک شهروند تهرانی به زمانه می‌گوید: «شرایط جسمی من به شکلی است که در فصل گرما باید از این سوپرمارکت تا سوپرمارکت بعدی، یک بطری آب معدنی بنوشم.»
فضاهای عمومی، متعلق به همه شهروندان است. حکومت دینی اما این اصل را به کلی نادیده می‌گیرد: قبل از هر چیز با تحمیل حجاب اجباری به نیمی از جامعه، سپس با کنترل رابطه زن و مرد در کوچه و خیابان و در یک ماه از سال هم با کنترل خوردن و آشامیدن شهروندان.
ممنوعیت خوردن، آشامیدن، سیگار کشیدن و … در فضاهای عمومی، می‌تواند زندگی عادی هر شهروندی را مختل کند. این که در روزهای طولانی تابستان، هیچ رستوران و کافی‌شاپی در تمام شهر باز نباشد، به این معنی است که به مدت یک ماه هیچ فضایی برای استراحت و ملاقات و … در شهر وجود ندارد.
این اختلال، برای فرد روزه‌دار، یک انتخاب فرد به واسطه باور مذهبی اوست، اما دیگران -افرادی که روزه نمی‌گیرند- در برابر تصمیم فرد مسلمان مسئولیتی ندارند. حکومت و آن بخش از مسلمانان که از جرم‌انگاری «تظاهر به روزه‌خواری» حمایت میکنند، از همه شهروندان انتظار دارند که نه تنها به عقاید آن‌ها احترام بگذارند، که حتی همان کاری را انجام دهند که مسلمانان انجام می‌دهند.
محدودیت‌هایی که در فضاهای عمومی به افراد غیرمذهبی تحمیل می‌شود (در حالی که آن‌ها هیچ انگیزه مادی و معنوی‌ای هم برای تحمل این محدویت‌ها ندارند)، باعث شده «روزه‌خواران» بیش از روزه‌داران برای پایان ماه رمضان و بازگشت به زندگی عادی لحظه‌شماری کنند.
در شرایط موجود و تا زمانی که به واسطه حمایت حکومت دینی، روزه‌داری گروهی از جامعه، مانع آشامیدن آب برای گروهی دیگر در گرمای تابستان ایران می‌شود، نمی‌توان به بهانه «احترام به عقاید»، روزه گرفتن یا نگرفتن را مساله‌ای مطلقا شخصی انگاشت.
روزه ی زوری
زوزهای روزه
روزه گیر روفوزه
سرها توی کوزه
زندگی دودوزه
روزبه / 29 June 2015
اول:
بسیار میشنویم که روزه داران میگویند:”وقتی شما در ملا عام غذا میخوری , روزه داران نمیتوانند
جلوی خود را بگیرند”.پس دارند اعتراف میکنند که روزه گرفتنشان از سر عادت و بدون اعتقاد
قلبی است .مگر فلسفه روزه این نیست که شما برای ایمان به خدا از زخارف دنیوی و نیازهای
حقیر تن بگذرید؟ اگر غذا نباشد و نخوری که هنر نکرده ای . هرکسی اگر غذا نباشد به ناچار
باید گرسنگی بکشد.ایمان شما وقتی آشکار خواهد شد که غذا باشد و بقیه بخورند وشما از فرط
ایمانتان, تقوا پیشه کنید و نخورید.
دوم:
چرا کسانی که نماز نمیخوانند را جریمه نمیکنید؟در افغانستان زمان طالبان ; هیچ کس حق
نداشت هنگام اذان در خیابان راه برود.بلکه باید فورا خود را به نزدیکترین مسجد می رساند.
جالب آنکه اکثر کسانی که روزه میگیرند;نماز که واجبتر است را بجا نمی آورند!
سوم:
اصلا این چه بساط خرافات است در قرن ۲۱؟به خدا من که در ایران زندگی میکنم, ماه رمضان
برای رفتن به سر کار هم مشکل دارم از شدت بوی گندی که در اتوبوس مجبورم تحمل کنم.
اقلا یکی از این مراجع ; مسواک زدن را از مصادیق روزه خواری خارج کند لطفا!
Sam / 29 June 2015
Sam این قضیه ی مسواک رو واقعا خوب گفت! مقداریشون که چون وقت نمی کنند و اذان گفته می شه مسواک نمی زنند بقیه هم با اینکه مسواک می زنند اما چون معدشون خالی می مونه، بوی ته رودشون موقع حتی نفس کشیدن تا مغز سر آدم میره! خدا به هممون رحم کنه!
توحید / 30 June 2015
برخورد پلیس به کنار. برخورد مردم با همدیگه خیلی جالبه.
روزه خور به روزه دار تیکه میندازه. روزه گیر به روزه خور.
این چه اخلاقیه اخه.
اونی که معتقد نیست حاضر نیست یک اه مراعات کنه. اونی هم که روزه میگیره فکر میکنه یه ماه عالم مال اونه.
ما ملت ایرانی 100 سالی مونده بفهمیم اخلاق چقدر خوبه!!!!!
اصلا مفهومی به نام فداکاری تو ما مرده.!!
مردم هوای هم رو ندارن. چه توقعی از حکومت؟؟!!
جواد / 30 June 2015
یکنفر نظر داده چرا کسانی که نماز نمی تراخوانن جریمه نمی کنن.جواب اینکه چون نماز یک امر فردی اما روزه خواری در ملا عام اهترام نزاشتن به قانون این ماه.بهد هم از بین کسانی که روزه می گیرن کسانی هستن که تازه شروع کردن و یا شاید به هر علتی به غذا تمایل بیشتری نسبت به سایر روزه داران داشته باشن و نباید روزه داری را برای آن ها سخت کرد.ایا یک نفر گفته روزه دارها جلوی خود را نمی گیرن ا ر کسی جلو آن ها چیزی خورد مخالفن چرا جمع می بندی خیلی از روزه دارها هم با دیدن غزا یا روزه خوران تهریک نمی شن پس لطفا درباره ایمان و تقوا روزه داران به صورت کلی نظر ندین چون خیلی ها هم با دیدن بهترین غداها باز هم تمایل به هفظ روزه دارن.حالا اگر تزی ذارین درباره میزان آشکاری ابمان آن ها هم بدین!
آقای راننده ای هم گفته منی که تو گرما کار می کنم هق خوردن یک لیوان آب ندارم.باید گفت کی گفته این هق نداره .یا نمی شه که اعتراض می کنه .بک لیوان آب ذستش بکیره یا یک بطری آب داشته باشه وفتی کسی در اطرافش نیست بخوره ومهم قانون شکنی در ملا عام و به جا نیاورذن حرمت الهی ماه. چرا می خواین از کاه کوه بسازین و مغلته کنین انقدر…حال آدم به هم می خوره
رها / 01 July 2016
آقایی هم که نظر دایاده این خرافات چیه در قرن 21.نگاهی به تعداد و میزان افرادی بندازه که هر سال از کشوره های ذیکه مسلمان می شن.
http://www.youtube.com/watch?v=rF6FmH5vzz4
http://www.youtube.com/watch?v=2RNScXzXHLc
http://www.youtube.com/watch?v=noS2wFyxzh0
رها / 01 July 2016
به طور کلی در دین اسلام من در آوردی محمد کذاب ، هر آنچه به نفع مردم است حرام و هر آنچه به ضرر مردم است ، حلال است .
گرسنگی کشیدن در حالی که فکر و ذکر مردم دنبال دروغ گفتن برای پول در آوردن است ، هیچ فایده ای ندارد و هیچ عبادتی نیست که صوابی در پی داشته باشد .
از طرفی هم خودشان می گویند ماه رمضان ، ماه برکت است ، در حالی که بیشترین رکود و خمودگی کسبه و اصناف و حتی ادارات در این ماه مزخرف رقم می خورد .
بهنام / 01 July 2016