بنابر تحقيق گروهی از دانشمندان محيط زيست، حاصلخيزی خاک در جهان به اوج خود رسيده است و اين موضوع می‌تواند تهديدی جدی برای منابع جهانی غذا در قرن پيش رو باشد.
به گزارش ایندیپندنت، این دانشمندان عقیده دارند که اکنون تنها راه ممکن برای دفع اين تهديد، حفاظت و نگهداری بلندمدت از قابليت زيست حياتِ(viability) زمين‌های کشاورزی موجود است.
به گقته اين دانش‌پژوهان، فرسايش و تخريب خاک، همراه با از دست رفتن زمين‌های مناسب کشاورزی که به پراکندگی جمعیت در حال رشد شهری می‌انجامد، يکی از مهمترين معضلات بشر در قرن ۲۱ خواهد بود.
بر اساس اين گزارش، «انقلاب سبزی» که از نيمه قرن گذشته با تأکيد بر افزايش توليد منابع غذايی به واسطه کشاورزی شيميايی صورت پذيرفت، ديگر قادر نخواهد بود برای حفظ جمعيت رو به رشد اين قرن به شيوه گذشته رفتار کند. آنها از اين پس بايد بر حفاظت و حاصلخيزی خاک تأکيد کنند.
بلعيده‌شدن زمين‌های کشاورزی به دست شهرها
بخش عمده‌ای از مولدترين کشتزا‌رهای امروزه با توجه به «اهلی شدن» خاک وحشی آن منطقه از طريق فعاليت‌های مدرن کشاورزی به ارمغان آمده است. با اين حال دانشمندان در تحقيقی که در مجله «علوم» منتشر شده درباره نسبت حاصلخيزی در ساليان گذشته به اين نتيجه رسيده‌اند که اين خاک اهلی‌شده به ندرت کيفيت آذوقه اجدادی گذشته که برآمده از خاک وحشی بودند را داراست.
رونالد آماندسون، استاد برجسته علوم محيط زيست دانشگاه برکلی کاليفرنيا، در اظهارات اخيرخود در اين باره گفت:«تلاش برای بهبود مديريت و حفاظت از خاک اهلی و همچنين نگهداری از بخش‌هايی از انباشته‌های به جامانده از خاک وحشی قديم، مهمترين چالش پيش روی کشاورزی دراين قرن است.»
بين سال‌های ۱۹۷۰ تا ۲۰۰۰ مناطقی وسيعی از زمين‌های کشاورزی، تقريباً به وسعت کشور دانمارک، شهری شدند. انتظار می‌رود وسعت اين زمين‌های کشاورزی که به دست شهرها تصرف شدند، در ۲۰سال آينده به وسعت کشور مغولستان برسند.
دانشمندان می‌گويند بسياری از زمين‌های کشاورزی به دست شهرها بلعيده خواهد شد.
اين دانشمندان محيط زيست می‌گويند: «در حال حاضر مولدترين خاک‌ها مورد سوء استفاده قرارمی‌گيرند، و تقاضا برای توليد موادغذايی بيشتر، يکسره افزايش خواهد يافت.»
دکتر آماندسون يادآورشد، فعاليت‌های کشاورزی در طول اعصار با فرسايش و از بين بردن مواد مغذی خاک باعث شتاب بخشيدن به نابودی خاک شده است.
او اضافه کرد که بايد طرز فعاليت‌های خود را تغيير داد و اين يکی از تعيين کننده‌‌ترين عوامل برای توليد پايدار و ماندگار خاک، يا در خقيقت لايه حياتی اين کره است.
آماندسون گفت: «از زمانی که انسان، به کشاورزی توسعه داده است، چهره اين سياره را نيز همزمان تغيير داده و چرخه مواد مغذی خاک را يکسره ويران کرده است.»
به گفته اين دانشمند محيط زيست «از آنجايی که تغييرات به آرامی اتفاق می‌افتد، و مردم به اين دگرگونی‌ها نيزآگاه نيستند، دو يا سه نسل طول خواهد کشيد تا تغييرات به ثمر نشيند.»
ظهور کارتل‌های عظيم فسفر
آماندسون خاطرنشان کرد يکی از کليدی‌ترين تهديدات برای امنيت غذايی آينده جايگزينی کود مصنوعی به ويژه فسفر و پتاسيم به جای خاک است که در حال حاضر امری است رايج، فسفر و پتاسيمی که از دل سنگ‌ها و مواد معدنی استخراج می‌شوند. برای مثال آمريکا تنها يک يا دو درصد از ذخاير جهانی فسفر را دراختيار دارد و در ۲۰ يا ۳۰ سال آينده اين ذخاير به کل تهی می‌شود.
به گفته آماندسون «اين مسئله می‌تواند به ابهامات و چالش‌های سياسی زيادی بيانجامد. به زودی مراکش بزرگترين منبع فسفر در جهان پس از چين خواهد شد. اين دو کشور دست به معامله و توافق بزرگی خواهند زد و جهان به زودی شاهد ظهور کارتل عظيمی از فسفر خواهد بود.»
اين دانشمند علوم محيط زيست ادامه داد که بسياری از مواد مصنوعی افزوده شده به خاک‌ها مثل نيتروژن، پس از آبياری خاک به آلاينده‌های خطرناکی تبديل می‌شوند. اين آلاينده‌ها نيز در مسير بازيافت دوباره به کاغذ، شيشه، قوطی‌های حلبی و پلاستيک‌های زباله خانگی بدل می‌شوند.
آماندسون گفت: «ما بايد مواد مغذی از دست رفته را به زمين بازگردانيم. ما قادر به انجام چنين کاری برای خاک هستيم. ما مهارت بازيافت بسياری از مواد مغذی را داريم. اما متأسفانه تصميم‌گيران نهايی همان سياست‌گزاران هستند.»
آنگونه تحقیقات اخیر دانشمندان درباره به اوج رسیدن حاصلخیزی خاک نشان می‌دهد، بحران محیط زیستی اخیر درباره تهدید منابع جهانی غذا، بار دیگر بیش از آنکه يک «مشکل علمی» باشد، یک «معضل اجتماعی» است.