نزدیک به شش سال از آغاز اعتراض‌ها به نتایج بحث‌‌برانگیز دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران در خرداد ۸۸ می‌گذرد.
حسن روحانی که دومین سال دوران ریاست جمهوی‌اش را پشت سر می‌گذارد، اردیبهشت ماه ۱۳۹۲ در دانشگاه صنعتی شریف گفته بود که «علاوه بر حصر، مسأله زندانیان ۸۸ را هم می‌شود حل کرد.»
او اما نه تنها گرهی از کار حصر باز نکرده است که فهرست معترضان بازداشت‌شده هم کوتاه‌تر نشده است. در این دو سال، لیست اعدام‌ها هم بلندتر شده و بازداشت‌ها و حبس کردن‌های طولانی مدت روزنامه‌نگاران منتقد، فعالان دانشجویی، فعالان حقوق زنان و کودکان، فعالان سندیکایی، مدنی، عقیدتی و … نیز ادامه داشته است.
زندانیان سیاسی، انفرادی و اعتصاب غذا
وب‌سایت کلمه، منسوب به نزدیکان میرحسین موسوی، بهمن ماه سال گذشته در یکی از آخرین گزارش‌های مربوط به زندانیان سیاسی خبر از زندانی بودن پنج زندانی سیاسی متولد سال ۱۳۷۱ داد. این افراد که مسعود سیدطالبی، علی نوری، سعید حسین‌زاده موحد، محسن رحمانی پیام و رهام برکچی‌زاده معرفی شده‌اند، در زندان اوین به سر می‌برند و از جوان‌ترین زندانیان سیاسی هستند.
در ۲۸ فروردین ماه سال گذشته، مأموران وزارت اطلاعات، اطلاعات سپاه پاسداران و بیش از ۱۰۰ تن از سربازان گارد سازمان زندان‌ها به بند ۳۵۰ اوین حمله کردند، بیش از ۳۰ زندانی سیاسی را مورد ضرب و شتم قرار دادند و گروهی از آن‌ها را به سلول‌های انفرادی منتقل کردند.
در روزهای بعد از این حادثه، پنج دانشجو که برای همراهی با خانواده‌های زندانیان سیاسی در تجمع دوم اردیبهشت‌ماه خانواده‌های زندانیان آسیب دیده در حمله به بند ۳۵۰ اوین در مقابل نهاد ریاست جمهوری حاضر شده بودند، توسط عوامل سپاه بازداشت و در مجموع به ۲۰ سال زندان محکوم شدند. همچنین احمدرضا حائری، از فعالان سیاسی و نماینده خانواده این زندانیان نیز به سه سال و نیم حبس محکوم شد.
امید کوکبی، دانشجوی دکترای فیزیک دانشگاه آستین تگزاس دیگر زندانی سیاسی زندان اوین است. این دانشجوی نخبه که چهارمین سال از دوران حبس ۱۰ ساله خود را می‌گذراند، بهمن ماه سال ۱۳۸۹ برای دیدار با خانواده‌اش به ایران بازگشت اما هنگام خروج دوباره از ایران، در فرودگاه بازداشت شد.
از دیگر زندانیان سیاسی زندان اوین می‌توان به آرش صادقی، عضو ستاد انتخاباتی میرحسین موسوی اشاره کرد. او که در پنج سال گذشته، چندین بار بازداشت و زندانی شده است، ۱۳ اسفندماه پس از گذشت شش ماه از بازداشتش، به بند هشت زندان اوین منتقل شد. این دانشجوی زندانی که شهریور ماه بازداشت شده بود، پیش از این در بند دو الف به سر می‌برد.
مریم شفیع‌پور، عضو ستاد انتخاباتی مهدی کروبی، زندانی سیاسی دیگری است که در سال‌های گذشته خبر‌ساز بوده است. گرچه محکومیت شفیع‌پور از هفت سال به چهار سال کاهش یافته اما وضعیت سلامت این زندانی سیاسی نگران کننده است. این فعال دانشجویی، ۲۵ شهریور ماه سال گذشته، به دلایل نامشخصی به بیمارستان منتقل شد.
در زندان رجایی‌شهر
زندان رجایی‌شهر کرج از دیگر مراکز نگهداری زندانیان سیاسی در ایران است که سال گذشته، وجود دستگاه‌های پارازیت امواج موبایل و خط‌شکن در این زندان خبر‌ساز شد و وب‌سایت کلمه در گزارشی مدعی شد که این دستگاه‌ها، امنیت و سلامت زندانیان سیاسی این زندان را به خطر انداخته است.
یکی از این زندانیان سیاسی، مسعود باستانی، روزنامه‌نگاری است که از بهمن ماه ۱۳۸۸ به زندان رجایی‌شهر تبعید شد و اکنون دوران حبس شش ساله خود را در آنجا می‌گذراند. او روز ۱۳ اسفند ماه، به علت حمله قلبی و ضعف شدید اعصاب سمت چپ بدنش، از زندان به بیمارستان منتقل شد اما بدون موافقت پزشک معالج، او را شبانه از بیمارستان به زندان بازگرداندند.
فعالان سندیکایی ازجمله رضا شهابی زکریا، یوسف آب خرابات، واحد سیده، افشین ندیمی و … هم از دیگر زندانیانی هستند که برخی از آن‌ها با حکم‌های دراز مدت در زندان رجایی شهر به سر می‌برند.
شاهرخ زمانی، یکی دیگر از زندانیان زندان رجایی‌شهر است که پس از بازداشت در خرداد ماه ۱۳۹۰، به ۱۱ سال حبس محکوم شد. این فعال کارگری که ۲۹ فروردین پس از انتقال به زندان رجایی‌شهر اعتصاب غذای ۳۹ روزه خود را شکسته بود، به دلیل انتقالش به بند زندانیان خطرناک، بار دیگر دست به اعتصاب غذا زد.
فعالان صنفی زندانی و زندان ارومیه
محمد جراحی، فعال کارگری است که با حکم پنج سال زندان، در بند عمومی زندان تبریز در حبس است. او می‌گوید که در این بند امنیت جانی ندارد.
بهنام (اسد) ابراهیم‌زاده، عضو کمیته پیگیری ایجاد تشکل‌های کارگری و فعال حقوق کودک است که از خرداد ۱۳۸۹ حکم پنج سال زندان خود را می‌گذراند. شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب در آذر ماه سال گذشته او را به ۹ سال و چهار ماه حبس جدید محکوم کرد.
بیشتر بخوانید: کارگر زندانی که دوباره به زندان محکوم شد – شرح حال بهنام ابراهیم‌زاده
همچنین بسیاری از معلمان از جمله محمود باقری، رسول بداقی، مهدی فراحی شاندیز و عبدالرضا باقری به‌دلیل فعالیت در کانون صنفی معلمان ایران در حال گذراندن دوران حبس‌های طولانی مدت هستند.
یکی دیگر از زندان‌های محل نگهداری زندانی‌های سیاسی، زندان ارومیه است. کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران، آذر ماه سال گذشته گزارش داد که ۲۷ زندانی سیاسی بخش مرکزی زندان ارومیه که از ۲۹ آبان ماه در اعتراض به شرایط خود دست به اعتصاب غذا زده بودند، از سوی مسئولان قضایی جمهوری اسلامی تهدید شده‌اند. به گفته سازمان عفو بین‌الملل ۱۰ نفر از این زندانیان از افراد محکوم به اعدام بودند.
فعالان مدنی اما از دیگر زندانیان سیاسی در زندان‌های جمهوری اسلامی هستند که از جمله آن‌ها می‌توان به لطیف حسنی اشاره کرد. او در ماه‌های پایانی سال ۱۳۹۱همراه با محمود فضلی، شهرام رادمهر، آیت مهرعلی بیگلو و بهبود قلی‌زاده، چهار فعال دیگر آذربایجانی بازداشت و هر یک به ۹ سال حبس تعزیری محکوم شدند.
شمار زیادی از زندانیان سیاسی زندان‌های جمهوری اسلامی را زندانیان سیاسی کرد تشکیل می‌دهند. یکی از این زندانیان سامان نسیم است که تیر ماه ۱۳۹۰و در ۱۷سالگی، به اتهام ارتباط با پژاک و فعالیت مسلحانه علیه سپاه پاسداران بازداشت و به اعدام محکوم شد.
با وجود آنکه گفته می‌شود او ۲۹ بهمن ماه سال گذشته، همراه با پنج زندانی دیگر به بند انفرادی زندان ارومیه منتقل شده است تا حکم اعدامش اجرا شود، اما قوه قضاییه و منابع خبری رسمی تاکنون خبری درباره اجرا شدن یا نشدن این حکم، منتشر نکرده‌اند. از سرنوشت زندانیانی که با او به انفرادی منتقل شده‌اند هم خبری در دست نیست.
همچنین کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران، آذر ماه سال گذشته در گزارشی نوشت که ۲۹ زندانی کرد زندان مرکزی ارومیه از ۲۹ آبان ماه در اعتراض به وضعیت زندان و عدم رعایت اصل تفکیک جرائم در نگهداری زندانیان دست به اعتصاب غذای‌تر زده‌اند.
ادامه بازداشت فعالان حقوق کودک و زنان
در طول دو سالی که از فعالیت دولت یازدهم می‌گذرد، بازداشت فعالان حقوق کودکان و زنان همچنان ادامه داشته است. این روند، در پی اعتراض آن‌ها به اسیدپاشی‌های سال گذشته در اصفهان، وارد دور تازه‌ای شد.
از جمله بازداشت شدگان در پی وقوع این اسیدپاشی‌ها، مهدیه گلرو، فعال دانشجویی است که در مهر ماه سال گذشته، هنگامی که در تجمع اعتراضی به اسیدپاشی‌ها در مقابل مجلس حضور داشت، بازداشت و به زندان اوین منتقل شد.
در سال گذشته، برخی از فعالان حقوق زنان و کودکان هم از زندان به بیمارستان منتقل شدند. ساجده عرب سرخی، روزنامه‌نگاری است که ۲۹ دی ماه از بند زنان زندان اوین به بیمارستان بوعلی منتقل شد اما مسئولان دادستانی اجازه ندادند که او بستری شود و این نویسنده کودک را به بند زنان زندان بازگرداندند. او تیر ماه سال گذشته، «به دنبال پرونده‌سازی سپاه»، در دادگاهی غیابی به یک سال زندان محکوم شد.
آتنا فرقدانی هم از فعالان حقوق کودک است که اوایل شهریور ماه سال گذشته بازداشت شد. فرقدانی که نقاش هم هست، پس از آنکه آذر ماه سال گذشته، با انتشار ویدئویی از ضرب و شتم و هتک حرمت خود در بند زنان بازداشتگاه دو الف خبر داد، در بیستم دی ماه دوباره بازداشت و این بار به زندان قرچک ورامین منتقل شد.
مهناز محمدی، دیگر فعال حقوق زنان است که مهر ماه ۱۳۹۱ به اتهام «اجتماع و تبانی علیه امنیت کشور» و «تبلیغ علیه نظام» به پنج سال حبس تعزیری محکوم شد. این مستندساز ۱۷ خرداد ماه سال گذشته، برای تحمل حکم خود راهی زندان اوین شد.
سعید شیرزاد، دیگر فعال حقوق کودک هم که متهم به برگزار کردن گردهمایی و تبانی علیه امنیت و تبلیغ علیه نظام است، پس از بازداشت در ۱۲ خرداد ماه سال گذشته، دو ماه در سلول انفرادی به سر برد. او با وجود انتقال به بند عمومی زندان اوین، هنوز محاکمه نشده است.
بی‌توجهی به شرایط جسمی و روحی زندانیان سیاسی
بر پایه اخبار و گزارش‌های منتشر شده، زندانیان سیاسی با مشکلاتی نظیر محرومیت از ملاقات حضوری و هفتگی، بی‌توجهی به درمان بیماری‌های حاد جسمانی، کمبود نور آفتاب، نبود فضای سبز، نبود جریان هوای سالم و امکانات خشک کردن لباس و پیاده‌روی، کیفیت نامناسب غذا و توالت‌ها و حمام‌های نامناسب و … مواجه هستند.
در آخرین خبرهای منتشر شده در سال گذشته از زندانیان سیاسی، گزارش شد که سعید رضوی فقیه، فعال سیاسی و روزنامه‌نگار اصلاح‌طلب و مصطفی دانشجو، وکیل و فعال حقوق درویشان گنابادی، از دریافت امکانات مناسب پزشکی در شرایط اضطرار بی‌بهره ماندند.
در بهمن ماه همچنین گزارش شد که ترکش به جا مانده در گردن سراج‌الدین میردامادی، عضو اسبق شورای مرکزی دفتر تحکیم وحدت، از زمان جنگ ایران و عراق، حرکت کرده و سلامتی او را به خطر انداخته است. او که پس از به ریاست جمهوری رسیدن حسن روحانی، از فرانسه به ایران بازگشت، بازداشت و به سه سال حبس و دو سال ممنوع‌الخروجی محکوم شد.
محسن رحمانی، زندانی سیاسی دیگری است که به اتهام بالا گرفتن عکس میرحسین موسوی در نشست انتخاباتی حسن روحانی در سال ۱۳۹۲، به هفت سال زندان محکوم شده است. وب‌سایت کلمه، ۱۷ اسفند نوشت که این زندانی ۲۱ ساله به بیمارستان روانپزشکی رازی (امین‌آباد) منتقل شده است.
۲۰ اسفند ماه هم خبری در مورد محمدحسن یوسفی پورسیفی، زندانی سیاسی بند ۳۵۰ زندان اوین منتشر شد که بر اساس آن، او به بیماری «سارکوئیدوز» و «بهجت» مبتلا شده است که می‌تواند اندک بینایی باقی‌مانده برای این زندانی را هم نابود کند. یوسفی پورسیفی ۸۰ درصد از بینایی چشم راست و ۹۰درصد از بینایی چشم چپ خود را از دست داده است.
عبدالفتاح سلطانی، از بنیان‌گذاران «کانون مدافعان حقوق بشر» نیز از شهریور ماه ۱۳۹۰ تاکنون دوران حبس ۱۳ ساله خود را در زندان اوین سپری می‌کند.
کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران، آذر ماه سال گذشته، به نقل از دختر این وکیل زندانی نوشت: «در حالی که پدرم دچار بیماری قلبی و نوسان فشار خون است، با درخواست‌ها برای انتقال او به بیمارستان مخالفت می‌شود.»
محمدرضا سیف‌زاده نیز دیگر زندانی سیاسی است که در سال ۱۳۹۱ به اتهام «اقدام علیه امنیت ملی» و «ارتباط با سایت‌های خبری خارج از کشور» بازداشت شد. نزدیک به سه ماه پیش، وضعیت جسمی این زندانی سیاسی که از حدود دو سال قبل به زندان برازجان منتقل شده، نگران کننده اعلام شد.
همچنین یک فرد مطلع، آذر ماه سال گذشته به کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران خبر داد که نزدیک به ۷۵ نفر از زندانیان امنیتی- سیاسی بند ۳۵۰ زندان اوین، از چهار ماه پیش از آن تاریخ، به قرنطینه بند هفت منتقل شده‌اند. زندانیان منتقل‌شده به این بند در زیرزمینی مرطوب، مملو از حشرات گزنده و بدون تهویه مناسب نگهداری می‌شوند که بیماری‌های قلبی، تنفسی و پوستی زندانیان را تشدید کرده است.
خبرهای مربوط به زندانیان سیاسی در آغاز سال جدید هم چندان امیدوار کننده نیست. شماری از زندانیان از حق داشتن مرخصی نوروزی محروم مانده‌اند و فشارهای احتمالی اعمال شده بر آنان در تعطیلات نوروزی در سکوت خبری به گوش کمتر کسی می‌رسد.