Opinion-small2

سایت آیت‌الله خامنه‌ای در تعریف و تمجید مداوم و اسطوره سازی از فردی که اسطوره شدنی نیست، کوشش فراوانی به خرج داده و می‌دهد. به محض آن که سایت آقا مواضعی از او درباره موضوعی خاص را برجسته می‌سازد، کلیه رسانه‌های اصول‌گرایان، نظامی‌ها و دولتی‌ها دقیقاً همان متن را در رسانه خود منتشر می‌سازند.

سایت رهبری ماهیانه در مورد چند موضوع، این اقدام را صورت داده و بقیه مجبور به دنباله‌روی، تجدید انتشار و به عرش رساندن حضرت آقا به دلیل اتخاذ مواضع خردمندانه و حکیمانه هستند.

khamRouhani

سایت رهبری در ۱۳۹۳/۱۰/۲۵ این سایت مطلبی با تیتر “ضربه را با ضربه پاسخ مى‌دهیم“، “بازخوانی مواضع حضرت آیت‌الله خامنه‌ای درباره توطئه کاهش قیمت نفت در بحبوحه‌ جنگ تحمیلی” را منتشر کرد. همان روز همه رسانه‌ها همه آن موضع گیری‌ها را عیناً منتشر کردند.

مدعای اصلی که از طریق این عنوان و تفسیرهای پس از آن انتشار یافت این بود: آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان رئیس جمهور، در دوران جنگ تحمیلی، شجاعانه در برابر توطئه عربستان سعودی و دیگر کشورهای نفتی خلیج فارس ایستادند، اما رئیس جمهوری کنونی- حسن روحانی- فاقد چنان جسارت و شجاعتی است. روحانی حتی کوچک‌ترین موضعی در برابر توطئه عربستان سعودی اتخاذ نکرد. آیا این مدعا صادق است؟

آیت‌الله خامنه‌ای چه کرد؟

او در ۱۳۶۴/۱۱/۲۵ در خطبه‌های نماز جمعه تهران گفت که کاهش قیمت نفت “یک توطئه تمام عیار” علیه جمهوری اسلامی و برخی کشورهای مترقی منطقه است. پدیدآورنده اصلی این توطئه هم دولت انگلیس است. سپس گفت که برخی از اعضای اوپک در این توطئه جهانی و استکباری مشارکت کرده‌اند. بعد نوبت به اخطار رسید: «خدا کند این احتمال درست نباشد و ما این را درست نفهمیده باشیم و الا کار مشکل خواهد شد براى آن کشورها و آن دولت‌هایى که یک چنین توطئه‌ خبیثانه‌اى را علیه اوپک و علیه ملت‌هاى خودشان با دشمنان این ملت‌ها در آن همدستى کرده باشند؛ این یک توطئه است. ما تلاش اصلى خودمان را در این راه گذاشتیم که با این توطئه مقابله کنیم و مقابله هم کردیم.»

روشن نیست که جمهوری اسلامی در آن زمان چه نوع مقابله‌ای با این توطئه کرده است. اما اگر مقابله صورت گرفته بود، چرا هنوز توطئه تداوم داشت و او مجبور بود که در نمازجمعه پیرامون آن سخن بگوید که «میلیون‌ها انسان از این توطئه ضربه خواهند دید و ضرر خواهند کرد.»

مقابله با توطئه کارساز نبود. در مصاحبه رادیویی ۱۳۶۸/۱۲/۵، دوباره از مشارکت برخی از اعضای اوپک در این توطئه سخن گفت. از مواضع لیبی و الجزایر تعریف کرد، اما سپس افزود: «برخى دیگر از کشورها مثل عربستان و کویت متأسفانه هیچ گونه همکارى و همراهى در این مورد نکردند. حتى سعودی‌ها اعلان کردند که در مورد فروش نفت خودشان، خودشان تصمیم‌گیرنده هستند و پاى‌بند به تعهدات اوپک نیستند در حالی که پاى‌بند بودن عربستان به تعهدات اوپک این براى عربستان ضررى ندارد، این براى آنها فایده دارد.»

در ادامه توضیح داد که همکاری عربستان سعودی با اوپک و رعایت سهمیه‌اش، به سود خود آن کشور است، اما آنها زیربار آن نمی‌روند. این بار تهدید را تشدید کرد و گفت: «البته این برخورد با اوپک یک برخورد غیرقابل تحملى است این ضربه‌اى به اوپک است، ضربه‌اى به ملت‌هاى اسلامى است و ما باید بگوئیم ضربه را با ضربه پاسخ مى‌دهیم.»

خامنه‌ای گوشزد کرد که عربستان سعودی آسیب‌پذیر است و ایران می‌تواند به دلیل حمل نفت عراق توسط آنها، کشتی‌های نفتی را بازرسی کرده و نفت‌اش را هم مصادره کند. این عمل از نظر افکار عمومی و قوانین بین‌المللی موجه است، برای این که عراق در حال جنگ با ایران است.

خامنه‌ای در ۱۳۶۴/۱۲/۱۴ در دانشگاه تهران به دانشجویان گفت که دستگاه دیپلماسی ایران در این مورد بسیار فعال و قاطع عمل کرده است. به عنوان نمونه، هیأتی که به عربستان سعودی رفت: «آن‌جا جورى حرف زده که برادر پادشاه عربستان سعودى گفته شما مى‌خواهید تهدید کنید ما را؟ اگر تهدید مى‌کنید من حاضر نیستم گوش کنم، ایشان گفته که نه حالا شما گوش کنید به نفع‌تان است به صرفه‌تان است که گوش کنید و ادامه داده همان حرف‌ها را مجددا گفتند یعنى لحن خیلى قوى و قاطع.»

اما خامنه‌ای به سرعت تمام توضیح داد که هیچ تهدیدی در کار نیست و ادعای تهدید برای امتیاز گرفتن – از جمله کمک‌های نظامی- از دولت آمریکا توسط دولت‌های حوزه خلیج فارس است.

حسن روحانی چه گفت؟

به نظر بسیاری از تحلیل‌گران معتبر غربی، عربستان سعودی به همراه دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس، با هدف ضربه زدن به ایران و روسیه، جنگ نفتی به راه انداخته و قیمت نفت را از حدود ۱۲۰ دلار به زیر ۵۰ دلار کاهش دادند (به عنوان نمونه به نوشته توماس فریدمن در شماره ۱۴ اکتبر ۲۰۱۴ نیویورک‌تایمز بنگرید. همچنین به مقاله ۱۴ دسامبر نیویورک پست، مقاله ۱۸ دسامبر فارن پالیسی و مقاله ۲۳ دسامبر فارن پالیسی در این زمینه بنگرید). وزیر نفت عربستان اعلام کرده که اگر قیمت نفت به ۲۰ دلار هم کاهش یابد، آن کشور میزان تولید خود را کاهش نخواهد داد.

سناتور مک‌کین هم در همین خصوص به CNN گفته است: «هیچ کدام از اقدامات پرزیدنت اوباما نشانی از قدرت و عزم جدی در برابر ولادیمیر پوتین نداشته است. پرزیدنت اوباما و ما باید از سعودی‌ها تشکر کنیم چرا که قیمت هر بشکه نفت را به حدی رسانده‌اند که به شدت به اقتصاد ولادیمیر پوتین آسیب رسانده است.»

سناتور لیندسی گراهام پس از بازگشت از سفر منطقه‌ای خاورمیانه، در ۱۳۹۳/۱۱/۰۵ گفته است که هدف واقعی عربستان سعودی از طراحی سیاست کاهش قیمت نفت، شکستن ایران است.

حسن روحانی به شدت از سوی اصول‌گرایان مورد حمله قرار گرفت که چرا در برابر توطئه عربستان سعودی سکوت اختیار کرده است؟ روحانی در ۲۳ دی ۱۳۹۳ در اجتماع مردم بوشهر با اشاره به کاهش ۵۰ درصدی بهای نفت گفت: «آنهایی که کاهش قیمت نفت را علیه برخی از کشورها طراحی کرده اند، پشیمان خواهند شد. تنها یک سوم بودجه ایران به نفت وابسته است و راه جبران این کاهش بهای نفت را هم پیش‌بینی کرده‌ایم. تداوم کاهش بهای نفت ادامه نمی‌یابد. اگر ایران از کاهش قیمت ضرر می‌کند بدانید کشورهای تولید کننده دیگر همچون عربستان و کویت بیش از ما ضرر خواهند کرد. آمار و ارقام نشان می‌دهد عربستان ۸۰ درصد بودجه سالیانه‌اش به فروش نفت وابسته و ۹۰ درصد صادراتش مربوط به فروش نفت خام است و کویت ۹۵ درصد بودجه‌اش وابسته به نفت و حدود ۹۵ درصد صادراتش مربوط به فروش نفت خام است. امسال با افزایش صادرات غیرنفتی اجازه نخواهیم داد اقتصاد ایران تحت فشار کاهش قیمت نفت قرار گیرد.»

سخنان حسن روحانی فاقد تهدیدهای تو خالی آیت‌الله خامنه‌ای بود. پشیمانی عربستان سعودی و کویت، پشیمانی اقتصادی ناشی از اقتصاد نفتی است، نه تقابل عملی ایران با عربستان سعودی.

آیت‌الله خامنه‌ای اینک چرا کاری نمی‌کند؟

آیت‌الله خامنه‌ای در زمان آیت‌الله خمینی رئیس جمهور بود. اما رئیس جمهور مطابق قانون اساسی آن دوران اختیار چندانی نداشت. مهندس موسوی به عنوان نخست وزیر مورد حمایت آیت‌الله خمینی و اکثریت مجلس بود. هاشمی رفسنجانی از این دو تن نیز قدرتمندتر بود. آیت‌الله منتظری هم به عنوان قائم مقام رهبری سخن می‌گفت.

تهدیدهای علی خامنه‌ای در آن دوران به هیچ وجه متناسب با قدرت او در ساختار سیاسی نظام نبود. اما اینک تمامی آن موانع مرتفع شده است. او جانشین آیت‌الله خمینی شده و فاقد قائم مقام است. آیت‌الله منتظری جلوی آیت‌الله خمینی و دیگر نهادهای جمهوری اسلامی می‌ایستاد.

مهندس موسوی و مهدی کروبی را هم زندانی کرده است. “ولایت فقیه” قانون اساسی دوران آیت‌الله خمینی، به “ولایت مطلقه فقیه” قانون اساسی دوران زمامداری آیت‌الله خامنه‌ای تبدیل شده است. حسن روحانی هم مهندس موسوی نیست.

اینک چه امری مانع موضع گیری قاطعانه آیت‌الله خامنه‌ای در مورد توطئه کاهش قیمت نفت به وسیله عربستان سعودی است؟

آیت‌الله خامنه‌ای رهبری نظام را در دست دارد. اگر بخواهد می‌تواند موضع‌گیری کند. اما نمی‌کند؟ اگر اندکی عقلانیت وجود داشته باشد، به جای افزایش خصومت‌ها با عربستان سعودی- که با ایران قدرتمند مستقل از این که رژیم سیاسی اش دموکراتیک یا دیکتاتوری باشد، مسئله دارد- به دنبال کاهش تنش‌ها و بهبود روابط پیش خواهد رفت.

آیت‌الله خامنه‌ای در مسئله کاریکاتورهای شارلی ابدو هم به جای آن که موضعی خصمانه در پیش گیرد، عاقلانه به دعوت جوانان اروپایی و آمریکایی به مطالعه مستقیم قرآن بسنده کرد. این عدم واکنش، همان امری بود که آیت‌الله جنتی آن را “بی غیرتی” به شمار آورد. (رجوع شود به مقاله “جنتی؛ مشت کوبیدن به دهان “عوضی‌ها” و رهبران “بی‌غیرت”)

معنای مدعای ما این نیست که پیام آیت‌الله خامنه‌ای درست و اخلاقاً موجه بود (رجوع شود به مقاله “کاش خامنه‌ای به جوانان اروپایی و آمریکایی پیام نمی‌داد“)، بلکه محل نزاع این است که دیپلماسی محل تعقیب “منافع ملی” کشور است، نه تهدیدهای توخالی و لات بازی.

همین مدعا درباره دولت اشغالگر و آپارتایدی اسرائیل صادق است. اسرائیل اخیراً چند تن از اعضای حزب‌الله لبنان و یک تن از سرداران سپاه را در سوریه کشته است. فرماندهان سپاه پاسداران رادیکال‌ترین مواضع را در این رابطه اتخاذ کردند و حتی برخی از در پیش بودن ضربه نهایی و نابودی اسرائیل سخن گفتند. این مواضع نابخردانه که چیزی جز تهدیدهای توخالی نبود، در شرایط کنونی که ایران به دنبال نهایی کردن توافق هسته‌ای است، به زیان منافع ملی ایران بوده و دولت به شدت افراطی نتانیاهو از آنها برای باقی ماندن در قدرت و فضاسازی علیه ایران استفاده خواهد کرد.

شاید با توجه به همین مقدمات بود که آیت‌الله خامنه‌ای در ۱۳۹۳/۱۱/۰۶ در دیدار با احمد جبرئیل- دبیرکل جبهه مردمی آزادی فلسطین- فقط گفت: «جمهوری اسلامی ایران تا روزی که آرمان فلسطین به ثمر برسد، مصمم خواهد ایستاد و آن روز را جوانان قطعاً خواهند دید.»

پس محل نزاع شجاعت و بزدلی نیست، محل نزاع پیش بردن منافع ملی ایران در شرایطی است که ایران تحت شدیدترین تحریم‌های طول تاریخ قرار دارد و قیمت نفت نیز ۶۰ درصد کاهش یافته است. مواضع آیت‌الله خامنه‌ای در مورد کاریکاتورهای شارلی ابدو و کاهش قیمت نفت- با توجه به سخنان آیت‌الله جنتی- “بی غیرتی” به شمار می‌رود، اما عقلانیت و مصلحت ایجاب می‌کند که با فرانسه‌ای که یکی از اعضای شورای امنیت دارای حق وتو است، روابطی دوستانه داشت. چرا که ایران نیازمند لغو قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت سازمان ملل است.

این سیاست، سیاستی ایدئولوژیک نیست، سیاست هزینه و فایده‌ است.