شبکههای اجتماعی، امروزه تبدیل به سلاحی شدهاند که زندگی مخاطبان خود را نشانه گرفتهاند. اطلاعات افراد، کالایی است که در شبکههای اجتماعی دادوستد میشود.
طبق افشاگریهایی که هرروزه اخبار آنها به گوش میرسد، تمام اطلاعات افراد از جمله آدرس ایمیل، تماسها، عکسهای خانوادگی و… میتواند به راحتی در دسترس دولتها، سازمانهای اطلاعاتی و همچنین افراد سودجو و هکرها قرار بگیرد و این اتفاق یعنی کمرنگ شدن مفهومی به نام حریم خصوصی در فضای مجازی. بنابراین اگر میخواهید مطلب و یا تصویری را در شبکههای اجتماعی با دیگران به اشتراک بگذارید، بدانید که هر لحظه ممکن است از همین اطلاعات علیه شما استفاده شود.
چندی پیش یکی از مدیران ارشد یکی از غولهای فناوری در یکی از کنفرانسهای محافظهکاران به صورت ناشناس حاضر شد و دراینباره هشدار داد: «تصاویر ارسال شده در رسانههای اجتماعی میتواند حتی یک دهه بعد، برعلیه شما مورد استفاده قرار بگیرند. رسانههای اجتماعی بیشک مزایای بزرگی را به ارمغان میآورند اما این مفهوم برای مردم هنوز قدری دشوار است که با ورود به این شبکهها زندگی آنها زیر نظارت دائمی خواهد بود.»
این فرد ناشناس که برای یکی از بزرگترین شرکتهای فناوری در جهان کار میکند، از بیمه درمانی نام برد که پیامدهای ناخواسته ارسال اطلاعات در رسانههای اجتماعی ممکن است در این زمینه افراد را به لحاظ مالی دچار مشکل کند. او توضیح داد: «به طور مثال شما بیمه نامه درمانی را در سال ۲۰۰۲ به عنوان شخص غیرسیگاری امضا کردهاید، حالا و پس از سالها عکسی از شما در یکی از شبکههای اجتماعی منتشر میشود که شما را با سیگاری در دست نشان میدهد، فکر میکنید آیا شرکت بیمه در چنین شرایطی به تعهداتش نسبت به شما پایبند خواهد بود؟ پس همانطور که دیدید یک تصویر یا جمله ساده میتواند زندگی شما را با ریسک بزرگی مواجه کند، چراکه در یک بازه زمانی میتواند اطلاعت بسیار زیادی را از شما گردآوری کند که در آینده ممکن است به ضرر شما تمام شود.»
به گزارش بی. بی. سی، او در پاسخ به این پرسش که با توجه به این نکات، پیام او برای مردم چه خواهد بود؟ گفت: «پاسخ به این پرسش نیاز به بحث درباره روش دولتها، جوامع و شرکتهای تجاری در جمعآوری اطلاعاتی دارد که در واقع به نوعی حریم شخصی افراد محسوب میشوند. اطلاعات شما میتواند روزی بر علیه شما مورد استفاده قرار بگیرد. اما نکته اینجاست که این مسئله باعث میشود تا آنها از فناوری بترسند و از آن فاصله بگیرند. در چنین شرایطی ما باید به دنبال راهی باشیم تا اعتماد آنها را جلب کنیم.»
یک کارشناس سابق عالیرتبه امنیت سایبری دولت انگلیس اعلام کرد: «آمار جرم و جنایتهای آنلاین به طور چشمگیری دستکم گرفته شده است. طبق آمارهای دفتر کابینه، هر ساله ۵۶ بیلیون پوند در تقلبات مالی سایبری مفقود میشود. اگر از آنها درباره آمار غیر رسمی سؤال کنید، به شما خواهند گفت که هرچه بیشتر تحقیق کنیم، این آمار بیشتر میشود.»
این کارشناس که نخواست نامش فاش شود، همچنین اضافه کرد: «با از بین رفتن تقلبات سایبری، کسری بودجه در ۲ سال و نیم کاهش مییابد و یا میتوان به هر خانواده ۲۵۰۰ پوند به صورت نقدی داد. اما هیچ انگیزهای برای دولت و یا بانکها برای حل این مسئله به طور جدی وجود ندارد. دولت چگونه میتواند به شکل مستقیم برای حل این مسئله قدمی بردارد، در حالیکه مقیاس درستی در دست ندارد؟ اگر تقلب کارت بانکی به آمار رسمی جرائم اضافه شود، تعداد پروندهها از ۷،۳ میلیون نفر به ۱۱ میلیون نفر افزایش پیدا میکند. این بدان معنی است که نیروهای پلیس منابع درستی را نشانه نگرفتهاند. بانکها و شرکتهای بیمه هر ساله به خاطر این تقلبات متضرر میشوند و این یعنی هزینهها برای ما هم افزایش پیدا میکند.»
این کارشناس از مردم خواست تا مسئولیت استفاده از کارتهای بانکی خود را به عهده بگیرند و اضافه کرد: «اگر شما کارت بانکی خود را گم کنید، باید نگران باشید. اما اگر حساب بانکی شما هک شود، بانک پولش را پرداخت خواهد کرد.»
در همین راستا Tim Berners-Lee مخترع World Wide Web در مصاحبهای با «گاردین» میگوید: «با آنکه دنیای اینترنت محیط خوبی برای پاسخگویی به پرسشها، پیدا کردن راه حلی برای مشکلات و فرصتی برای سرگرم شدن است، اما شرکتهایی که کاربران، اطلاعات شخصی خود را در اختیار آنها قرار میدهند، ممکن است لزوماً رفتار دوستانهای با آنها نداشته باشند. رایانه من اطلاعات زیادی از وضعیت تناسب بدنی من، از چیزهایی که میخورم و جاهایی که در آن هستم، دارد. گوشی من وقتی در جیبم قرار میگیرد از مقدار تمرین بدنی من و اینکه از چند پله بالا رفتهام، اطلاع دارد. این مسئله با اینکه سازنده است، اثرات منفی خاص خودش را هم دارد.»
او معتقد است یکی از مشکلات شبکههای اجتماعی این است که آنها دادهها را در اختیار دارند، اما کاربران دادهای در اختیار ندارند: «من هیچ برنامهای ندارم که با اجرای آن روی کامپیوتر شخصیام بتوانم از تمام اطلاعاتی که در هر کدام از شبکههای اجتماعی است، استفاده میکنم. از طرفی نمیتوان از تمام اطلاعات موجود در تقویم شخصیام، اطلاعاتم در نقشه اینترنتی و همینطور سایر اطلاعاتم کمک بگیرم و از آنها به عنوان تکیهگاه استفاده کنم.»
این استاد دانشگاه MIT ضمن قدردانی از اقدامات شگفتانگیزی که اینترنت میسر کرده، از کاربران خواست در مورد کارهایی که شرکتهای اینترنتی میتوانند با اطلاعات شخصی آنها انجام دهند، هوشیار باشند.