به گفته غلامرضا تاجگردون رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی، «در سال‌هایی که نفت با قیمت صد دلار به فروش می‌رسید»، با ضعف مدیریت در ایران، سرمایه‌های ملی نفتی کشور از دست رفت.
در سه ماه اخیر قیمت‌های جهانی نفت به تدریج کاهش یافته است. این روند کاهشی پس از برگزاری یک‌صدوشصت‌وششمین نشست اوپک در وین در روز پنجشنبه (۲۷ نوامبر) و اعلام اینکه میزان تولید روزانه در حد ۳۰ میلیون بشکه ثابت خواهد ماند، شدت یافته است. کاهش قیمت نفت مساوی با کاهش درآمد تمامی تولیدکنندگان و صادرکنندگان نفت خواهد بود.
غلامرضا تاجگردون در گفت‌وگو با خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، ایرنا، ضمن اشاره به ضعف مدیریت سرمایه‌های ملی نفتی در ایران در سال های گذشته، درباره تصمیم اوپک مبنی بر کاهش تولید نفت گفته است: «این کاهش قیمت نقش بسیار تاثیرگذاری در کاهش درآمدهای ایران دارد.»
به عقیده رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی، اختلافات روسیه با آمریکا و غرب با ایران امکان کاهش تولید نفت اوپک را دور از انتظار کرده است.
به عقیده این نماینده مجلس، «کاهش تولید نفت اوپک، افزایش قیمت نفت در این منطقه را در پی خواهد داشت که به دلیل تضمین شدن منافع ایران و آمریکا (به علت قابل توجیه اقتصادی شدن استخراج نفت شیل اویل) با مانع روسیه و کشورهای اروپایی که با ایران و آمریکا مخالف هستند بعید به نظر می‌رسد.»
تاجگردون ابراز امیدواری کرده است که توافق تیم هسته‌ای اایران و کشورهای عضو گروه ۱+۵ پیرامون فعالیت هسته ای ایران، بر واقعی شدن قیمت نفت در بازار جهانی تأثیر بگذارد.
تا به امروز تلاش ایران برای ترغیب اعضای اوپک به منظور کاهش سطح تولید و جلوگیری از ادامه روند کاهشی قیمت نفت به نتیجه نرسیده است.
پیش‌بینی شده است که به دلیل سقوط قیمت نفت در بازار جهانی کسری بودجه دولت یازدهم تا آخر سال از مرز دو میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار عبور کند.
پایین‌ترین قیمت نفت در چهار سال اخیر
کاهش جهانی قیمت نفت در پی آن صورت گرفت که عربستان سعودی اعلام کرد قیمت نفت صادراتی خود به آمریکا را کاهش می‌دهد تا با افزایش تولید نفت در آمریکا رقابت کند. همچنین افزایش عرضه در بازار نفت یکی از دلایل اصلی کاهش قیمت نفت در هفته‌های اخیر بوده است. آمریکا در طول سال گذشته بیش از تقاضای بازار جهانی نفت تولید کرده است.
در پی تصمیم اوپک برای ثابت نگهداشتن سقف تولید نفت، قیمت این سوخت شامگاه جمعه ۲۸ نوامبر در بورس نیویورک، بیش از هفت دلار کاهش یافت و به هربشکه ۶۶ دلار و ۱۵ سنت رسید.
شب گذشته خبرگزاری فرانسه از نیویورک گزارش داده بود که بهای نفت خام شیرین برای تحویل در ماه ژانویه در پایان معاملات روز جمعه با ۷ دلار و ۵۴ سنت کاهش نسبت به روز پنجشنبه، به هر بشکه ۶۶ دلار و ۱۵ سنت رسیده است.
در پی کاهش شدید قیمت نفت در هفته جاری به کمترین میزان آن در چهار سال اخیر، صادرات نفت ایران به کشورهای آسیایی نیز به زیر یک میلیون بشکه در روز کاهش یافته است.
اقتصاد ایران وابسته به درآمدهای نفتی است. از اینرو ایران در سال جاری به طور پیوسته از مشتری‌های نفت خود خواسته است تا میزان خریداری این کالا از ایران را افزایش دهند. رویترز این درخواست را نشانه فشار اقتصادی ایران دانسته است.
این خبرگزاری گزارش داده است که میانگین صادرات نفت ایران به چهار مشتری اصلی خود در آسیا، چین، هند، ژاپن و کره جنوبی در ۱۰ ماه اول سال جاری، یک میلیون و ۱۱۰ هزار بشکه در روز، اما در ماه اکتبر، حدود ۸۷۸ هزار بشکه در روز بوده است.
این رقم به دلیل تحریم‌های بین‌المللی در ماه اکتبر سال گذشته، حدود ۶۶۹ هزار بشکه بود. از اینرو میزان صادرات نفت ایران در اکتبر سال جاری اگر چه نسبت به سال گذشته از افزایشی ۳۰ درصدی حکایت می‌کند، اما نسبت به ماه سپتامبر ۱۹ درصد کاهش نشان می‌دهد.
آمارهای موجود نشان می‌دهد صادرات نفت ایران از اکتبر سال ۲۰۱۳ تا اکتبر ۲۰۱۴، اگرچه به کره جنوبی ۳۳ درصد کاهش داشته، اما به کشور چین بیش از ۳۵ درصد، به هند حدود ۶۰ درصد و به ژاپن حدود ۲۸ درصد افزایش یافته است.
بنابر این گزارش افزایش صادرات نفت ایران در قیاس با سال گذشته به دلیل توافق ژنو بوده است.
صادرات نفت ایران پیش از تحریم‌های بین‌المللی
صادرات روزانه نفت خام ایران پیش از تحریم‌های بین‌المللی، دو میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه بود که سال گذشته به یک میلیون بشکه در روز کاهش یافته بود.
کاهش صادرات نفت از سوی ایران باعث شده است تا نتواند ضرر اقتصادی ناشی از کاهش قیمت‌ها را با افزایش صادرات از بین ببرد.
ایران یکی از اصلی‌ترین تولیدکنندگان نفت خام اوپک به شمار می‌رود و کاهش قیمت نفت در جهان به معنای کاهش درآمدهای نفتی ایران است.
براساس اطلاعات ارائه شده از سوی اوپک، درآمد ایران از صادرات نفت در سال ۲۰۰۸، ۹۰ میلیارد دلار بوده است. این رقم به ۱۱۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۱ افزایش یافت، اما پس از تشدید تحریم‌های بین‌المللی علیه فعالیت‌های هسته‌ای این کشور، در سال ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ به ترتیب از ۱۰۱ میلیارد دلار و ۶۷ میلیارد دلار بالاتر نرفت.
ایران و کشورهای عضو گروه ۱+۵ آذرماه پارسال به توافق موقت هسته‌ای دست یافتند که از آخر دی ماه به مدت شش ماه اجرا و طی یک مرحله تمدید شد. طرفین به‌خاطر عدم حصول توافق جامع هسته‌ای در سوم آذرماه امسال، توافق ژنو را برای هفت ماه دیگر تمدید کردند.
در این گزارش یک کارشناس حوزه صنعت نفت که نام وی ذکر نشده، با اشاره به کاهش ۴۰ درصدی قیمت و صادرات نفت از خردادماه سال جاری، تاکید کرده است که به احتمال زیاد کاهش درآمدهای نفتی منتهی به انعطاف تهران در مذاکرات هسته‌ای خواهد شد.