“دلم برای قایقی که مرا آورد گاهی تنگ می‌شود”

با اسم آزیتا قهرمان زمانی آشنا شدم که چند ماه پیش ترجمه روسی شعرهایش جایزه ادبی لیودویگ نوبل را به دست آورد که از آن به عنوان “نوبل کوچک” یاد می‌کنند. این مجموعه را نادیا ویشنوسکا و سرگی دزیوبا از فارسی به روسی ترجمه کرده‌اند. حالا نشر «اچ اند اس مدیا» مجموعه تازه‌ای از گزیده اشعار او را با عنوان “گزیده اشعار آزیتا قهرمان” به چاپ رسانده. اشعار این کتاب از مجموعه اشعار “کتاب آوازهای حوا” (اولین مجموعه اشعار آزیتا قهرمان) و سپس کتاب “تندیس‌های پاییزی”، “فراموشی آیین ساده‌ای دارد”، “اینجا حومه‌های کلاغ است”  (در تهران با عنوان “زنی آمد مرا بپوشد” منتشر شده) و همچنین مجموعه “هیپنوز در مطب کالیگاری” (سه سال پیش در نروژ منتشر شد) برگزیده شده است.

آزیتا قهرمان ‌زاده مشهد و مقیم سوئد است. اما مثل بسیاری از هنرمندان ایرانی، مهاجرت خودخواسته‌ای نداشته، بلکه شرایط اجتماعی و فضای تنگ سانسور او را وادار به ترک وطن کرده. او هرچند با دلهره تن به مهاجرت داده اما کشف دنیا و فضای جدید شوق تازه‌ای در او بیدار کرده است. مثل بسیاری از هنرمندان ایرانی، او نیز نوشتن را با خود آورد و نوشتن را به عنوان شیوه زندگی انتخاب کرد. آزیتا قهرمان می‌گوید زندگی‌اش را در نوشتن خلاصه کرده است.

اشعار آزیتا قهرمان به بسیاری از زبان های اروپا و به تازگی به روسی نیز ترجمه شده است. ترجمه انگلیسی اشعار او را مورا دولی Maura Dooley، شاعر و مترجم انگلیسی و الهام شاکری انجام داده اند. این سری ترجمه ها به کوشش مرکز ترجمه شعر  (Poetry Translation Centre) از شاعران زن فارسی زبان در سال ۲۰۱۲ در لندن انجام شده است. در این جشن شاعران شناخته معاصر افغانستان و تاجیکستان نیز دعوت شده بودند. شاعرانی مثل فرزانه خجندی از تاجیکستان، نادر پرتو و رضا محمدی از افغانستان و شکیلا عزیززاده و آزیتا قهرمان از ایران.

آزیتا قهرمان عضو کانون نویسندگان سوئد است و در برنامه‌های فرهنگی و ادبی این کشور فعالیت‌های گسترده دارد. یکی از برنامه‌های که او با دانشجویان انجام داده است پروژه پایان‌نامه تحصیلی دانشجویان دانشگاه مالمو است. می‌گوید آن‌ها طرحی برای اجرا و خوانش یکی از شعر‌های من در نظر گرفته بودند. قصدشان هم ابداع روشی خلاق و جدید برای ارتباط با اثر هنری و شیوه‌ای تازه در خوانش شعر مدرن و شرکت خوانندگان شعر در بازخوانی و ادامه شعر با کامنت‌های تصویری و کلامی بود. این شعر را به شیوه‌ای تصویری در یوتیوب گذاشتند و خوانندگان هر کدام با تصویری و برداشتی از شعر چیزی به این فیلم درباره شعر اضافه می‌کردند. از مجموعه ویدیوهای دریافت شده آزیتا قهرمان شعر «شباهت» را خلق می‌کند. (نگته کنید به ستون سمت چپ)

آزیتا قهرمان داستان هم می نویسد. در واقع بسیاری از اشعار او خط داستانی و روایی دارند که گاه شبیه به نثر و نمایش می شود. آزیتا قصد دارد که به زودی مجموع داستان های کوتاه خود را در دو جلد به چاپ دهد. از از او در اینترنت این داستان ها قابل دسترسی ست: داستان رولت روسی در مجله نوشتا، داستان روایت خانم جان و روایت اسب سفید و آدمک، ناقه سیاه و در بیابان الحمرا، داستان دکمه سیاه و داستان شهرزاد شهر نو.