ماه بی‌سریال رمضان

در جمهوری اسلامی، فرهنگ و هنر یک امر تجویزی و موسمی است. با آغاز ماه رمضان، موسم سریال‌های تلویزیونی فرامی‌رسد. در سال جاری اما تلویزیون ایران، در دوره جابجایی عزت‌الله ضرغامی با ورشکستگی مالی و کمبود برنامه‌های سرگرم‌کننده، به ویژه سریال‌های تلویزیونی مواجه شده است. در رمضان ۹۳ که یکشنبه، ۸ تیر ماه آغاز می‌شود، فقط دو سریال از شبکه یک و شبکه سه تلویزیون ایران پخش می‌شود. باقی شبکه‌ها، سریال‌های تکراری پخش می‌کنند.

دو سریال از یک کارگردان

سیدعباس فاطمی مدیر کل طرح، برنامه و نظارت معاونت سیما در اردیبهشت ماه سال جاری وعده داده بود که چهار سریال تلویزیونی برای ماه رمضان آماده می‌شود.

• «مدینه» ساخته سیروس مقدم
• «هفت سنگ» به کارگردانی علیرضا بذرافشان
• «شمعدونی» ساخته سروش صحت
• «جاده قدیم» ساخته بهرام بهرامیان

از این میان فقط سریال‌های «مدینه» و «هفت‌سنگ» برای پخش در ماه رمضان آماده شده‌اند. آن دو سریال دیگر که یکی در مرحله تدوین بود و دیگری در مرحله فیلمبرداری، به ثمر نرسیدند.

از سیروس مقدم در ایام نوروز سریال « پایتخت ۳» از تلویزیون ایران پخش شده بود. روزنامه «شرق» در شماره ۲۰۵۰ خود خبر داده است که دستمزد کارگردانانی که با تلویزیون همکاری می‌کردند، به دلیل نبود بودجه پرداخت نشده است. شرق تلویحاً احتمال داده که به همین دلیل، دو مجموعه تلویزیونی از یک کارگردان در فصل سریال‌های تلویزیونی، یعنی ایام نوروز و ماه رمضان پخش می‌شود.

اهمیت حجاب و خانواده

«مدینه» داستان زنی است که به تنهایی اداره امور یک خانواده را به عهده دارد و به تدریج در اثر ناملایمات اجتماعی به بن‌بست می‌رسد و بر سر دوراهی قرار می‌گیرد. سریال «هفت‌سنگ» هم یک کمدی است درباره سه خانواده که از نظر اجتماعی با هم تفاوت دارند، اما ناگزیرند در کنار هم زندگی کنند: دو داستان عام‌پسند، یکی تراژیک برای آن‌ها که دوست دارند گریه کنند، دیگری کمدی برای آن‌ها که دوست دارند بخندند.

مجید زین‌العابدین، مدیر شبکه سه و مدیر پروژه‌های تابستانی صدا و سیما، در نشستی خبری که ۱۱ خرداد برگزار شد، اعلام کرده بود که برنامه‌های صدا و سیما در تابستان ۹۳ پیرامون شعار ««فرهنگ دينی، نشاط و سلامت اجتماعی و پويايی اقتصادی» شکل گرفته‌اند و به مسائل تبلیغی – ایدئولوژیک مانند «سبک زندگی»، «مدیریت جهادی»، «حجاب و عفاف»، «زاد و ولد» و «الفت با قرآن» نظر دارند.

دو سریال «مدینه» و «هفت‌سنگ» بسیاری از این موضوعات، از جمله سبک زندگی، اهمیت حجاب و ضرورت حفظ کیان خانواده و توانایی گذار از سختی‌های اقتصادی با پشتکار و درایت را پوشش می‌دهند.

جام جهانی و بحران مخاطب

رمضان ۹۳ با جام جهانی فوتبال مصادف شده است. هر ۶۴ مسابقه جام جهانی از تلویزیون ایران زنده پخش می‌شوند. طبعاً برنامه‌های تکراری تلویزیون در ماه رمضان نمی‌توانند با جام جهانی در به دست آوردن بیننده رقابت کنند. «رسانه ملی» اصولاً حتی در سال‌هایی که از بودجه کافی برخوردار بود، با بحران مخاطب مواجه بود.

بر اساس آماری که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر کرده٬ ۷/۳ درصد از ایرانیان اصلاً تلویزیون تماشا نمی‌کنند.۱۰ درصد شهروندان روزانه حدود یک ساعت و یا کمتر تلویزیون تماشا می‌کنند.

در مقابل ۲/۱۶ درصد یک تا دو ساعت، ۱/ ۱۷ درصد تا سه ساعت، ۶/۱۳ درصد تا ۴ ساعت و ۳/۱۲ درصد تا پنج ساعت تلویزیون تماشا می‌کنند. به گفته مدیران تلویزیون ایران، بیش از ۷۰ درصد از جمعیت کشور دیش ماهواره دارند.

به گفته عزت‌الله ضرغامی، تلویزیون جمهوری اسلامی ایران سالانه به ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیارد تومان نیاز دارد. دولت روحانی متعهد شده بود که ماهانه ۱۴ میلیارد تومان به صدا و سیما پرداخت کند، اما توانست فقط به نیمی از این تعهد عمل کند.

ریخت و پاش‌های مالی یکی دیگر از دلایل بحران بودجه در صدا و سیماست. برای مثال می‌توان از خانه‌های «اوج»، از زیرمجموعه‌های رسانه‌ای سپاه پاسداران یاد کرد که برای صدا و سیما برنامه و سریال تلویزیونی می‌ساختند و دستمزدهای کلان دریافت می‌کردند. این دستمزدهای اغراق‌آمیز سبب انتقاد برخی از مدیران تلویزیون ایران شد. آن‌ها گفته بودند که برنامه‌سازان «اوج» معدل دستمزدها را به هم زده‌اند.

قرار بود دوره ۱۰ ساله ریاست عزت‌الله ضرغامی بر سازمان صدا و سیما، خردادماه ۱۳۹۳ به پایان برسد، اما او تا پایان آبان‌ماه سال جاری همچنان رئیس رادیو و تلویزیون باقی خواهد ماند.