جنگ بنزین در ایران

بنزین غیر استاندارد در ایران، نه تنها سلامت شهروندان را به خطر انداخته، بلکه جناح‌های مختلف سیاسی را نیز برای یافتن مقصر، در برابر هم قرار داده است.

ماجرا بر سر بنزین زمانی به اوج رسید که در خرداد ماه ۱۳۹۳ سه نفر از وکلای دادگستری در ایران علیه مسعود میرکاظمی، وزیر سابق نفت در دولت محمود احمدی‌نژاد، به قوه قضائیه شکایت و او را متهم کردند با تولید بنزین غیر استاندارد در واحدهای پتروشیمی «علیه بهداشت عمومی و سلامت مردم» اقدام کرده است.

اختلاف نظر در اصل بر سر بنزین‌هایی است که در واحدهای پتروشیمی تولید می‌شوند، نه در مورد بنزین‌های تولید شده در پالایشگاه‌ها.

در زمان محمود احمدی‌نژاد، ایران برای قطع وابستگی به واردات بنزین که ممکن بود بر اثر تحریم‌‌ها متوقف شود، با انجام تغییراتی در واحدهای پتروشیمی به تولید بنزین در آن‌ها اقدام کرد. بسیاری از کارشناسان محیط زیست این بنزین‌ها را فاقد استاندارد لازم و سرطان‌زا می‌دانند.

پس از اعلام شکایت از وزیر نفت سابق، وب‌سایت‌های اصولگرا به ویژه خبرگزاری «فارس» اصلاح‌طلبان و سازمان حفاظت محیط زیست را متهم کردند که سعی در پنهان کردن واقعیت دارند. به نوشته این وب‌سایت‌ها، بنزین آلوده در «دوره اصلاحات» نیز توزیع می‌شده است.

همچنین توقف تولید بنزین در واحدهای پتروشیمی به دلیل غیراستاندارد بودن آن و تصمیم دولت برای واردات بنزین از خارج مورد انتقاد گسترده برخی دیگر از رسانه‌های اصولگرا قرار گرفته است.

آن‌ها دولت روحانی و سازمان حفاظت محیط زیست را متهم می‌کنند که دلیل اصلی توقف تولید بنزین در واحدهای پتروشیمی، نگرانی از سلامت مردم نیست، بلکه نفع اقتصادی شرکت‌های وابسته‌ای است که در کار واردات بنزین دخیل خواهند شد.

به گفته منتقدان دولت، سود اقتصادی ناشی از واردات بنزین به برخی از شرکت‌های وابسته به برخی از اعضای هیأت دولت اختصاص خواهد یافت. آن‌ها به طور مشخص از شرکتی متعلق به سید محمد هاشمی، همسر معصومه ابتکار نام می‌برند  که ظاهرا در کار واردات بنزین فعال بوده، اتهامی که توسط ابتکار به شدت تکذیب شده است.

گاهشمار اختلافات بر سر بنزین در ایران

چهارشنبه ۲۱ خرداد ۱۳۹۳: مسعود میرکاظمی، رئیس فعلی کمیسیون انرژی مجلس، اعلام کرد تولید بنزین در پالایشگاه‌های کشور ۶۱ میلیون لیتر است که از این رقم تنها ۱۴ میلیون لیتر بنزین با استاندارد یورو۴ است و بقیه با استاندارد یورو ۲ تولید می‌شود.

میرکاظمی که در زمان احمدی نژاد وزیر نفت بود، کیفیت بنزین تولیدی در واحدهای پتروشیمی را مطابق کیفیت بنزین پالایشگاه‌ها دانست و گفت: «کیفیت آن‌چه در واحدهای پتروشیمی به‌عنوان اکتان‌افزا تولید می‌شود مشابه بنزین یورو۲ تولید داخل است».

او با انتقاد از دولت در زمینه سیاسی کردن موضوع بنزین گفت:«اگر قراراست ۱۰ میلیون لیتر بنزین در روز وارد شود بهتر است دولت به‌شکل منطقی و با بیان دلایل نسبت به آن اقدام کند نه به‌عنوان یک حربه سیاسی اقدام به واردات بنزین کند».

میرکاظمی با اشاره به جلسه‌ای که روز گذشته با شرکت نمایندگان شرکت ملی پالایش و پخش، واحدهای پتروشیمی، سازمان محیط زیست، سازمان ملی استاندارد، سازمان بازرسی کل کشور و دیوان عدالت در مجلس برگزار شد گفت:«سازمان محیط زیست در این زمینه اطلاعات کافی در اختیار نداشت».

۲۱ خرداد ۱۳۹۳: معصومه ابتکار در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر اعلام کرد تمام اسناد لازم مبنی بر سرطان زا بودن پتروشیمی موجود است . به گفته ابتکاراین مسئله کاملا شفاف است و با تهدید و تهمت ها، سازمان محیط زیست از موضع خود که حافظ سلامت مردم است کوتاه نمی آید. او با اشاره به شایعات موجود در زمینه واردات بنزین افزود:«فشارها، تهمت و تهدیدها همه شان دروغ محض هستند».

او روز ۲۰ خرداد در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا نیز تصریح کرده بود:«اتهام واردات بنزین توسط همسرم دروغ محض و بهتان است». به گفته ابتکار کسانی که منافعشان با بنزین سرطانی پتروشیمی گره خورده این تهمت ها را نسبت می دهند، در حالی که این موضوع از وزارت نفت قابل پیگیری و استعلام است.

۲۰ خرداد ۱۳۹۳: در پاسخ به احتمال شریک بودن برخی مقامات دولتی یا منسوبان آن‌ها در شرکت‌های واردات بنزین، مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران اعلام کرد هیچ شرکت ایرانی در واردات بنزین به کشور دخیل نیست. به گفته محسن قمصری تعداد شرکت‌هایی که امکان تامین بنزین مورد نیاز ایران را داشته باشند و هم شرایط انتقال وجه را فراهم کنند، محدود است و تامین بنزین وارداتی تنها از طریق این شرکتها یا خریداران نفت کوره صادراتی صورت می گیرد.

سید موسی موسوی، عضور کمیسیون انرژی مجلس در ایران، گفت گزارش ارایه شده از سوی دستگاه‌های اجرایی حاکی از آن است که میزان بنزن موجود در بنزین واحدهای پتروشیمی بیشتر از بنزین یورو ۴ است. به گفته او  دو نوع بنزین در پتروشیمی ها تولید می شود که نوع تولید شده در پتروشیمی هایی که طرح های توسعه آنها تکمیل شده استاندارد است و نوع دیگر آن که در واحدهای پتروشیمی که طرح های توسعه ای در آنجا اجرا نشده غیر استاندارد است.

۱۹ خرداد ۱۳۹۳: خبرگزاری فارس، با انتشار گزارشی اعلام کرد اسنادی در اختیار دارد که نشان می‌دهد میزان آلایندگی ماده ریفرمیت (ماده اولیه تولید بنزین) که توسط شرکت پتروشیمی نوری در عسلویه تولید می‌شود با ریفرمیت پیشرفته‌ترین و پاک‌ترین پالایشگاه کشور برابری می‌کند و حتی در مواردی از آن کمتر است.

این خبرگزاری همچنین با انتشار نامه‌ها و اسنادی در زمینه تولید بنزین در دوران اصلاحات نوشت بنزینی که در زمان وزارت بیژن نامدار زنگنه در وزارت نفت در دوران خاتمی و همچنین ریاست معصومه ابتکار در دهه ۸۰ در ایران تولید می‌شده است نیز فاقد استانداردهای لازم بوده است. این خبرگزاری همچنین در گفت‌وگو با یک «منبع آگاه» نوشت طرح تولید فرآورده‌هایی با استاندارد یورو ۴ و یورو ۵ در سال ۱۳۸۱ تهیه و به بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت دوران خاتمی، ارائه شد ولی او با بیان این‌که پروژه‌های زیست محیطی اولویت ندارد، از انجام آن خودداری کرد.

خبرگزاری فارس از وکلایی که از وزیر نفت احمدی نژآد شکایت کرده‌اند خواست از بیژن نامدار زنگنه نیز شکایت کنند.

۱۷ خرداد ۱۳۹۳: شبکه اطلاع‎ رسانی نفت و انرژی (شانا) وابسته به وزارت نفت با وکلایی که از وزیر نفت سابق ایران شکایت کرده‌اند گفت‌وگویی انجام داد. به گفته این وکلا، بر اساس اطلاعاتی که در «برگ اطلاعات ایمنی مواد» که در سایت شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران منتشر شده بود آن‌ها متوجه شدند محصول بنزین پیرولیز خام (پتروشیمی) ‌دارای عوارضی از جمله تحریکات سیستم عصبی مرکزی مانند سردرد؛ تهوع که درشرایط حاد حتی باعث مرگ می‌شود، افت یا از کارافتادگی هماهنگ اعضا، عوارض خونی نظیر لوسمی(سرطان خون)، صدمه به کلیه‌ها و کبد و حتی مقادیر کم آن سبب جراحات ریوی و ایجاد سرطان پوست است. بر این اساس این سه وکیل دادگستری با نام‌های مصطفی ترک همدانی، پیمان حاج محمود عطار و علیرضا دقیقی از وزیر نفت سابق ایران شکایت کرده‌اند.

به گفته این وکلا، فناوری داخلی ایران توانایی تولید بنزین مطابق استانداردهای جهانی را دارد و فرمول و ساختاری هم برای این تولید داخلی مطابق استاندارد تهیه کرده و به صنایع پتروشیمی داده‌اند. اما این فرمول علمی توسط وزارت نفت وکارخانه‌های زیرمجموعه آن رعایت نشده است و بنزین به صورت کاملا شتابزده و خارج از استانداردهای علمی به صورت سمی و غیرعلمی تولید شده است.

۶ اسفند ۱۳۹۲: بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران در دولت حسن روحانی، با پذیرفتن غیراستاندارد بودن بنزین تولیدی در واحدهای پتروشیمی اعلام کرد از سال آینده این بنزین‌های آلاینده دیگر توزیع نخواهند شد. او همچنین گفت علاوه بر برنامه‌ریزی برای تولید بنزین پاک، لازم است از خارج نیز بنزین وارد شود و مقدمات این کار در دست انجام است.

۲۴ بهمن ۱۳۹۲: عبدالحسین بیات، عضو هیأت مدیره شرکت ملی صنایع پتروشیمی، ضمن رد کردن آلوده بودن بنزین پتروشیمی ایران اعلام کرد افزایش آلودگی هوای کلانشهرهای کشور متاثر از محصولات واحدهای پتروشیمی نبوده و این موضوع به هیچ وجه مورد تایید نیست زیرا سهم بنزین پتروشیمی در مجموع مصرف کشور کمتر از ۱۰ درصد است و نمی‌تواند عامل اصلی آلایندگی هوا قلمداد شود. به گفته این عضو هیأت مدیره شرکت ملی صنایع پتروشیمی، بنزین‌هایی تولید پتروشیمی سپس با بنزین تولید شده در پالایشگاه‌ها مخلوط می‌شود تا برای مصرف آماده شود.

۲۱ بهمن ۱۳۹۲: سازمان حفاظت محیط زیست ایران از از توافق برای حذف بنزین از تولیدات پتروشیمی در ایران برای کاهش بحران آلودگی هوا خبر داد. به گفته رئیس این سازمان در گذشته برخی ترکیبات پتروشیمی برای تولید بنزین در داخل ایران استفاده می‌شد که آلودگی شدیدی تولید می‌کرد و امروز تولید آن متوقف شده است. او همچنین وعده داد به زودی بنزین استاندارد مورد نیاز مردم تامین خواهد شد.