فاجعه زیست محیطی در سد فشافویه در شهرستان ری، ابعاد جدیدی به خود گرفته است.
در حالی که پیش‌تر اعلام شده بود ورود فاضلاب سمی از شهرکی مسکونی باعث مرگ بیش از ۲ میلیون قطعه ماهی در نخستین روزهای اردیبهشت سال جاری شده، سازمان شیلات در تازه‌ترین گزارش خود اعلام کرد هیچ اثری از مواد آلوده در جسد ماهی‌ها دیده نمی‌شود، بلکه مرگ آن‌ها بر اثر تراکم و خفگی ناشی از آن در آب بوده است.
به گفته مسئولان شیلات استان تهران، پرورش بیش از ظرفیت ماهی در دریاچه سد در کنار کاهش بارندگی و کم‌آبی سد، باعث بالارفتن تراکم ماهی، کمبود اکسیژن و در نهایت خفگی ۲ میلیون ماهی شده است.
مومن نیا، مدیرکل شیلات استان تهران، به خبرگزاری دانشجویان ایران، ایسنا، گفت: «حجم آبگیر این بند خاکی در سال جاری با توجه به کاهش بارش آب و افزایش تبخیر، حدود ۸۰ درصد کاهش یافته و به ۵۰ هکتار رسیده است. اما علی‌رغم این که مجوز رهاسازی حدود ۲۰۰ هزار قطعه ماهی در آن وجود داشت به گفته مسئولان سد ۲ میلیون قطعه ماهی در این منطقه پرورش یافته که خود نشان از تراکم بیش از حد پرورش ماهی است.»
مدیر کل شیلات استان تهران تاکید کرد: «بر اساس آزمایش‌های صورت گرفته و نمونه‌برداری از آب و ماهیان تلف شده بند خاکی فشافویه هیچ نشانی از سم یا آلوده بودن ماهی‌های پرورشی در این منطقه وجود نداشت و عامل اصلی تلف شدن خفگی و تراکم بالا ناشی از کاهش اکسیژن در این بند خاکی گزارش شد.»
او درباره عوامل اصلی تلفات ماهیان پرورشی در بند خاکی فشافویه تصریح کرد: «کاهش بارندگی، سوء مدیریت، رعایت نکردن تراکم استاندارد و دیگر دستورالعمل‌های اعلام شده به مسئولان این مجموعه خصوصی پرورش ماهی از جمله عوامل اصلی تلف شدن ماهیان پرورشی در این بند خاکی بوده چرا که تراکم بالای ماهی در این منطقه باعث کاهش اکسیژن و خفگی ماهیان شده است.»
مدیرکل شیلات همچنین تعداد ماهیان تلف شده را نادرست دانست و گفت در روزهای ابتدایی پس از حادثه و پیش از انجام بررسی‌های علمی تعداد ماهیان ۲ میلیون قطعه اعلام شد، اما برای اعلام رقم صحیح باید بررسی‌های بیشتری صورت بگیرد.
مسمومیت یا خفگی؟
مسئولان شیلات در حالی از عدم وجود مواد آلاینده در سد خاکی فشافویه اظهار اطمینان می‌کنند، که پیش‌تر سازمان حفاظت محیط زیست ضمن اشاره به پروروش بیش از حد ماهی در این سد، از ورود فاضلاب شهرک مسکونی واوان نیز به عنوان یکی از دلالیل اصلی مرگ گسترده ماهیان فشافویه نام برده بود.
سازمان حفاظت محیط زیست در گزارش ۷ اردیبهشت خود تصریح کرده بود به دلیل کمبود بارندگی، فاضلاب ورودی به این دریاچه با آب‌های سطحی مخلوط نشده است و بنابراین غلظت آن بالا رفته است. افزایش آلودگی و همچنین پرورش بیش از ظرفیت ماهی سبب شد تا میلیون‌ها قطعه ماهی در فشافویه تلف شوند.
شهرک واوان در اسلامشهر، حدود ۳۰ تا ۴۰ هزار نفر جمعیت دارد و فاضلاب این شهرک به صورت خام وارد دریاچه سد فشافویه می‌شده که محل پرورش ماهیان گرمایی بوده است.
به گفته سازمان حفاظت محیط زیست، علی‌رغم اخطارهای متعدد، مسئولان این شهرک هنوز تجهیزات تصفیه فاضلاب را برای آن نصب نکرده‌اند.
شرکت آب و فاضلاب استان تهران نیز پس از این حادثه اعلام کرده بود کاربری اصلی سد فشافویه کشاورزی بوده است، نه پرورش ماهی. بنابراین نمی‌بایست ۲ میلیون ماهی در آن پرورش می‌یافت.
این شرکت، ورود فاضلاب به سد فشافویه را برای مصارف کشاورزی بدون ضرر اعلام کرده بود.
علی‌رغم دستور استاندار تهران برای پیگیری موضوع، هنوز نهادهای ذیربط شامل شیلات، سازمان حفاظت محیط زیست و شرکت آب و فاضلاب با یکدیگر در مورد علت اصلی این فاجعه زیست‌محیطی اختلاف نظر دارند.