«دیوان بین‌المللی دادگستری» با محکوم کردن شکار نهنگ توسط کشتی‌های ژاپنی از این کشور خواسته است بدون درنگ کشتن نهنگ‌ها را در اقیانوس منجمد جنوبی متوقف کند.
محکومیت ژاپن در این دادگاه پس از آن صورت گرفت که ثابت شد شکار نهنگ‌ها برخلاف ادعای این کشور جنبه علمی و تحقیقاتی ندارد.
«دیوان بین‌المللی دادگستری» طبق منشور ملل متحد به عنوان رکن اصلی و مهم قضایی سازمان ملل متحد تاسیس شده و به اختلافات دولت‌ها رسیدگی می‌کند. مقر این دادگاه در شهر لاهه در هلند است.
قضات عالی‌رتبه این دادگاه روز دوشنبه ۳۱ مارس با اکثریت آرا حکم توقف شکار نهنگ توسط دولت ژاپن را صادر کردند.
این حکم یک پیروزی بزرگ برای دولت استرالیا به شمار می‌آید. دولت استرالیا در سال ۲۰۱۰ با تسلیم شکایتی به «دیوان بین‌المللی دادگستری» مدعی شد شکار نهنگ‌ها در اقیانوس‌های جنوبی به هیچ وجه جنبه تحقیقاتی و علمی ندارد و درحقیقت یک شکار تجاری گسترده است که باعث در خطر افتادن نسل این پستاندار دریایی شده است.
حکم «دیوان بین‌المللی دادگستری» برای ژاپن الزام آور است. دولت ژاپن بلافاصله پس از صدور حکم اعلام کرد گرچه از آن پیروی خواهد کرد اما از صدور این حکم بسیار ناخرسند و از این دیوان سرخورده شده است. ژاپن همچنین اعلام کرد این حکم تاثیری بر روابط متقابل سیاسی و اقتصادی خود با استرالیا نخواهد داشت.
در حکم این دادگاه همچنین به تخطی ژاپن از مفاد موافقتنامه سال ۱۹۸۶ نیز اشاره شده است. «کمیسیون بین‌المللی حفاظت از نهنگ‌ها» در سال ۱۹۸۶ شکار این جاندار برای مصارف تجاری را ممنوع اعلام کرد اما به ژاپن اجازه داد هر سال تعداد بسیار محدودی نهنگ را صرفا به دلیل تحقیقات علمی صید کند.
با این‌حال فروش گسترده گوشت نهنگ در رستوران‌ها و فروشگاه‌های ژاپن به طور قانونی و آزاد دولت استرالیا و چند کشور دیگر را به این نتیجه رساند که ژاپن علیرغم ادعای خود از مجوز صید علمی نهنگ‌ها سوء استفاده تجاری می‌کند. استرالیا می‌گوید ژاپن از آن سال تاکنون بیش از ده هزار نهنگ را شکار و سلاخی کرده است.
به گفته پیتر تومکا، رییس «دیوان بین‌المللی دادگستری»، ژاپن نتوانست شواهد کافی را برای اثبات این که شکار صدها نهنگ در طول فصل زمستان به منظور تحقیقات علمی بوده است به دادگاه ارائه کند. از این رو مجوز ژاپن برای شکار در قطب جنوب لغو می‌شود.
به گفته «دیوان بین‌المللی دادگستری»، ژاپن از سال ۲۰۰۵ تاکنون بیش از ۳۶۰۰ نهنگ مینک صید کرده است در حالی که دست‌آوردها و نتایج علمی مرتبط با این شکار گسترده بسیار ناچیز و اندک بوده است.
برنامه ژاپن برای شکار نهنگ‌ها که ادعا می‌شد جنبه تحقیقاتی دارد «جارپا ۲» نام داشت. ژاپن می‌گوید این برنامه نه تنها هیچ آسیبی به نسل نهنگ‌ها نمی‌زند بلکه برای حفظ آنها و تحقیقات علمی در مورد این جانور ضروری است. به گفته ژاپن، در جریان این شکارها، نحوه تغذیه، سن، میزان رشد، سلامتی، میزان مسمومیت احتمالی و دیگر موارد در این جاندران اندازه‌گیری و بررسی می‌شود.
به گفته برخی مقامات ژاپنی، از جمله سازمان شیلات این کشور، مخالفت با این برنامه ژاپن بیشتر جنبه احساساتی دارد و بر مبنای «تفاوت‌های فرهنگی» است. آنها حتا در گذشته مخالفان شکار نهنگ را گاهی به نژاد‌پرستی و ضدیت با فرهنگ و سنت ژاپنی نیز متهم کرده بودند.
اما برخی مخالفان صید نهنگ در خود ژاپن نیز می‌گویند صیدهای گسترده در سده بیستم و بیست و یکم با صیدهای محدود و سنتی این جاندار که در سده‌های پیشین صورت می‌گرفت قابل مقایسه نیست.
با این‌حال سخنگوی هیئت ژاپنی که در «دیوان بین‌المللی دادگستری» حاضر شده بود اعلام کرد دولت او این رای را تهاجمی علیه فرهنگ ژاپن تلقی نخواهد کرد، گرچه از این حکم سرخورده شده است.
به گفته نوری‌یوکی شیکاتا، دولت ژاپن دلایل خود مبنی بر تفاوت فرهنگی و رژیم‌های غذایی متفاوت را به دادگاه ارائه کرده است، اما دادگاه در نهایت اعلام کرد شواهد کافی برای علمی دانستن این شکارها در دست نیست.
رای «دیوان بین‌المللی دادگستری» مورد استقبال بسیاری از سازمان‌های مدافع محیط زیست و حقوق حیوانات قرار گرفته است. سازمان «صلح سبز» این را یک پیروزی تاریخی و پایانی بر «افسانه علمی بودن شکار نهنگ‌ها» خواند.
با این‌حال این رای هرگز به معنای پایان شکار نهنگ‌ها در دنیا نیست. ژاپن حتا پس از این حکم نیز می‌تواند به شکار نهنگ در اقیانوس آرام شمالی بپردازد.
نروژ و ایسلند نیز اصولا از پیوستن به معاهده حفاظت از نهنگ‌ها خودداری کرده و همچنان به صید نهنگ در اقیانوس‌های مختلف مشغولند.