رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه، پس از یکسال رودررویی مستقیم با مخالفان بیرونی و منتقدان درون حزبیاش، در میانه شمارش آرای انتخابات محلی ترکیه به پیروز اصلی این رویارویی تبدیل شد و گامی بلند برای دستیابی به مقام ریاست جمهوری ترکیه برداشت.
یکسال پیش کمتر کسی تصور میکرد که آرای حزب «عدالت و توسعه» در انتخابات محلی نسبت به دور قبل افزایش یابد. اما حضور زودهنگام اردوغان در جمع هوادارانش و اعلام پیروزی پیش از پایان شمارش آرا، نشان از پیروزی بزرگ عدالت و توسعه در نخستین گام از انتخابات سه گانه ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ در ترکیه داشت.
مجموع آرای حزب عدالت و توسعه در انتخابات محلی به نسبت انتخابات سال ۲۰۰۹ بیش از هفت درصد رشد داشته و این حزب توانسته تعداد شهرداریهای بیشتری را در اختیار گیرد.
نخست وزیر ترکیه که در یکسال گذشته با هجوم طیفهای متفاوت مخالفان روبه‌رو شده است، در سه ماه گذشته بزرگ‌ترین متحد خود در این سالها را از دست داد تا احتمال کاهش آرای حزب حاکم ترکیه در انتخابات شهرداریها بیشتر شود. اما حزب عدالت و توسعه در زادگاه فتحالله گولن که در ماههای گذشته به اصلیترین مخالف دولت تبدیل شده بود، بیش از ۵۰ درصد آرا را به دست آورد.
رجب طیب اردوغان که از آغاز اعتراضهای پارک گزی در استانبول بارها مخالفان خود را به هماوردی در پای صندوقهای رای فراخوانده بود، در حالی که شمارش آراء به پایان نرسیده بود، در جمع گروهی از هواداران خود حاضر شد تا برای مخالفانش خط و نشان بکشد.
او علاوه بر انتقاد تلویحی از گولن، احزاب جمهوری خلق و حرکت ملی، دو رقیب سنتی حزب حاکم را نیز مورد انتقاد قرار داد و از آنها خواست که از شکستها درس بگیرند. اردوغان مخالفان خود را مخالفان توسعه و پیشرفت ترکیه خواند و گفت که تهمتهایی که در ماههای گذشته به دولت وارد کردهاند را تحت تعقیب قرار خواهد داد.
به فاصله کوتاهی پس از سخنان اردوغان، دولت باغچهلی رهبر حزب حرکت ملی، یکی از احزاب مخالف دولت در یک کنفرانس خبری، رئیس دولت و حزب حاکم را به فساد و نادیده گرفتن میراث کمالیستها متهم کرد و گفت که دولت در یک انتخابات غیر سالم به پیروزی رسیده است. او حزب عدالت و توسعه را متهم به خرید آرای شهروندان کرد و گفت که حزب حرکت ملی به اعتراضهای خود ادامه میدهد.
در آنکارا، پایتخت ترکیه نیز نامزد مورد حمایت حزب جمهوری خلق بارها در شبکه سی‌ان‌ان ترک دولت را متهم به تقلب در انتخابات کرد و گفت که به نتیجه اعلام شده معترض است و حزب جمهوری خلق مسئله تقلب در انتخابات را پیگیری میکند. پایگاه اینترنتی روزنامه حریت نیز در خبرهای خود، بارها دولت را متهم به تقلب در انتخابات کرد.
حزب عدالت و توسعه اعلام کرده که در روزهای آینده جشن پیروزی خواهد گرفت. اردوغان این پیروزی را جشن ترکیه جدید خواند.
با همه اینها، حزب عدالت و توسعه اعلام کرد که در روزهای آینده جشن پیروزی خواهد گرفت. اردوغان این پیروزی را جشن ترکیه جدید خواند تا خود را برای انتخابات ریاستجمهوری امسال آماده کند.
قدرتنمایی عدالت و توسعه
بر خلاف پیشبینیها، مجموع آرای حزب عدالت و توسعه در انتخابات محلی به نسبت انتخابات سال ۲۰۰۹ بیش از هفت درصد رشد داشته است. همچنین عدالت و توسعه توانسته است که تعداد شهرداریهای بیشتری را در اختیار بگیرد.
در حالی که در سال ۲۰۰۹، این حزب ۳۸ درصد آرای شهروندان را کسب کرده بود، امسال بیش از ۴۵ درصد آرای شهروندان را به دست آورد. میانگین آرای نامزدهای این حزب در حوزههای انتخابیه افزایش یافته است.
به گفته نخست وزیر ترکیه، عدالت و توسعه در ۸۱ شهر ترکیه برنده انتخابات محلی شده است در حالیکه دو حزب حرکت ملی و جمهوری خلق در ۲۲ شهر پیروز شدهاند. حزب دموکراسی و آشتی هم که یک حزب کردی در ترکیه است، توانسته در اکثر شهرهای کردنشین ترکیه به پیروزی برسد و شهرداری ده شهر را در شرق ترکیه در اختیار بگیرد.
این شرایط به اردوغان کمک خواهد کرد تا هم‌زمان وجهه بیرونی و درونی خود را تقویت کند. او سال گذشته و در کنگره سالانه عدالت و توسعه، یک برنامه ۱۰ ساله برای توسعه ترکیه منتشر کرده است و علاقه دارد که در صدمین سالروز تاسیس جمهوری ترکیه، در جایگاه رئیسجمهور ترکیه باشد.
مهدی آمیزش، یکی از ایرانیان ساکن ترکیه میگوید:« فضای حاکم بر معترضان، فضای سرخوردگی و شکست است.» او که در اعتراضهای یکسال گذشته ترکیه حضور داشته، میگوید: « گرو‌ه‌های معترض جوان اگرچه مخالف سیاستهای حزب حاکم بودند اما به دو رقیب اصلی حزب نیز رای ندادند و به احزاب نوپا و یا احزاب کردی رای دادند. چرا که بخش زیادی از مخالفان سیاستهای اردوغان این را پذیرفتهاند که در دوره حاکمیت عدالت و توسعه فضای بیشتری برای فعالیت سیاسی داشتهاند.»
اردوغان در صدد است وجهه بیرونی و درونی خود را تقویت کند. او یک برنامه ۱۰ ساله برای توسعه ترکیه هم منتشر کرده و علاقه دارد در صدمین سالروز تاسیس جمهوری ترکیه، در جایگاه رئیسجمهوری ترکیه باشد.
با این حال مخالفان اردوغان تلاش میکنند که در ماههای باقی‌مانده تا انتخابات ریاستجمهوری همچنان به حزب حاکم و رئیس دولت حمله کنند. در آخرین روزهای تبلیغات انتخاباتی مخالفان اردوغان یک فایل صوتی از مکالمه وزیر خارجه او با مقامهای امنیتی در مورد احتمال حمله به سوریه منتشر کردند.
اردوغان در سخنرانی پیروزی حزب خود، سوریه را دشمن ترکیه خواند. این سخنان بلافاصله با اعتراض احزاب رقیب روبه‌رو شد. حزب حرکت ملی، اردوغان را به تلاش برای تجزیه ترکیه و آشتی با دشمنان این کشور متهم کرده است.
پیش به سوی ریاست جمهوری
عدالت و توسعه در ماههای گذشته و پس از بالا گرفتن اختلاف میان گولنیستهای درون حزب و رجب طیب اردوغان، دچار شکاف درون حزبی نیز شده است. اردوغان که پیش از انتخابات گفته بود چنانچه عدالت و توسعه در انتخابات شکست بخورد، انتخابات زودهنگام درون حزبی برگزار خواهد کرد، برای انتخابات ریاست جمهوری باید حزب را یکبار دیگر متحد و یکپارچه کند.
عبدالله گل، رئیس جمهوری فعلی ترکیه، که روابط نزدیکی با گولنیستها دارد، در ماههای گذشته بارها به سیاستهای محدود کننده اردوغان اعتراض و تلاش کرده است که چهرهای دموکرات تر از خود به نمایش بگذارد، رقیب درون‌حزبی اردوغان برای انتخابات ریاستجمهوری است.
گل پیش از این بارها تمایل خود را برای نامزدی انتخابات ریاستجمهوری ترکیه اعلام کرده که برای نخستین بار با رای مستقیم شهروندان صورت میگیرد. او که در همه ده سال حکمرانی عدالت و توسعه زیر سایه نخست وزیر و رهبر حزب حاکم بوده است، امیدوار است که بتواند در انتخابات ریاستجمهوری نقش اول حزب را بازی کند. اما پیروزی قاطع حزب عدالت و توسعه در انتخابات محلی، او و سایر مخالفان اردوغان را در موضع ضعف قرار داده است.
با این حال عبدالله گل در گفتوگویی کوتاه با خبرنگاران در روز انتخابات گفت که این اولین گام انتخابات سه گانه است و ما باید در سایر انتخابات پیروز شویم. این اظهارات نشان میدهد که جریان منتقد درون حزبی اردوغان نیز تا انتخابات ریاستجمهوری اگر با او همکاری نکند، آشکارا به رویارویی با نخستوزیر برنمیخیزد. در مقابل اردوغان هم بیش از آنکه بخواهد در درون حزب خود را درگیر کند، سعی میکند کمپین انتخابات ریاستجمهوری اش را توانمندتر سازد.