کردها در سوریه؛ پیروزی در عرصه شکست‌

همه‌جا سخن از نابودی و اضمحلال سوریه  می‌رود، اما در شمال این کشور معجزه‌ای در حال وقوع است. تقریباً دور از تلاطم‌ جنگ داخلی، کردها منطقه تحت کنترل خود را اقلیم خود‌مختار اعلام کرده‌اند. مجموعه استان‌های عفرین، کوبان و جزیره، زیر نام عمومی «روژاوا»  وحدت کرده‌اند و اکنون حکومت کردی دارند.

پس از تشکیل دولت خودگردان کردستان عراق، روژاوا به عنوان دومین حکومت کرد خاور‌میانه در حال تثبیت است. اداره این دولت جدید بر عهده (حزب اتحاد دمکراتیک PYD )  است، که شعبه سوری حزب کارگران کردستان ترکیه ( پ ک ک) محسوب می‌شود.

ظاهراً نقشه خاور‌ میانه در حال تغییر است. در حال حاضر چنین به نظر می‌آید که بازندگان اصلی تقسیم خاور‌میانه در ۱۰۰ سال پیش، در حال تبدیل شدن به برندگان این تغییرات جدید هستند.

ظاهراً نقشه خاور‌میانه در حال تغییر است. در حال حاضر چنین به نظر می‌آید که بازندگان اصلی تقسیم خاور‌ میانه در ۱۰۰ سال پیش، به برندگان این تغییرات جدید تبدیل شوند.

بریتانیا و فرانسه در آن‌زمان به کردها قول داده بودند که پس از سقوط حکومت عثمانی، آنها هم کشوری به دست آورند. ولی آنها تنها ملتی بودند که از کشور‌سازی‌های سال‌های ۱۹۱۹ تا ۱۹۳۲ دست‌خالی بیرون آمدند. از آن زمان آنان در چهار کشور منطقه یعنی ایران، عراق، ترکیه و سوریه تقسیم شده‌ و گاه زیر سرکوب خونین و گاه زیر سرکوب ملایم به سر برده‌اند.

چگونه این خودمختاری شکل گرفت؟

اول این‌که کرد‌های سوریه توانستند نمایندگان تمامی خلق‌ها و مذاهب منطقه، از جمله آسوری‌‌ها، ارامنه، یزیدی‌ها و حتی علوی‌ها را در حکومت انتقالی خود گرد‌آورند. مناطق زیر کنترل کردها در شمال سوریه از جمله امن‌ترین مناطق سوریه جنگزده محسوب می‌شوند. این البته تا حدی به خاطر وجود بازوی مسلح اتحاد دمکراتیک است که مراقب ارامش و امنیت منطقه هستند.همین آرامش باعث شده که بیش از ۴۰ حزب و گروه کردی به حکومت خودگردان انتقالی پیوسته باشند.

دوم این‌که بشار اسد، حتی قبل از اعلام حکومت انتقالیِ خود‌مختار، به اتحاد دمکراتیک اجازه داده بود که در منطقه برای خود پست‌های کنترل، مدرسه و بیمارستان درست کنند. بدین‌ترتیب کردها توانستند در مناطق خود و در بحبوحه جنگ داخلی، ثبات برقرار سازند.

حکومت موقت کردی در سوریه، از یکطرف بین جهادی‌های القاعده و عراقی‌های بی‌تفاوت و از طرف دیگر میان حکومت‌های اسد و ترکیه قرار گرفته است.

در مورد انگیزه بشار اسد برای این‌کار، دلیل روشنی در دست نیست و فقط می‌توان حدسیاتی را مطرح کرد؛ شاید او فکر کرده بود که دو پاره شدن کشور را بیازماید. به این‌صورت که بخش مناطق ساحلی زیر حکومت علوی‌ها و خودش باشد و بخش دیگر زیر حکومت سایر گروه‌های قومی قرار گیرد.

شاید هم می‌خواست به این وسیله ترکیه را به خاطر کمک‌هایش به شورشیان سوریه و طبق مثل «دشمن دشمن من دوست من است»، مجازات کند. چرا که روابط دو همسایه که زمانی کاملاً دوستانه بود در طول جنگ داخلی سوریه به دشمنی گرایید.

آسیه عبدالله، از رهبران دوگانه اتحاد دموکراتیک، می‌گوید: «ما می‌خواستیم به جای شرکت در بازی عمومی که در سوریه جریان داشت، راه سومی انتخاب کنیم.» او در توصیف سیستم سیاسی “روژاوا” می‌گوید که در صدر آن، یک رهبری دو‌گانه و سپس شورایی مرکب از ۲۰ عضو قرار دارند. در تمام سیستم اداری باید ۴۰ درصد افراد از زنان تشکیل شده باشد ( و این تنها در خاور‌میانه بی‌بدیل نیست.) در سیستم قضائی “روژاوا”، مسیحیان به انجیل و مسلمانان به قر‌‌آن سوگند یاد می‌کنند.

 عبدالله می‌گوید: «سیستمی دمکراتیک‌تر از ما در حال حاضر وجود ندارد. سیستم ما نمی‌خواهد کسی را کنار بگذارد و خواهان مبارزه با کسی هم نیست. ما به دنبال تجزیه سوریه نیستیم، ولی دیگر هیچ حکومت مرکز‌گرائی را هم تحمل نخواهیم کرد.» آسیه عبدالله در گفت‌وگویش با روزنامه آلمانی “دی تسایت” تأکید می‌کند که برای یک “خود‌مختاری دمکراتیک در سوریه ” مبارزه می‌کند.

آیا روژاوا دوام خواهد یافت؟

مسلم است که کرد‌ها رقیبان و مخالفان خود را دارند؛ پیش از همه گروه‌های نزدیک به القاعده مثل داعش (دولت اسلامی عراق و شام) و جبهه النصره. درست بعد از این‌که کردها خود‌مختاری خود را در منطقه “روژاوا” اعلام کردند، واحدهای جهادی هم شروع به پیش‌روی در مناطق کرد‌نشین کرده و در آنجا جبهه جدیدی گشودند.

سهمیه زنان در  سیستم اداری “روژاوا”  ۴۰ درصد است و در سیستم قضائی آن، مسیحیان به انجیل و مسلمانان به قر‌‌آن سوگند یاد می‌کنند.

آنها به احتمال زیاد کمک‌های خود را از حکومت ترکیه دریافت می‌کنند، چرا که ترکیه هم تمایلی به وجود یک حکومت خود‌مختار کردی در مرزهای جنوبی خود ندارد. به‌خصوص که تلاش‌های کردهای سوریه زیر پرچم یک حزب قوی صورت می‌گیرد که روابط تنگاتنگی با حزب کارگران انقلابی کردستان یعنی حزب اصلی کردهای ترکیه دارد.

 ترکیه نگران آنست که این امر به تشدید تمایلات جدائی‌خواهانه در میان کرد‌های ترکیه بیانجامد- به خصوص که هنوز اقدام مشابه کردهای عراق را هضم نکرده‌است.

اما خطر اصلی برای روژاوای کردها از سوی ستیزه‌جویان اسلامگراست. به گفته صالح مسلم، عضو دیگر رهبری دوگانه اتحاد دمکراتیک، این خطر نه تنها برای کردها بلکه برای تمام عرب‌ها، سنی‌ها، ارمنی‌ها و علوی‌هائی هم وجود دارد که در این “ساحل امن” مأوا گرفته‌اند. او می‌گوید: «ما نمی‌خواهیم بجنگیم، ولی اگر لازم شد از خودمان دفاع خواهیم کرد.»

آیا وضع به سوی تثبیت روژاوا پیش خواهد رفت؟

حتی حکومت اقلیم کردستان عراق هم حاضر به حمایت از تجربه یک حکومت رقیب نیست. بدین ترتیب حکومت موقت کردی در سوریه، از یکطرف بین جهادی‌های القاعده و عراقی‌های بی‌تفاوت و از طرف دیگر میان حکومت‌های اسد و ترکیه قرار گرفته است.

اما با تمام اینها کردهای سوریه نمی‌خواهند تسلیم شوند، در بهار امسال قرار است انتخابات در “روژاوا” انجام گیرد.

منبع: دی‌تسایت