در آستانه سال ۱۳۹۳ خورشیدی، خبرهایی متناقض درباره قیمت مواد غذایی از سوی رسانه‌های داخل ایران منتشر می‌شود. برخی گزارش‌ها از افزایش قیمت برخی مواد غذایی پرمصرف خبر می‌دهند و برخی دیگر از تخفیف ویژه مواد غذایی در بازار.
بانک مرکزی که پیش از این نیز از کاهش مصرف مواد غذایی در میان شهروندان به دلیل افزایش قیمت مواد غذایی خبر داده بود، اعلام کرده در هفته منتهی به ۲۳ اسفندماه سال جاری، نسبت به هفته مشابه سال گذشته، قیمت شماری از مواد خوراکی پرمصرف افزایش یافته است.
گروه لبنیات ۲، ۲۰ درصد، تخم مرغ ۳، ۲۶ درصد، برنج ۱۹ درصد، میوه‌های تازه ۶، ۲۶ درصد، سبزی‌های تازه ۵، ۲۴ درصد، گوشت قرمز ۹، ۵ درصد، گوشت مرغ ۲، ۲۶ درصد و قند و شکر ۴، ۱۳ درصد افزایش قیمت داشته است.
در میان مواد خوراکی پرمصرف تنها قیمت روغن نباتی ۱، ۹ درصد، چای ۲، ۰ درصد و گروه حبوبات ۲، ۵ درصد کاهش یافته است.
تغییرات مواد خوراکی یادشده نسبت به یک ماه گذشته نیز قابل توجه است. گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد قیمت مواد خوراکی گروه لبنیات در هفته مشابه ماه قبل۲، ۰ درصد، تخم مرغ ۵، ۱ درصد، میوه‌های تازه ۹، ۹ درصد، گوشت قرمز ۷، ۱ درصد و چای ۵، ۰ درصد افزایش یافته است.
نرخ گروه حبوبات ۳، ۴ درصد برنج ۱، ۰ درصد، سبزی‌های تازه ۵، ۱ درصد، گوشت مرغ ۳، ۰ درصد، قند و شکر ۱، ۰ درصد کاهش و نرخ گروه روغن نباتی ثابت بوده است.
اعلام آمار جدید درباره افزایش نرخ مواد غذایی پرمصرف در حالی است که بانک مرکزی چندی پیش اعلام کرده بود، «مصرف مواد غذایی طی دو سال بعد از اجرای طرح هدفمندی، ۱۸ درصد کاهش پیدا کرده است». به این ترتیب آمارهای جدید حاکی از ادامه روند کاهشی «متوسط مصرف مواد غذایی در بین شهروندان» است.
رونق بازار با تخفیف های ویژه
در حالی که بانک مرکزی خبر از افزایش قیمت تعداد زیادی از مواد غذایی پرمصرف می‌دهد، خبرگزاری مهر در یک گزارش میدانی از بازار نوشته است که «این روز‌ها اقلام اساسی و کالاهای ضروری مورد نیاز مردم، تخفیف‌هایی را تجربه می‌کند که فرصت‌های خرید مناسبی را برای مردم پیش آورده است».
این خبرگزاری اما تخفیف فروشگاه‌های زنجیره‌ای عرضه کالا را نشانه خوبی نمی‌داند و تاکید می‌کند: «اینکه بعد از سال و تعطیلات نوروزی که قرار است هدفمندی فاز دوم اجرا شود، چه سرنوشتی در انتظار قیمت کالا‌هاست، موضوعی است که باید منتظر بود و دید.»
بر اساس این گزارش، بسیاری از تولیدکنندگان با ارائه تخفیف‌های ویژه روی اقلام اساسی و کالاهای ضروری مورد نیاز مردم، تلاش دارند تا در این خریدهای نوروزی سهمی داشته باشند.
این گزارش میدانی با تاکید بر اینکه «گشت و گذار در میان فروشگاه‌های زنجیره‌ای و واحدهای صنفی و حتی سوپرمارکت‌ها، روزهای قبل از اجرای فاز اول هدفمندی یارانه‌ها در دولت محمود احمدی‌نژاد را تداعی می‌کند» اشاره کرده است: «در ماه‌های پایانی سال ۸۹، قیمت‌ها به اندازه‌ای در بازار کاهش یافته بود که برخی مسئولان به مردم هشدار می‌دادند که منازل خود را تبدیل به انبار نکنید و کالا به فراوانی در بازار وجود دارد.»
یکی از سیاست‌های دولت دهم این بود که مردم بخشی از مایحتاج خود را برای چند ماه تامین کنند تا زمانی که دولت به تولیدکنندگان اجازه افزایش قیمت می‌دهد، شرایط برای آن‌ها سخت نشود. اینک در آستانه نوروز سال ۱۳۹۳، در موقعیتی مشابه، تخفیف‌های ویژه به خصوص روی اقلام اساسی به نحوی به مصرف‌کنندگان ارائه می‌شود که آن‌ها را نسبت به خرید بیشتر وسوسه کند.
در پیوند با این گزارش، قیمت ۷۰ قلم کالا در آستانه سال ۹۳ پس از تخفیف نیز اعلام شده است. با نگاهی به این فهرست می‌توان به آسانی دریافت که حتی با پیش بینی تخفیف نیز خریداری این کالاها برای اقشار کم درآمد میسر نیست.
برای مرور این فهرست، روی عبارت پیش رو کلیک کنید: قیمت ۷۰ قلم کالا در آستانه سال ۹۳
حداقل حقوق کارمندان و بازنشستگان دولت معادل نیمی از حداقل هزینه خانوار در استان تهران است. این هزینه حداقلی یک میلیون و ۷۶۳ هزار تومان است. حداقل دستمزد کارگران نیز با افزایش ۲۵ درصدی در سال آینده، ۶۰۸ هزار و ۹۰۰ تومان خواهد شد.
در حال حاضر ۷۰ درصد کارگران ایران زیر خط فقر قرار دارند و حقوق آن‌ها کفاف مایحتاج زندگیشان را نمی‌دهد.
روزنامه شرق، روز هشتم اسفندماه در گزارشی تحت عنوان «سفره‌ای با حداقل مزد ۶۰۰هزارتومانی»، یک محاسبه ساده در یک خانواده کارگری انجام داده بود با این فرض که این خانواده صاحب مسکن است و اجاره‌خانه سرسام‌آور در تهران و شهرهای بزرگ را پرداخت نمی‌کند.
در این گزارش، هزینه‌های تفریحی، درمانی، تحصیلی، حمل و نقل و پوشاک نیز کنار گذاشته شده و فقط به هزینه‌های مربوط به تغذیه توجه شده بود.
در هزینه‌های مربوط به تغذیه نیز هزینه‌های ساده‌ترین خوراک، شامل نان، تخم مرغ، ماست، پنیر، سیب‌زمینی و گوجه‌فرنگی بررسی شده بود: دو قرص نان بربری (برای صبحانه و ناهار و شام)، یک‌هزارتومان، سه‌عدد تخم‌مرغ ۳۵۰تومانی (هزارو۵۰تومان)، روزی ۷۲۶تومان ماست، نزدیک به۴۷۰تومان پنیر، ۵۴ تومان قند، ۲۵۰تومان سیب‌زمینی، ۲۸۰تومان گوجه‌فرنگی.
بر این اساس، هزینه خوراک یک‌نفر، هرروز ارزشی بالغ بر سه‌هزارو۸۲۶تومان خواهد داشت. این را اگر برای ماه حساب کنیم رقم صدو۱۵هزارتومان خواهد شد. یعنی یک خانواده چهارنفر روی هم باید برای همین خوراک بسیار ساده بدون گوشت، روغن، چای، برنج، مرغ و سبزی، لااقل ۴۶۰هزارتومان داشته باشد.
طی سال‌های ۷۰ تا ۸۷ میزان سرانه مصرف مواد غذایی هر شهرنشین در حدود ۳۱۵ کیلوگرم بود که با اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها در سال ۸۹ به ۲۸۳ کیلوگرم رسید
چندی پیش، علی ربیعی وزیر کار اعلام کرد مصرف «برنج، نان، گوشت قرمز و لبنیات» کاهش یافته است. کاهش تقاضا در جامعه نیز همواره افزایش قیمت ها را در پی خواهد شد.