هنگامی که دور اول کنفرانس ژنو‌۲ در ۲۲ ژانویه آغاز شد، نطق‌های تند وزیر خارجه سوریه و رهبران مخالفان، چشم‌انداز چندان امیدبخشی در مورد موفقیت آن باقی نمی‌گذاشت. تاکتیک حکومت سوریه بر مبارزه با “تروریسم” متمرکز بود و مخالفان هم بر محور لزوم تشکیل حکومت انتقالی حرکت می‌کردند.

نشست ژنو
احمد جربا، رییس ائتلاف ملی و ولید معلم، نخست وزیر سوریه

به اعتقاد بسیاری ناظران، این اخضر ابراهیمی فرستاده ویژه سازمان ملل بود که با کاردانی سیاسی و شکیبایی و نیز شناخت ویژگی‌های فرهنگی مردم منطقه، آرام آرام تلاش کرد کنفرانس را به سوی نتایج ملموسی هدایت کند. او با گفت‌وگوهای طولانی زمینه را برای پذیرش آتش‌بس در حمص را فراهم کرد؛ شهری که از یکسال و نیم قبل در محاصره نیروهای دولتی قرار داشت و مردمش از نظر ضروری‌ترین مایحتاج خود در مضیقه بودند

توافق بر سر آتش‌بس حمص

اگرچه در پایان دور اول کنفرانس نتیجه معینی به دست نیامد ولی با ادامه تلاش‌های سازمان ملل، سرانجام در آستانه شروع دور دوم مذاکرات، طرفین پنجشنبه شب ۷ فوریه توافق کردند که از بامداد روز جمعه تا یکشنبه شب برای سه روز در حمص آتش‌بس اعلام شود و طی آن زنان، کودکان و مردان بالای ۵۵ سال از مناطق مرکزی شهر خارج شوند.

با آغاز آتش‌بس در حمص، کارکنان سازمان ملل توانستند صدها نفر را از شهر خارج کرده و مقادیر زیادی مایحتاج ضروری بین مردم تقسیم کنند. در این میان چندین بار به کاروان‌ها و مردم در حال خروج با خمپاره شلیک شد.

۲۵۰۰ نفر از مردم عادی در مرکز شهر حمص گیر کرده بودند. همزمان می‌بایستی کاروان‌های سازمان ملل وارد شهر شده و مواد غذایی، لباس و دارو بین مردم باقیمانده در شهر تقسیم کنند.

این برنامه با کمی تأخیر در جمعه ۷ فوریه آغاز شد و کارکنان سازمان ملل توانستند صدها نفر را از شهر خارج کرده و هم‌زمان مقادیر زیادی مایحتاج ضروری بین مردم تقسیم کنند.

در این میان چندین بار به کاروان‌ها و مردم در حال خروج با خمپاره شلیک شد و طرفین یکدیگر را به نقض آتش‌بس متهم کردند، ولی در نهایت کار ادامه یافت. در سه روز اول بنا به گفته طلال البرازی استاندار حمص، حدود ۶۰۰ نفر از شهر خارج شدند. او اعلام کرد که مردان بین ۱۵ و ۵۵ سال هم می‌توانند از شهر خارج شوند، ولی لازم است نخست پیگیری‌های قضایی در موردشان انجام گیرد.

تمدید آتش‌بس

قبل از پایان مهلت آتش‌بس دوباره، طرفین در باره تمدید آن تا روز چهارشنبه ۱۲ فوریه به توافق رسیدند. در روز دوشنبه تعداد افراد خارج شده از حمص به ۱۱۳۲ نفر رسید. خانم والری آموس هماهنگ کننده کمک‌های ضروری سازمان ملل ضمن ابراز خوشحالی از تمدید آتش‌بس، ابراز امیدواری کرد که بتوان افراد بیشتری را از شهر نجات داد وکمک‌های هرچه بیشتری به آنها کرد. او در عین حال، شلیک به برخی کاروان‌ها را غیرقابل قبول خواند.

تخلیه حمص
تخلیه شهر حمص

والری آموس طرفین را فرا خواند تا در مورد آتش‌بس و کمک‌رسانی به ۲۵۰ هزار نفر دیگر هم توافق کنند که در سایر شهرها همچنان در محاصره قرار دارند.

به گفته یکی از سخنگویان کمیساریای پناهندگان سازمان ملل، حدود ۳۰۰ نفر از مردان جوان پس از خروج از حمص توسط نیروهای دولتی بازداشت شده و تحت بازجویی قرار گرفته‌اند. تا روز سه‌شنبه ۴۱ نفر از آنان آزاد شده بودند.حکومت سوریه اطمینان داده است که با آنها بدرفتاری نخواهد شد.

در اولین جلسه رسمی دور دوم مذاکرات ژنو و طبق خواست هیئت دولتی سوریه، موضوع تروریسم در گفتگوها گنجانده شده است اما اپوزیسیون سوریه حکومت اسد را متهم می‌کند که می خواهد به این بهانه مذاکرات را کش بدهد.

در اولین جلسه رسمی دور دوم مذاکرات، که روز دوشنبه برگزار شد، اخضر ابراهیمی ابتدا با هیأت حکومتی گفت‌وگو کرد و طبق خواسته آنها موضوع تروریسم در برنامه گفت‌وگوها گنجانده شد.(منبع) اپوزیسیون اما حکومتسوریه را متهم می‌کند که می‌خواهد به این بهانه مذاکرات را کش بدهد.

 اناث العبده عضو اپوزیسیون سوریه به خبرگزاری آلمان گفت: «ما از ابراهیمی خواستار یک برنامه گفت‌وگوی مشخص برای ادامه مذاکرات شده‌ایم، چرا که هر تأخیری با ریخته شدن خون تعداد بیشتری از مردم سوریه همراه خواهد بود.»

قطعنامه جدید در شورای امنیت

روز سه‌شنبه ۱۰ فوریه کشورهای غربی سعی کردند در شورای امنیت سازمان ملل پیش‌نویس قطعنامه‌ای را مطرح کنند که از طرف استرالیا، اردن و لوکزامبورک ارائه شده و در آن از تمام طرف‌ها و بخصوص حکومت سوریه خواسته شده بود تا فورا به محاصره مرکز حمص پایان دهد.

در این پیش‌نویس، حکومت سوریه تهدید شده بود که در صورت سرپیچی از این امر مورد تحریم‌هایی قرار خواهد گرفت. اما لاوروف وزیر خارجه روسیه بشدت با این پیش‌نویس مخالفت کرد و آنرا واقعیت‌گریز نامید. او گفت «این شورشیان هستند که مانع باز شدن راه حمص بوده‌اند.»

به تعبیر لاوروف، غرب مسئله کمک‌ها را بهانه کرده تا حمله نظامی جدیدی را برای تغییر حکومت سوریه توجیه سازد، همانطور که قبلا هم همین کار را در مورد سلاح‌های شیمیایی پیش برد.

 برنامه جدید اپوزیسیون سوریه می‌گوید که حکومت انتقالی یک آتش‌بس کامل فراهم کرده و بر اجرای آن نظارت خواهد کرد. خشونت نظامی را در کشور پایان می‌دهد، از مردم عادی حراست کرده و کشور را زیر نظر سازمان ملل به ثبات می‌رساند.

در مقابل، بارک اوباما رییس جمهور آمریکا که در یک کنفرانس خبری مشترک با اولاند رییس جمهور فرانسه سخن می‌گفت، روسیه را متهم کرد که مانع تصویب قطعنامه در شورای امنیت برای کمک‌های انسانی به مردم سوریه می‌شود. اوباما گفت که روسیه با این سیاست، همراه حکومت سوریه، مسئول گرسنگی گروه‌های بزرگی از مردم سوریه خواهد بود. رئیس جمهور آمریکا خطاب به دولت سوریه نیز گفت که نتایج مذاکرات تاکنون به هیچ‌وجه قانع‌کننده نبوده است.

قتل‌عام روستا‌ییان علوی‌

به گزارش فعالان حقوق بشر، شبه‌نظامیان اسلامگرا در روز دوشنبه ۱۰ فوریه پس از اشغال روستای علوی‌نشین معان در استان حما، ۴ نفر از اهالی را قتل‌عام کرده‌اند. از این افراد ۲۰ نفر از شبه نظامیان طرفدار حکومت و بقیه از جمله یک خانواده ۱۰ نفری شامل سه کودک از مردم عادی بودند. هیات دولتی سوریه به‌همین مناسبت در جلسه سه‌شنبه نشست ژنو، خواهان یک‌دقیقه سکوت شد.

درپایان جلسه، اخضر ابراهیمی از کندی پیشرفت مذاکرات شکوه کرد و گفت: «من تمام طرفین، به‌ جز آنهایی که مشغول کشتن مردم هستند را به شتاب دعوت می‌کنم. این کشور خودتان است و شما در مورد آن مسئولیت دارید.»

طرح اپوزیسیون سوریه برای حکومت انتقالی

در جلسه چهارشنبه ۱۲ فوریه و با ارائه برنامه مخالفان برای حکومت انتقالی، تحرکی در مذاکرات ایجاد شد. طبق گزارش رویترز، این برنامه مبنی بر نظارت دولت انتقالی بر اتش‌بس در تمام مناطق است و این اختیار را به دولت انتقالی می‌دهد که پیکارجویان خارجی، اعم از شورشیان و یا حامیان بشار اسد را از کشور بیرون کند.

اخضر ابراهیمی از کندی پیشرفت مذاکرات شکوه کرده و گفته است: «من تمام طرفین، به‌ جز آنهایی که مشغول کشتن مردم هستند را به شتاب دعوت می‌کنم. این کشور خودتان است و شما در مورد آن مسئولیت دارید.»

مخالفان اسد، این برنامه ۲۴ ماده‌ای پنج صفحه‌ای را به ابراهیمی و هیأت حکومتی ارائه داده‌اند. در این برنامه از جمله آمده است: «حکومت انتقالی یک آتش‌بس کامل فراهم کرده و بر اجرای آن نظارت خواهد کرد، به این صورت که خشونت نظامی را در کشور پایان می‌دهد و مردم عادی را مورد حفاظت قرار داده و کشور را زیر نظر سازمان ملل به ثبات می‌رساند. تمام طرف‌ها فرا خوانده می‌شوند که با این حکومت همکاری کنند.»

این برنامه نشانگر سه مورد عقب‌نشینی در مواضع اپوزیسیون سوریه نیز هست:

اول- در مورد نقش بشار اسد مطلقا سکوت شده است. در حالی که تا کنون اپوزیسیون روی برکناری اسد تأکید داشت، اکنون می‌‌خواهد راهی برای ادامه کار فعلی او وجود داشته باشد، تا گفت‌وگو‌ها امکان پیشرفت داشته باشند.

دوم- در مورد نهاد‌های حکومتی روی باقی‌ماندن ارتش و سازمان‌های امنیتی و انتظامی مهر تأیید زده‌اند، در حالیکه کنترل این نیروها در دست اقلیت علوی‌مذهب است.

سوم- برنامه مذکور با پاکسازی در ارگان‌های دولتی و حکومتی مخالفت می‌کند و فقط خواستار اصلاحات در آنهاست. کارکنان دولت در تمام سطوح باید بتوانند شغل خود را حفظ کنند.

در مورد شکل حکومت چیزی در برنامه نیامده و تعیین آن یه عهده مجلس مؤسسان گذاشته شده است. بعد از تصویب قانون اساسی انتخابات مجلس انجام و سپس حکومت انتقالی منحل می‌شود.

هیأت دولتی سوریه دوباره روی موضع قبلی خود تاکید کرد که مذاکرات باید در وهله اول بر مبارزه با تروریست‌ها متمرکز شود. این هیات حتی این پیشنهاد ابراهیمی را که بطور توام روی تروریسم و حکومت انتقالی مذاکره شود، بی‌نتیجه دانست.

 اما با ابتکاری که اپوزیسیون سوریه ارائه داده، توپ اکنون در زمین حکومت است.