روحانی و “خانه تکانی” از خانه ملت

“مجلس فرمایشی” عبارتی است که مرضیه وحید دستجردی، وزیر بهداشت دولت احمدی نژاد درباره مجلس پنجم به کار برد. این را در روزهایی گفت که نماینده این مجلس بود و همکارانش به پیشنهاد او و دوستانش برای رد کلیات لایحه بودجه دولت خاتمی رای ندادند.

 حسن روحانی، رئیس جلسه آن روز مجلس وقتی از تصمیم نمایندگان مجلس آگاه شد با دفتر رهبری تماس گرفت و از این دفتر پیام آورد که نمایندگان به کلیات لایحه بودجه رای دهند.

بازگشت مصباح یزدی  برای آنها که دولت خاتمی را به یاد دارند نشانه این است که دولت روحانی باید خود را برای بحران‌های بیشتر آماده کند.

 از آن مجلس اصولگرا هنوز بسیاری نماینده هستند از جمله محمدرضا باهنر، نایب رئیس مجلس که در روزهای استیضاح وزرای دولت خاتمی، نطق آخر را برای ضربه آخر انجام می داد.

 تجربه روزگار اما باعث شده باهنر در میانه بایستد و تندروهای دیگر جای او را بگیرند. تندروهایی که جبهه پایداری نامیده می‌شوند و پدر معنوی‌شان پس از مدتها به عرصه سیاست بازگشته است.

آیت‌الله مصباح یزدی هفته گذشته به صحنه آمد و حسن روحانی را تلویحا “دروغگو” و ” قسی‌القلب ” خواند تا پاسخ ” بی‌سواد” خوانده شدن منتقدان توافق ژنو توسط روحانی را داده باشد. بازگشت مصباح یزدی برای آنها که دولت خاتمی را به یاد دارند نشانه این است که دولت روحانی باید خود را برای بحران‌های بیشتر آماده کند.

راه‌های زمین‌گیرکردن دولت روحانی

مصباح یزدی که پس ازانتخابات ریاست جمهوری و گزارش مجلس از نقش شاگردانش در حمله به علی لاریجانی، رئیس مجلس، در سخنرانی ۲۲ بهمن قم به انزوا رفته بود اینک شاید احساس کرده بار دیگر می تواند بخشی از پروژه  زمینگر کردن دولت روحانی باشد.

برخورد مجلس با دولت به نسبت برخورد نهادهای زیر نظر رهبری هزینه کمتری دارد. هرچه نباشد مجلس نهادی انتخابی محسوب می‌شود. مجلس نهم اما به لحاظ مجلس پنجم آمادگی کمتری برای برخورد با دولت دارد.

 راه‌های زمین‌گیر کردن دولت روحانی نیزهمان‌هایی است که اصولگرایان و نهادهای زیرنظر رهبری در دولت خاتمی تجربه کرده‌اند. برخورد مجلس با دولت به نسبت برخورد نهادهای زیر نظر رهبری هزینه کمتری دارد. هرچه نباشد مجلس نهادی انتخابی محسوب می‌شود. مجلس نهم اما به لحاظ مجلس پنجم آمادگی کمتری برای برخورد با دولت دارد.

 ناطق نوری، رئیس مجلس پنجم، کاندیدای واحد اصولگرایان و نهادهای وابسته به رهبری برای انتخابات ریاست جمهوری بود اما اصولگرایان اینک سال‌ها است که چندپاره شده‌اند و مجلس نهم به مانند مجلس پنجم احساس شکست سنگین و غیرمنتظره درانتخابات ریاست جمهوری را ندارد. دولت روحانی هم به نسبت دولت خاتمی کمتر دست روی حساسیت‌های مجلس گذاشته است.

اصولگرایان بی‌اصول

نمایندگان مجلس با توزیع سبد کالا و مصاحبه مطبوعاتی روحانی فرصت مغتنمی برای حمله‌های علنی‌تر یافتند، غافل از اینکه این حملات، بی‌اصول بودنشان را به رخ کشید و دیگران، یادشان آوردند توزیع سبد کالا شبیه اقدامات دولت احمدی‌نژاد است که بارها تمجیدش کرده بودند.

” بی‌سواد” را اما روحانی در مصاحبه تلویزیونی خود در ایام انتخابات ریاست جمهوری هم گفته بود و اشاره‌اش به تیم سعید جلیلی، دبیر شورایعالی امنیت ملی وقت بود که اقدامات روحانی در مدیریت پرونده هسته‌ای را زیر سئوال می‌بردند.

 مجلس نهم مانند مجلس پنجم احساس شکست سنگین و غیرمنتظره درانتخابات ریاست جمهوری را ندارد. دولت روحانی هم به نسبت دولت خاتمی کمتر دست روی حساسیت‌های مجلس گذاشته است.

به کار بردن این تعبیر اما پس از توافق ژنو نشان از نگرانی روحانی دارد که اعتراض‌های اصولگرایان به توافق ژنو از دایره “مصرف داخلی” فراتر رفته و توافق را بر هم بزند.

روحانی شاید بیش از مخالفت‌ها و فشارهای مجلس نگران رفتارهای رهبری و نهادهای زیر نظر او است؛ چرا که حداکثر اقدام مجلس درباره رئیس جمهور، استیضاح وزرا وتصویب قوانین دست و پاگیر است و برای فشارهای بیش از این نیاز به مجوز رهبری دارد.

خامنه‌ای درآخرین سخنان خود دولت و منتقدان را به انصاف فراخواند و از منتقدان خواست “به دولت فرصت دهند تا  کارها را با قدرت به پیش ببرد.”

 یک روز پس از سخنان رهبری اما ۲۴ نماینده مجلس به حسن روحانی به دلیل “عدم حمايت از برگزاری رزمايش نظامی و موشکی”   تذکر دادند. اقدامی که شاید اگر اصلاح‌طلبان انجام می‌دادند، افشای اسرار نظامی تلقی می‌شد.

 سئوال‌های نمایندگان از محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه هم  ادامه دارد. مواضع نمایندگان مجلس و انتقاد شدید نزدیکان رهبری از مذاکرات ژنو مشخص می‌کند که رهبری فعلا دست دو طرف ماجرا را بازگذاشته است.

روحانی عبارت بی‌سواد را در مصاحبه انتخاباتی هم به کار برده بود اما تکرار آن پس از توافق ژنو، نشان از نگرانی او دارد که اعتراض‌های اصولگرایان از دایره “مصرف داخلی” فراتر رفته و توافق را بر هم بزند.

از یک طرف دست دولت برای مذاکرات هسته‌ای باز است و از سوی دیگر دست حامیان رهبری برای انتقاد شدید از مذاکره‌کنندگان. دست حامیان رهبری همیشه باز است چرا که رضایت نیروهای وفادار برای رهبری مهم‌تر از رضایت گروه‌های سیاسی و حتی روسای جمهور بوده است.

 دست روحانی و تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای اما مشخص نیست تا چه زمانی باز می‌ماند. شاید تا زمانی که بهبود روابط با غرب موازنه سیاسی را بر هم نزده و جایگاه حامیان رهبری را بیش از این تضعیف نکند.

امید روحانی به مجلس آینده

دولت روحانی برای تغییر رفتار رهبری و نهادهای زیر نظرش چاره‌ای جز فشارهای سیاسی ندارد اما از هم اکنون می‌تواند امیدوار به ترکیب مجلس مجلس آینده باشد، ترکیبی با حامیان بیشتر دولت.

سعید حجاریان، پیش از برگزاری انتخابات مجلس ششم از “خانه تکانی خانه ملت” گفته بود و بعید نیست حامیان و نزدیکان دولت روحانی هم از هم اکنون به فکراین خانه تکانی باشند. آنان اما با یک مانع روبه رو هستند: شورای نگهبانی که اجازه نمی دهد مجلسی مانند مجلس ششم تکرار شود.

مواضع نمایندگان مجلس و انتقاد شدید نزدیکان رهبری از مذاکرات ژنو مشخص می‌کند که رهبری فعلا دست دو طرف ماجرا را بازگذاشته است.

 شاید خود روحانی هم به فکر تکرار مجلس ششم نباشد و مجلسی مانند مجلس پنجم را بیشتر بپسندد. مجلسی با چهره‌های شاخص از حامیان دولت و چهره‌های سیاسی حتی اگراکثریت مجلس را در دست نداشته باشند.

شورای نگهبان اما شاید به مجلس پنجم هم رضایت ندهد و مجلسی مانند مجلس هفتم را بیشتر بپسندد. مجلسی با قد سیاسی کوتاه‌تر. ازهم اکنون هم شاید دفتر نظارتی شورای نگهبان در حوزه‌های انتخابیه فعال شده باشند تا کاندیداهای احتمالی را شناسایی و رد صلاحیت کنند. چاره کار حامیان دولت اما استفاده از کاندیداهایی است که رد صلاحیت آنها برای شورای نگبهان هزینه زیادی دارد.

دولت روحانی این توانایی را داشته که وزرا و مدیران بسیاری از دولت‌های گذشته را به کار گیرد. انتخابات مجلس آینده این امکان را فراهم می‌کند که بخشی از وزرا و مدیران دولت‌های گذشته در مجلس به کار گرفته شوند. مدیرانی که هم رد صلاحیتشان برای شورای نگهبان سخت‌تر است و هم حضورشان می‌تواند وزن سیاسی مجلس را افزایش دهد.