مراسم روز جهانی تالاب‌ها روز دوم فوریه برابر با سیزدهم بهمن ماه در ایران و سایر نقاط جهان برگزار شد. این روز مصادف است با تصویب پیمان بین‌المللی رامسر در خصوص حفاظت از تالاب‌های ارزشمند جهان.
در چنین روزی در سال ۱۹۷۱ میلادی برابر با ۱۳۴۹ خورشیدی نمایندگان کشورهای مختلف در پایان کنفرانسی که به ابتکار ایران در شهر رامسر برگزار شده بود پیمانی را تصویب کردند که هدف از آن مشارکت کشورهای دنیا در حفظ و استفاده متناسب از این زیستگاه‌های آبی است. ایران وهفت کشور دیگر نخستین کشورهای جهان بودند که گام‌هایی عملی را برای حفاظت از تالاب‌ها در قالب این معاهده به سایر کشورها معرفی کردند.
فهرست‌های پیمان رامسر
پیمان رامسر این امکان را در اختیار کشورهای عضو می‌گذارد تا تالاب‌های ارزشمند خود را در فهرست این پیمان جهانی ثبت کنند و از این طریق امکان حفاظت از آنها را افزایش دهند. فهرست رامسر همچنین راه همکاری‌های بین‌المللی و کمکهای جهانی را برای حفاظت از تالاب‌ها هموار می‌کند. به یمن پیمان رامسر اکنون ۱۶۸ کشور جهان عضو شبکه‌ای هستند که امکان همکاری و تبادل اطلاعات را بین آنها فراهم کرده است.
یونان با هفت تالاب و ایران با شش تالاب ثبت شده در «فهرست مونترو» در صدر کشورهایی قرار دارند که تالاب‌ها و زیستگاه‌های آبی آنها در معرض خطر نابودی است.
اکنون ۲۱۷۱ تالاب با مجموع ۲۰۷ میلیون هکتار در سرتاسر جهان در فهرست اصلی پیمان رامسر ثبت شده است. برتیانیا با ۱۶۹ تالاب ثبت شده در خاک اصلی خود و ۲۳ تالاب دیگر در سرزمین‌های تحت حاکمیت یا قیمومیت بریتانیا از جمله برمودا و سنت هلنا بیشترین تالاب‌های ثبت شده را در پیمان رامسر دارد. کشورهای مکزیک با ۱۳۹، اسپانیا با ۷۴، سوئد با ۶۶، استرالیا با ۶۵، نروژ با ۶۳، هلند با ۵۳، ایتالیا با ۵۲ و الجزایر با ۵۰ تالاب به ترتیب جزو کشورهایی هستند که بیشترین تالاب‌های جهانی را در مرزهای خود در فهرست رامسر ثبت کرده‌اند.
ایران ۳۵ تالاب خود را با مجموع مساحت ۱/۵ میلیون هکتار در فهرست اصلی پیمان رامسر ثبت کرده است. این تالاب‌ها دارای ارزش‌های زیست محیطی جهانی هستند و باید مورد حفاظت قرار بگیرند. برخی از این تالاب‌ها عبارتند از تالاب آلاگل، دریاچه امیرکلایه، دریاچه ارومیه، تلاب گاوخونی، گمیشان، فریدونکنار، انزلی و خوران.
تالاب‌های در معرض خطر
در کنار فهرست تالاب‌هایی که اهمیت جهانی دارند، فهرست دیگری تحت معاهده رامسر با نام «فهرست مونترو» وجود دارد که در آن تالاب‌هایی که در معرض نابودی کامل قرار دارند ثبت می‌شوند. در حال حاضر یونان با هفت تالاب و سپس ایران با شش تالاب ثبت شده در فهرست مونترو در صدر کشورهایی قرار دارند که تالاب‌ها و زیستگاه‌های آبی آنها در معرض خطر نابودی است. تالاب انزلی، تالاب هامون پوزک، دریاچه‌های نیریز، دریاچه شادگان و مناطق مردابی اطراف آن و همچنین دریاچه‌های شورگل، یادگارلو و دورگه سنگی جزو تالاب‌های در معرض خطر ایران هستند. به غیر از این، وضعیت دریاچه ارومیه نیز بسیار بحرانی است و بخش اعظم مساحت آن تاکنون خشک و به نمکزار تبدیل شده است.
پیام ایران در روز جهانی تالاب‌ها
معصومه ابتکار، رییس سازمان حفاظت محیط زیست ایران، در پیامی به مناسبت روز جهانی تالاب‌ها تاکید کرد این مراسم می‌تواند زنگ خطر نابودی تالاب‌ها را به صدا درآورد تا به گوش همگان برسد. او همچنین از سازمان‌های مردم‌نهاد در سرتاسر ایران خواست تا پیامرسان این امر مهم باشند. پیام رییس سازمان محیط زیست ایران در مراسمی که در تبریز به همین مناسبت برگزار شده بود توسط معاون او، احمدعلی کیخا، خوانده شد.
در مراسم روز جهانی تالاب‌ها در تبریز قهرمانان حفاظت از تالاب‌ها در سال ۱۳۹۲ در بخش‌های مختلف مربوط به مدیران، پژوهش و همچنین سازمان‌های مردمی معرفی شدند.
ابتکار در پیام خود به وجود بحران در تالاب‌های ایران نیز اشاره کرد و گفت سازمان محیط زیست برای مقابله با این بحران‌ها و به منظور رفع کم آبی تالاب‌ها و سایر مشکلات این زیست بوم‌های با ارزش، مدیریت تالاب‌ها و حوضه‌های آبخیز آنها را به عنوان راهبرد اصلی خود برای حفظ و حمایت از تالاب‌ها برگزیده است. او برای موفقیت در برنامه حفاظت از تالاب‌ها خواستار مشارکت کلیه گروه‌های ذینفع از جمله دستگاه‌های دولتی، نهادهای مدنی و جوامع محلی شد تا به این وسیله برنامه‌های مشترک و هماهنگ به اجرا گذاشته شود.
«تالاب‌ها و کشاورزی»
هر سال برای بزرگداشت روز جهانی تالاب‌ها شعاری از سوی دبیرخانه پیمان رامسر انتخاب و معرفی می‌شود. شعار امسال «تالاب‌ها و کشاورزی، همراهان رشد و بالندگی» بود.
با آن‌که تالاب‌ها یکی از عوامل اصلی رشد و توسعه کشاورزی هستند، اما کشاورزی بی ضابطه و خارج از ظرفیت‌های اکولوژیک آسیب‌های فراوانی به تالاب‌ها وارد کرده است. این امر به خصوص در کشورهای کم آبی مانند ایران تهدید جدیتری برای حیات تالاب‌هاست. بخش کشاورزی در ایران با مصرف بیش از ۸۵ درصد از منابع آبی بزرگترین رقیب تالاب‌ها برای دستیابی به آب به شمار می‌آید و مسئول خشک شدن اکثر تالاب‌های غیرساحلی است که در فلات مرکزی ایران قرار دارند.
هفته تالاب‌ها به جای روز تالاب‌ها
با توجه به وضعیت بحرانی تالاب‌های ایران و ضرورت اقدام فوری برای حفاظت از آنها، سازمان محیط زیست ایران امسال پیشنهاد کرد به جای اختصاص یک روز در سال به مساله تالاب‌ها، هفته‌ای به نام هفته تالاب‌ها نامگذاری شود. این سازمان از هفته تالاب‌ها به منظور افزایش آگاهی‌های عمومی، برگزاری جلسات مختلف بحث و تبادل نظر و همچنین جلب مشارکت نهادها وارگان‌های مختلف استفاده می‌کند. به گفته معصومه ابتکار، برای اولین بار تمام امور مربوط به برنامه‌ریزی و اجرای مراسم و برنامه‌های هفته تالاب‌ها در سطح کشور به سازمان‌های مردم‌نهاد و غیردولتی سپرده شده است. هفته تالاب‌ها در هفته منتهی به ۱۳ بهمن ماه در نقاط مختلف ایران برگزار شد.
قهرمانان حفاظت تالاب‌ها در سال ۹۲
در مراسم روز ۱۳ بهمن مصادف با دوم فوریه که در تالار اندیشه در مجموعه ایل گلی تبریز برگزار شد، سازمان‌های مردم نهاد از استان‌های مختلف به همراه مسئولان سازمان محیط زیست و همچنین عیسی کلانتری دبیر ستاد احیاء دریاچه ارومیه حضور داشتند.
در این مراسم قهرمانان حفاظت از تالاب‌ها در سال ۱۳۹۲ نیز معرفی شدند. به این ترتیب حسینعلی ابراهیمی کارنامی، مدیرکل محیط زیست استان فارس و سعید یوسف پور، مدیرکل حفاظت محیط زیست چهار محال و بختیاری در بخش مدیران لوح قهرمانی تالاب‌ها را دریافت کردند. در بخش، پژوهش نیز محمد ابراهیم صحتی ثابت از استان کرمان برنده جایزه شد. در بخش فعالان مردمی نیز محسن معارف پناه از شهرستان نقده در استان آذربایجان غربی لوح قهرمانی تالاب‌ها را به خود اختصاص داد.
در همین رابطه:
«صدای خشکی دریاچه هامون شنیده نشده است»