پایان صد روز، آغاز روزمرگی؟

صد روز شاید ترازوی مناسبی برای سنجش عملکرد یک دولت نباشد، اما بسیاری اعتقاد دارند عملکرد ۴ ساله دولت‌ها در ایران دقیقا مدلی بزرگ‌تراز اقداماتی است که در ماه‌های اول آغاز کرده‌اند، چرا که پس از پایان ماه‌عسل دولت، مشکلات با دیگر نهادها آغاز می‌شود و دولت نیز خود به روزمرگی می‌افتد.

از همین رو بسیاری به دولتمردان توصیه می‌کنند که کارهای بزرگ را از همان ماه‌های ابتدایی دولت آغاز کنند. حتی برخی نقطه شکست دولت‌ها یا مجالس را در روزهای اول عملکرد آنان جست‌وجو می‌کنند. برخی از آنانی که به نقد وادادگی‌های خاتمی می‌نشینند به سراغ همان روزهای اول می‌روند که پیام تبریک آیت‌الله منتظری را پاسخ نداد.

دولت روحانی اولین دولتی است که همگان صد روزگی آن را به انتظار نشسته‌اند و برای سنجش وعده‌هایش سایت هم راه‌اندازی شده است. سایت‌های اصولگرا زودتر از رسانه‌های نزدیک به دولت به استقبال صدروزگی دولت روحانی رفته‌اند.

تجربه گذشته ثابت کرده که آیت‌الله خامنه‌ای در شرایطی اقدام به آزادی زندانیان سیاسی می‌کند که معترضان نتوانند پیروزی خود را جشن بگیرند.

برخی وعده روحانی برای گزارش صدروزه را الهام گرفته از شعار فرانکلین روزولت، رئیس جمهور آمریکا برای حل مشکلات اقتصادی می‌دانند و یا صد روزی که ناپلئون از تبعید رها شد.

امیدهایی که به یاس بدل شد

صد روز دولت اول روحانی در بسیاری از حوزه‌ها همانی است که بسیاری انتظار داشتند. در عرصه سیاست اما برخی از امیدها تبدیل به یاس شده. دولت برخی وزارتخانه‌های سیاسی را سهم اصولگرایان کرد، شاید با این تحلیل که با آرامش به کارهای دیگرش برسد. حل مشکلات سیاسی از طریق گفت‌وگو با دیگر نهادها رویه‌ای است که روحانی در وعده‌های انتخاباتیش مطرح کرده. گفت‌و گوهایی که هنوز راه بسیار برای به نتیجه رسیدن دارد.

محمد خاتمی گفته که بنا بوده در روز عید غدیر حصر سران جنبش سبز رفع و زندانیان آزاد شوند اما در نهایت گویا توافق‌ها به نتیجه نرسیده. تجربه گذشته ثابت کرده آیت‌الله خامنه‌ای در شرایطی دست به این اقدام می‌زند که معترضان نتوانند پیروزی خود را جشن بگیرند. همانگونه که حصر آیت‌الله منتظری در روزهایی برداشته شد که بازتاب‌های سیاسی و خبری پیشین را نداشت.

سهم نمادین سینما

پس از کش و قوسهای فراوان نمایندگان مجلس راضی به رای اعتماد به رضا فرجی دانا شدند. دانشگاه‌ها در سالهای پس از انقلاب نقش ویژه‌ای در سیاست ایران ایفا کرده. نقشی که در سالهای پایانی دولت خاتمی جدی گرفته نشد و دلخوری‌های زیادی میان دانشجویان و دولت پدید آورد. راهی که وزارت علوم برای حل مشکلات دانشجویان و اساتید آغاز کرده، امیدواری‌های بسیاری را پدید آورده؛ امیدواری‌هایی که با احتیاط همراه است.

سهم هنرمندان در اقدامات مثبت دولت از قشرهای دیگر به صورت نمادین بیشتر بوده و اهالی سینما توانسته‌اند خانه خود را پس بگیرند. مطبوعات و روزنامه نگاران اما همچنان در انتظار تغییر به سر می‌برند.

علی جنتی، وزیر ارشاد نیز توانسته وزارتخانه خود را از چنگ برخی رخدادهای دولت احمدی‌نژاد رها کند. سهم هنرمندان در اقدامات مثبت دولت گویا از قشرهای دیگر به صورت نمادین بیشتر بوده و هنرمندان سینما توانسته‌اند خانه خود را پس بگیرند. مطبوعات و روزنامه نگاران اما همچنان در انتظار تغییر به سر می‌برند تغییراتی که البته بعید است چندان وسیع و گسترده باشد.

خوشبینی محتاطانه

سیاست خارجی و اقتصاد تغییر را امیدوارانه تر جست‌وجو می‌کنند. درحوزه سیاست خارجی، روحانی یک “اولین” را برای خود ثبت کرده است.اولین رئیس جمهور مکالمه‌کننده با رئیس جمهور آمریکا.انتظارها اما هنوز خیلی بیشتر است چرا که خود دولت هم مدعی داشتن اختیار در پرونده هسته‌ای است.

بسیاری از سیاستمداران و روزنامه‌نگاران غربی می‌گویند که تحولات ایران را با “خوشبینی محتاطانه” دنبال می‌کنند. این خوشبینی محتاطانه به بخشی از مردم ایران هم سرایت کرده خصوصا کسانی که خوشبین‌های دوران ریاست جمهوری سید محمد خاتمی را به خاطر دارند و اینکه دراوج خوش‌باوری شعار عده‌ای این بود که” اصلاحات برگشت‌پذیر نیست.”

تفاوت ماجرا شاید این است که این روزها فشارهای خارجی راه برای دولت روحانی هموارتر کرده تا دیگر مسئولان نظام را به ضرورت توافق با غرب قانع کند. تا این جای کار اما گویا بنا نیست سرعت تحولات چندان سریع باشد.

 رهبرجمهوری اسلامی توافق سعدآباد را خنثی کننده توطئه غربی‌ها نامید. حال مواضع اسرائیل این فرصت را فراهم کرده که هر توافقی به معنای خنثی کردن توطئه علیه نظام تعبیر شود.

عقبه سیاسی جریان حامی رهبری همچنان مهم‌ترین دغدغه او برای تصمیم‌گیری در عرصه سیاست خارجی است. یک توافق سریع که نشان از عقب‌نشینی ایران داشته باشد به معنای فروپاشی روحیه و پایگاه جریانات سیاسی حامی رهبری است.اما اگر رهبرجمهوری اسلامی بخواهد، راه برای پیروزی جلوه دادن سازش اتمی باز است. او توافق سعدآباد در سال ۸۲ را خنثی کننده توطئه غربی‌ها نامید. اینک نیز مواضع اسرائیل این فرصت را فراهم کرده که هر توافقی به معنای خنثی کردن توطئه علیه نظام تعبیر شود.

روحانی به توافق در پرونده هسته‌ای برای موفقیت در برنامه‌های اقتصادی خود هم نیاز دارد.او وعده داده بود که در صد روز اول دولت گزارشی از وضعیت اقتصادی کشور ارائه کند. واقعیت‌های نگران‌کننده اقتصادی اما خیلی سریع‌تر از این صد روز خود را نشان داد.

اینک نشانه‌هایی امیدوارکننده از بهبود شاخص‌های اقتصادی می‌رسد اما دولت فرصت زیادی ندارد چرا که بسیاری از نتایج اتفاقات دولت احمدی‌نژاد و تحریم‌ها اثرات خود را در سالیان بعد نشان خواهد داد.

مدیرانی که در تراز دولت نیستند

مدیران قدر و به تعبیر رایج ایرانی‌ها استخوان خرد کرده، یکی از شاخصه‌های اصلی کابینه روحانی است. این شاخصه اما گویا تنها به تهران محدود شده است. دولت روحانی در چرخه سهم‌دهی به نمایندگان مجلس و نمایندگان رهبری در استان‌ها استاندارانی را منصوب کرده که به جز معدود استثناهایی در تراز دولت نیستند. براساس یک رویه معمول استاندار نیز مدیرانی برمی‌گزینند که هم قد آنها باشند.

فرصت نقد

سال‌های پایانی دولت خاتمی و در روزهای دلسردی عده‌ای دست به کار نقد اصلاحات شدند. نقدی که البته دیرهنگام بود و حاصلی برای بهبود عملکرد دولت اصلاحات نداشت. دولت روحانی این فرصت را دارد که از ابتدا نقد عملکردش را شاهد باشد تا درعبور از صدروزگی به هزار روزگی، وعده‌هایش فراموش نشود.

در همین زمینه:

ارزیابی از ۱۰۰ روز سیاست خارجی دولت روحانی

صدمین روز ریاست جمهوری حسن روحانی در ایران: تحقق وعده‌ها یا قول‌های فراموش شده