همزمان با روز پرستار در تقویم رسمی ایران، پرستاران بار دیگر پس از حدود سه ماه اعتراض را از سر گرفتند. در یزد، اردکان، شیراز، کرمانشاه، رامهرمز، اهواز، قم، جهرم، ایلام و اورمیه (ارومیه) گروهی از پرستاران با تجمع در محل کار به نادیده گرفتن مطالباتشان از سوی دولت اعتراض کردند.
تجمع پرستاران در دانشگاه جندی‌شاپور اهواز که چهارشنبه ۱۶ آبان شکل گرفت، با مداخله پلیس به تنش انجامید. دانشگاه علوم پزشکی اهواز در اطلاعیه‌ای، تنش میان پرستاران معترض و پلیس را تأیید کرد:
تجمع کنندگان پس از سر دادن شعار و اعلام خواسته‌های خود قصد ورود به سازمان مرکزی دانشگاه را داشتند که نیروهای انتظامات حسب وظیفه و صرفاً جهت برقراری نظم و انجام هماهنگی مانع شدند.
در یک ویدئو منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی شمار زیادی از پرستاران در مقابل در ورودی ساختمان مرکزی دانشگاه جندی‌شاپور دیده می‌شوند که مأموران پلیس مانع ورود آنها شده‌اند. کانال «شورای هماهنگی اعتراضات پرستاران» در تلگرام گزارش کرد در این تجمع به پرستاران توهین و با آنها برخورد فیزیکی شده است.
در استان فارس هم پرستاران چند بیمارستان اعتصاب کردند. «شورای هماهنگی اعتراضات پرستاران» به نقل از یک پرستار در بیمارستان نمازی شیراز نوشت: «عمل‌ها کنسل شد. فقط اورژانس راه می‌افته. یک‌خورده غافلگیر شدند.»
بیمارستان نمازی با ۱۰۰۰ تخت بیمارستانی بزرگترین مرکز درمانی در استان فارس است. شمار کارکنان این بیمارستان در وب‌سایت آن حدود ۲۰۰۰ نفر اعلام شده است. در سال ۱۳۹۸ خبرگزاری‌ها گزارش کرده بودند از ۲۵۰ پرستار شاغل در بیمارستان نمازی تجلیل شد. آمار دقیقی از پرستاران این بیمارستان در دسترس نیست اما ۱۶ مهر ۱۴۰۲ خبرگزاری صدا و سیما از کمبود حدود ۲۰۰ پرستار در این بیمارستان خبر داده بود:
طی چندین سال کار در بیمارستان نمازی روز به روز شرایط کاری و مالی و روحی بر پرسنل بیشتر شده است. به دلیل حجم زیاد کاری تعدادی از پرستاران استعفا دادند ولی متأسفانه جایگزینی از سوی بیمارستان و علوم پزشکی صورت نگرفته است. بیمارستان چیزی حدود ۲۰۰ نفر کمبود نیروی پرستاری دارد. از بخش‌های ویژه نزدیک به ۱۹ نفر یا استعفا دادند یا طرحشان را تمدید نکردند ولی از سوی بیمارستان اعلام شده که کل بیمارستان فقط ۱۴ تا نیرو کم دارد. نیروی کم را با افزایش ساعت کاری پرسنل جبران می‌کنند.
پرستاران شیراز مرداد ۱۴۰۳ هم پیش از همکارانشان در سایر شهرها دست به اعتصاب زدند. همان زمان رسانه‌ها به نقل از پرستاران نوشتند در گفت‌وگو با مدیران استانی توافق کرده‌اند به صورت موقت به اعتصاب پایان بدهند اما اگر مطالباتشان برآورده نشود دوباره اعتصاب خواهند کرد.
به گفته شورای هماهنگی اعتراضات پرستاران، بیمارستان‌های رجایی، فقیهی و علی‌اصغر شیراز هم ۱۷ آبان دست از کار کشیدند. بیمارستان رجایی به همین دلیل تنها بیماران سطح یک را پذیرش کرد. در بیمارستان نیز به دلیل تحصن برخی بخش‌ها را به اجبار تعطیل کردند.
در استان یزد هم پرستاران در شهرهای یزد، بافق، اردکان و چند شهر دیگر دست از کار کشیدند. پرستاران بیمارستان افشار یزد در سالن پذیرش تحصن کردند و شعار دادند: «پرستار داد بزن، حقتو فریاد بزن». در بیمارستان‌های میبد، اردکان و بافق نیز پرستاران در محل کار تجمع کردند.
پرستاران برخی بیمارستان‌های استان یزد از ۱۱ آبان دست به اعتراض زده‌اند و گفته‌اند تا زمانی که به مطالباتشان پاسخ داده نشود به تجمع و تحصن ادامه خواهند داد.
همچنین تصاویر و ویدئوهایی از پرستاران معترض در اسدآباد استان همدان، جم استان فارس، اهواز و رامهرمز استان خوزستان، قم، اورمیه و کرمانشاه منتشر شده است.
دولت مشغول برگزاری مراسم است
موج نخست اعتراضات پرستاران در تابستان با آغاز به کار دولت چهاردهم همزمان بود. رئیس دولت و وزیر بهداشت که از خانواده کادر درمان هستند وعده کردند به خواسته‌های پرستاران معترض رسیدگی کنند. وزیر بهداشت در نخستین اظهارنظر تسویه مطالبات معوقه پرستاران را از برنامه‌های فوری خود اعلام کرد. به همین منظور هم بخشی از منابع صندوق توسعه ملی برای پرداخت مطالبات مزدی پرستاران در اختیار وزارت بهداشت قرار گرفت. مبلغ پرداختی به پرستاران اما آنقدر اندک بود که نه تنها آنها را آرام نکرد بلکه موجب خشم‌شان شد.
همزمان دولت وعده کرد کمیته‌ای ویژه برای بازنگری در مزد اضافه‌کاری پرستاران و منع اجبار به اضافه‌کاری تشکیل دهد.
حدود ۱۰۰ روز پس از آغاز به کار دولت، محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت چهارشنبه ۱۶ آبان در مراسم دولتی تجلیل از پرستاران بدون اشاره به مطالبات متعدد آنها، افزایش دستمزد اضافه‌کاری از ۲۵ هزار تومان به ۸۰ تا ۸۵ هزار تومان را نتیجه «جلسات متعدد دولت» برای رسیدگی به مشکلات پرستاران اعلام کرد.
او همچنین گفت مجوز استخدام ۱۱ هزار پرستار صادر شده است.
پرستاران در اعتراضات مرداد امسال خواستار کاهش ساعت کار و اضافه‌کاری اجباری، اجرای عادلانه تعرفه‌بندی خدمات پرستاری، پرداخت کارانه، تبدیل قراردادهای موقت و شرکتی به قرارداد مستقیم، افزایش دستمزد و رفع تبعیض مزدی شده بودند.
وزیر بهداشت ترجیح داد در سخنانش این مطالبات را نادیده بگیرد. رئیس دولت اما پرده‌پوشی نکرد. مسعود پزشکیان اعتراض پرستاران را «شلوغ‌کاری» خواند و خطاب به آنها گفت: «برای چه شلوغ می‌کنید. ما خودمان پیگیری می‌کنیم تا حق شما پیاده شود».
رئیس‌جمهوری ایران در ادامه تلویحاً به پرستاران معترض پیام داد در انتظار پاسخ به تمام مطالبات نباشند چرا که دولت قصد ندارد در برابر اعتراض هر صنفی «امتیاز و حقی» به آنها بدهد:
اینکه ما بخواهیم در واکنش به اعتراض هر بخش و صنفی، امتیاز و حقی به آنها بدهیم، هم اجحاف به بقیه بخش‌ها است و هم منطبق بر عدالت و حق نیست، لذا کار را به شکل علمی و کارشناسی دنبال کرده‌ایم.
او در بخش دیگری از سخنانش اعتراض پرستاران را نتیجه «تحریم‌ها و فشارهایی که هر روز به ایران وارد می‌کنند» دانست و افزود این تحریم‌ها کشور را «در مخمصه‌ای گرفتار کرده‌اند» تا «ایران زمین‌گیر شود».
پزشکیان در ادامه تلویحاً اعتراض پرستاران را به سیاست «دشمنان» که به گفته او «با هدف برهم زدن اوضاع و واداشتن مردم به اعتراض این فشارها را به کشور وارد می‌کنند»، نسبت داد و از آنها خواست «نگذارند کشور آسیب ببیند».
رئیس دولت در حالی که با بیان «نمی‌شود برای یک ساعت اضافه‌کاری ۲۵ هزار تومان پرداخت کرد و انتظار داشت که آنها در کشور بمانند»، مهاجرت پرستاران را حق آنها دانست، بلافاصله از کادر درمان خواست «با وجود دستمزد کم و گرانی‌های افسار گسیخته و وحشتناک و ناامیدی، همچنان به خاطر مردم در کشور خود بمانند و خدمت کنند».
پیش از او معاون پرستاری وزارت بهداشت و درمان فاش کرد در سال ۱۴۰۲ «بالغ بر دو هزار و ۲۰۰ نفر از گروه کادر درمان به ویژه پزشک و پرستار از خدمت خارج شده‌اند.»
تحریم جشن نمایشی روز پرستار
رئیس دولت، وزیر بهداشت و معاون پرستاری او در تهران و مدیران ارشد دولتی در استان‌ها در شرایطی مراسم روز پرستار را برگزار کردند که حداقل در سه استان خراسان رضوی، قزوین و کهگیلویه و بویراحمد پرستاران این مراسم را تحریم کردند.
جمعی از پرستاران در مشهد نامه‌ای مشترک را امضاء کردند تا به مسئولان بگویند با توجه به اینکه در مهلت هفت روزه «هیچ اقدام جدی و مؤثری در راستای رفع تبعیض‌ها و مشکلات موجود جامعه پرستاری مشاهده نگردید»، جشن روز پرستار را تحریم می‌کنند.
این پرستاران همچنین گفتند تا زمانی که به مطالباتشان پاسخ داده نشود «اعتباربخشی و مشارکت در امور اعتباربخشی بیمارستان‌ها»، «ثبت داروها در سیستم سپید»، «انجام آزمایش‌های غیراورژانسی»، «تکمیل فرم‌های غیرمصوب وزارت بهداشت» و «اخذ برگه رضایت اعمال تهاجمی از خانواده بیماران» را انجام نمی‌دهند.
جامعه پرستاری مشهد در نامه جمعی که ۷ آبان ۱۴۰۳ منتشر شد، به مسئولان دولتی هشدار داد در صورتی که اقدام جدی انجام ندهند و یا به جای راه حل مناسب و حل مشکلات پرستاران، حتی یک نفر را تهدید کنند، ««تصمیمات قاطع‌تری» خواهند گرفت که «ممکن است عواقب آن بر نظام سلامت کشور تأثیرگذار باشد».
هیئت مدیره نظام پرستاری استان کهگیلویه و بویراحمد و یاسوج نیز در نامه‌ای به رئیس دانشگاه علوم پزشکی یاسوج اعلام کرد «با توجه به وعده‌های بی‌اساس مسئولان کشوری که هیچ کدام از مشکلات پرستاران را حل ننموده‌اند» مراسم جشن روز پرستار در یاسوج برگزار نخواهد نشد.
نظام پرستاری یاسوج مطالبات پرستاران را «اصلاح و افزایش حقوق پایه»، «افزایش حقوق اضافه کاری به ۱۰۰ هزار تومان»، «قراردادن پرستاری در بخش مشاغل سخت و زیان‌آور»، «تبدیل قرارداد پرستاران شرکتی و موقت»، «اصلاح قانون تعرفه‌گذاری و بهره‌وری»، «به روز کردن مطالبات پرستاران»، «افزایش حق مسکن و لباس بر اساس تورم» و «تجهیز کامل اتاق‌های استراحت پرستاران و کادر درمان» برشمرد.
هیئت مدیره نظام پرستاری استان قزوین نیز در نامه‌ای مشابه نوشت:
با توجه به اینکه جامعه پرستاری از مزایای قوانین سخت و زیان‌آور محروم است، در زیر استثمار اضافه کاری اجباری رایگان خدمت می‌کند، از فوق‌العاده‌های شغلی و مزایای سایر دستگاه‌ها محروم است، بیمه تکمیلی رایگان ندارد، دریافتی‌اش مشمول سال‌ها معوقه است، نیروی جوان بدون سهمیه‌اش اخراج می‌شود، رفاهیات ندارد و قانون تعرفه‌گذاری به یک شوخی بی‌مزه تبدیل گردیده است و برای یک زندگی معمولی مجبور به ترک وطن و مهاجرت است، آیا جامعه پرستاری باید تن به شرکت در جشن نمایشی روز پرستار بدهد؟
این تشکل نیمه‌صنفی وابسته به دولت در پایان خطاب به مسئولان اعلام کرد «در اعتراض به بی‌توجهی مسئولان امر، اعم از دولت، مجلس و وزارت بهداشت شرکت در هرگونه جشن و مراسمات روز پرستار را تحریم می‌کند».
جشن روز پرستار در زنجان هم با تنش همراه بود. در این مراسم که ۱۴ آبان ۱۴۰۳ برگزار شد، مأموران امنیتی محرم‌علی رمضانی، نماینده پرستاران زنجان را بازداشت کردند. به گزارش «صدای زنجان»، این مراسم در شرایطی برگزار شد که گروهی از پرستاران با تجمع بر روی سن سالن برگزاری جشن شعار دادند «پرستار داد بزن، حقتو فریاد بزن» و خواستار رسیدگی به مطالبات معوقه خود شدند. پرستاران زنجانی ۲۸ مهر نیز مقابل ساختمان استانداری تجمع کرده بودند.
قانون‌هایی برای اجرا نشدن
وعده‌های دولت مبنی بر پرداخت مطالبات معوقه و افزایش دستمزد اضافه‌کاری نه تنها پرستاران را آرام نکرده بلکه موجب افزایش خشم آنها شده است. آنها مبلغ پرداخت‌شده بابت مطالبات معوقه را توهین‌آمیز دانسته و معتقدند خواسته‌های مهمتر دارند که دولت به عمد نادیده می‌گیرد.
محمود عمیدی، عضو شورای مرکزی خانه پرستار یک روز پس از وعده وزیر بهداشت در جشن روز پرستار، وعده‌های او را همان وعده‌هایی که در سال‌های پیش داده شد اما اجرا نشدند، توصیف کرد اما با بیان اینکه «باید به تیم جدید وزارت بهداشت فرصت بدهیم»، از پرستاران خواست چنانچه مشکلات حل نشد به اعتراض ادامه بدهند.
به گفته او مزد اضافه‌کاری از ساعتی ۳۵ هزار تومان «به طور میانگین به ۸۵ هزار تومان افزایش یافته است؛ یعنی از ۷۵ هزار تومان شروع می‌شود تا رقم ۱۱۰ هزار تومان». عمیدی اگرچه این مبلغ را «ایده‌آل» ندانست اما گفت: «می‌توان آن را نشان‌دهنده حسن نیت و اراده وزارت بهداشت برای حل مشکلات دانست.»
عضو شورای مرکزی تنها نهاد صنفی پرستاران، قوانینی که به درستی اجرا نشده‌اند را علت اعتراض پرستاران برشمرد و افزود اجرا نشدن قانون تعرفه‌بندی و بهره‌وری «مشکلاتی را نه فقط برای پرستاران بلکه برای کل نظام سلامت به وجود می‌آورد. شدت این مشکلات به قدری زیاد است که بسیاری از پرستاران یا ترک کار می‌کنند و یا مهاجرت و این مسئله به نظام سلامت آسیب می‌زند».
محمد شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستار هم در گفت‌وگو با رسانه‌ها فاش کرد پیشنهاد این تشکل صنفی نیمه‌دولتی و نظام پرستاری افزایش مزد اضافه‌کاری به ۱۰۰ هزار تومان بود، اما ساعتی ۸۰ هزار تومان تأیید شد. او این میزان افزایش را «گام رو به جلو» دانست و بلافاصله گفت: «مناسب نیست. باید این رقم آنقدر جذابیت داشته باشد تا پرستار این اضافه کاری را بایستد».
دبیرکل خانه پرستار اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری، اجرای فوق‌العاده شغلی خاص مشاغل سخت و زیان‌آور و قانون سخت و زیان‌آور شمردن پرستاری را که به گفته او سال ۱۳۶۸ تصویب شده اما به دلیل کمبود پرستار اجرا نشده است را سه مطالبه پرستاران برشمرد.
احمد نجاتیان، رئیس سازمان نظام پرستاری هم ۱۶ آبان با یادآوری مخالفت برخی سازمان‌ها با افزایش حقوق پرستاران در دوره‌ای که پزشیکان وزیر بهداشت بود، گفت: «پس از ۲۰ سال، همچنان پرستاران ناراضی هستند. نه اینکه در این مدت مسئولان برای آنها سخنرانی نکرده باشند یا رسانه‌ها اخبار آنها را منتشر نکرده باشند، بلکه مسئله این است که پس از ۲۰ سال، پرستاران هنوز نمی‌توانند با یک شیفت متعادل زندگی نرمالی داشته باشند.»
او از مخالفت سازمان برنامه و بودجه با استخدام پرستاران انتقاد کرد و دولت را «از تأمین منابع برای استخدام پرستاران جدید عاجز» خواند. به گفته نجاتیان اجبار پرستاران به اضافه‌کاری و کار کردن یک پرستار به جای سه نفر «به دلیل محدودیت درآمد اختصاصی بیمارستان‌هاست».
او پرداخت نکردن مطالبات بیمارستان‌ها از سوی شرکت‌های بیمه را عامل تأخیر ۷ تا ۱۲ ماه کارانه پرستاران دانست و در انتقاد از موقتی‌سازی پرستاران گفت: «دولت در تلاش است تا کوچک شود و پرستاران را به شکل قراردادی، شرکتی و ۸۹ روزه استخدام می‌کند.»
نجاتیان با بیان اینکه سازمان نظام پرستاری طی سه ماه «بیش از ۵۰ مکاتبه با نهادهای مختلف و بیش از ۲۰ جلسه در سطوح ملی برگزار کرده»، افزود پرستاران منتظرند ببینند دولت و مجلس برای رفع مشکلاتشان چه تدابیری اتخاذ می‌کنند.
چیزی تغییر نمی‌کند
سیاست دولت چهاردهم آن طور که از سخنان رئیس دولت فهمیده می‌شود ادامه وضعیت کنونی است. در بودجه اعتباری برای افزایش حقوق پرستاران پیش‌بینی نشده است. تنها برای استخدام ۱۱ هزار پرستار مجوز صادر شده است در حالی که برای رسیدن به حداقل استاندارد باید ۱۰۰ هزار پرستار استخدام شوند. سرنوشت قانون تعرفه‌گذاری همچنان نامشخص است.
دولت در برنامه هفتم به خصوصی‌سازی بیشتر و کاهش کارکنان مکلف است و بخش درمان به برون‌سپاری و خرید خدمات. میزان افزایش حقوق ۲۰ درصد خواهد بود. با این اوصاف پرستاران نباید برخلاف دو عضو ارشد خانه پرستار به دولت خوش‌بین باشند و امیدوار به برآورده شدن مطالباتشان.