«فساد» کلمه‌ای آشنا برای مردم ایران است. جمهوری اسلامی که ۴۵ سال پیش با شعار حمایت از مستضعفان و مبارزه با فساد اقتصادی روی کار آمد، دچار فساد سیستماتیک شده و هر چند وقت یک‌بار پرونده یکی از آنها منتشر می‌شود؛ از فاضل خداداد با اختلاس ۱۲۳ میلیارد تومانی تا زمین‌خواری کاظم صدیقی رییس ستاد امر به معروف و نهی از منکر، از فساد پتروشیمی و بانک‌ها گرفته تا چای دبش و کوروش کمپانی.
تعداد فاسدان در دوران جمهوری اسلامی آنقدر زیاد است که دیگر قابل شمارش نیست. غلامحسین کرباسچی، شهرام جزایری، مه‌آفرید امیرخسروی، محمودرضا خاوری، بابک زنجانی از جمله کسانی بودند که در ایران پرونده فساد و اختلاس آنها سروصدای بسیاری به پا کرد.
از سلاطین فساد هم نباید غافل شد، در این سال‌ها مردم ایران با سلطان سکه، سلطان پتروشیمی، سلطان خودرو، سلطان قیر، کاغذ و… هم آشنا شدند.
فوتبال هم از این قضیه مستثنی نبود تا جایی که سال ۹۴ پای مجلس هم به آن باز شد و کمیسیون اصل ۹۰ در صحن علنی گزارش با موضوع “فساد در فوتبال” را مطرح کرد. حدود دو سال و اندی زمان روی این پرونده گذاشته شد و در نهایت کمیسیون اصل ۹۰ از تبانی، رشاء و ارتشاء، دوپینگ، شرط‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بندی غیرمجاز، جعل و استفاده از سند مجعول، تصدیق نامه‌های خلاف واقع، فرار مالیاتی، مصرف الکل و روابط نامشروع، مصرف مواد مخدر، رواج خرافه‌گرایی از جمله سحر و جادو، تحصیل مال از طریق نامشروع، نقض آشکار قوانین و مقررات و قراردادهای غیرواقعی به عنوان معضلات موجود در فوتبال ایران نام برد اما در نهایت عزمی برای ایستادگی در مقابل آن جزم نشد.
فاش شدن تخلف چند صد میلیاردی
در این سال‌ها بحث اختلاس و فساد در فوتبال زیاد بوده، از ناپدید شدن مبلغ ۳۱۶ هزار دلار حق پخش بازی‌های تیم ملی گرفته تا پرونده ویلموتس سرمربی تیم ملی. حالا اما نهادهای امنیتی ورود کرده‌اند و چند روزی است بحث پرونده فساد گسترده در فوتبال ایران نقل محافل شده. برخی کارشناسان از این فساد با عنوان زلزله در فوتبال ایران یاد کرده‌اند؛ فساد بزرگی که پای تعدادی از مدیران ارشد فدراسیون فوتبال و مدیران باشگاه به پرونده آن باز شده است.
از قرار معلوم به‌خاطر هزینه دبش مسئولان مس کرمان پای ارقام «چند صد میلیاردی» و تعداد زیادی «سکه» وسط آمده است که به عنوان رشوه با سندسازی پرداخت شده است. محمد مهدی فروردین رئیس فراکسیون ورزش گفته است: «شنیده‌ایم مبلغ فساد در فوتبال تقریبا ۲۰۰ میلیارد تومان است، اما نمی‌توانم آن را تایید تا تکذیب کنم.»
روزنامه ایران ورزشی هم درباره چگونگی فاش شدن این تخلف نوشته است: «در جریان بررسی اسناد مالی یکی از باشگاه‌های شناخته شده لیگ برتری سند مربوط به خرید تعداد قابل توجهی سکه طلا کشف می‌شود که این موضوع با حساسیت مراجع ذی‌صلاح روبرو می‌شود به همین علت موضوع با حساسیت فراوان دنبال می‌شود که پس از احضار مدیر باشگاه کاشف به عمل می‌آید این حجم از سکه طلا برای مصارف مرتبط با تیم خریداری نشده بلکه هدف از خرید سکه‌ها چیز دیگری بوده است.
در سال‌های گذشته یکی از اعضای بلندبالای کادر فنی نیز سهم بسزایی در دریافت مبلغ‌های کلان داشته است که پس از جدایی مدیرعامل وقت در آن باشگاه خیلی زود تصمیم به جدایی از تیم خود گرفت.
در این مورد عنوان شده این مربی در زمان حضورش پس از انجام هر بازی بلافاصله با یک پرواز ویژه راهی استان محل سکونتش می‌شده و در طول فصل همیشه این کار را با هماهنگی مدیران وقت انجام داده که البته هزینه این پروازها به عهده خودش نبوده است.»
برکناری رئیس کمیته داوران و مسابقات
ابراهیم حمیدی رئیس کل دادگستری استان کرمان هم از احضار پنج نفر از افراد در کمیته داوران و اعضای فدراسیون فوتبال، سازمان لیگ و یک روزنامه‌نگار ورزشی جهت ادای توضیحات به دستگاه قضایی استان خبر داده است.
یک منبع آگاه هفته گذشته به رادیو زمانه گفت:
سه نفر از کسانی‌که احضار شده‌اند، دو مدیر ارشد به همراه یک فعال رسانه‌ای از چهره‌های شناخته شده هستند. به گفته او خداداد افشاریان رئیس کمیته داوران، سهیل مهدی رئیس کمیته مسابقات سازمان لیگ و پژمان راهبر سردبیر وب‌سایت ورزش۳، از جمله متهمان پرونده جنجالی فساد مالی در فوتبال ایران هستند.
سایت طرفداری هم علاوه بر این ۳ نفر از مجید زین‌الدینی مدیر عامل سابق مس، علی علیزاده سرپرست سابق مس و محمد ربیعی سرمربی سابق مس و فعلی ذوب آهن هم به عنوان متهمان این پرونده نام برده است.
روزنامه جوان وابسته به سپاه پاسداران هم نوشته است:
وقتی خداداد افشاریان رئیس کمیته داوران متهم به فساد می‌شود، یعنی باید در چینش تمام داوران شک کرد. همچنین وقتی سهیل مهدی، رئیس مسابقات سازمان لیگ متهم به فساد می‌شود، یعنی اینکه باید در کل برنامه‌ریزی‌های مسابقات لیگ شک کرد.
این روزنامه مدعی شده پرونده سه باشگاه فوتبال در حال بررسی است و پای مبلغ ۷ میلیون دلاری در میان است.
فدراسیون فوتبال هم بالاخره پس از سه هفته، خداداد افشاریان و سهیل مهدی، دو مدیری را که شائبه آلودگی به فساد در مورد آنها مطرح شده بود به طور موقت برکنار کرد. دانیال مرادی به‌طور موقت عهده‌دار مسئولیت امور مرتبط با کمیته داوران شد و محمدرضا کشوری‌فرد کمیته مسابقات سازمان لیگ را برعهده گرفت.
کمیته اخلاق هم در اطلاعیه‌ای که صادر کرده، مدعی شده پرونده فساد مرتبط با سال ۱۴۰۰ است و در این زمینه مطابق با موازین و کدهای اخلاقی کنفدراسیون فوتبال، رسیدگی‌ها به پرونده در حال انجام است.
درخواست ویسی و تنبیه میلیاردی
چند روز پیش از انتشار خبر «فساد بزرگ» عبداله ویسی از نهادهای امنیتی و حفاظت اطلاعاتی خواسته بود به پرونده‌های فوتبال ورود کنند و بابت این پیشنهاد دو میلیارد تومان هم جریمه شد.
سرمربی تیم فوتبال فولاد خوزستان ۱۲ اردیبهشت در نشست خبری پس از تساوی تیمش برابر آلومینیوم اراک گفته بود:
ما نمی‌خواستیم ببازیم و برنده به اهواز برگردیم و خدا را شکر نباختیم ولی آدم حرص می‌خورد که می‌گوییم روح ورزش سالم و پاک است اما کمیته انضباطی، کمیته اخلاق و فدراسیون فوتبال مگر نمی‌تواند ببیند که بازی‌ها چگونه برگزار می‌شود، شورای امنیت ملی و حفاظت اطلاعات بیاید وسط. حفاظت اطلاعات ما بسیار قوی است و می‌خواهم بیاید تا نگذارد حق کسی خورده شود.
کمیته انضباطی که پیش از این اعلام کرده بود برای مصاحبه غیر فنی و خارج از حوزه مسئولیت، جرایم سنگینی در نظر خواهد گرفت، عبداله ویسی را پس از این مصاحبه با جریمه ۲ میلیارد تومانی نقره داغ کرد.
ویسی بعد از این اتفاق گفت: «اگر انسان می‌کشتم باید هشت‌صد میلیون تومان جریمه می‌دادم.» او مدعی شده بود که قراردادش با فولاد یک و نیم میلیارد تومان است و حالا باید پانصد میلیون هم روی آن بگذارد تا بتواند این جریمه را پرداخت کند.
جالب است حالا پس از مطرح شدن بحث فساد در فوتبال و باز شدن پای نهادهای امنیتی، کمیته انضباطی جریمه دو میلیاردی ویسی را به ۵۰ میلیون تومان کاهش داده است.
فساد در فوتبال پایه
اما فساد در فوتبال فقط مختص به لیگ برتر نیست و حتی در رده‌های پایه و آکادمی‌ها هم این معضل وجود دارد.
به تازگی رسانه‌های داخل ایران از فساد در آکادمی یکی از باشگاه‌های صنعتی خبر دادند. گویا مسئولان آکادمی این باشگاه تعاملاتی خارج از فوتبال با والدین بازیکنان تیم‌های پایه برقرار کرده‌اند، تا جایی که به ماجرای سرشیر و عسل معروف شده و آنها هر روز صبحانه خود را با سرشیر و عسل‌هایی که از این والدین به آنها می‌رسد، میل می‌کنند و به فرزندان این افراد در این باشگاه ویژه‌تر نگاه می‌شود.
محسن خلیلی مدیر آکادمی باشگاه پرسپولیس معتقد است در فوتبال پایه، نقش دلال‌ها بیشتر است چون پول سبک‌تری رد و بدل می‌شود، او به خبرگزاری ایسنا گفته است:« الان برخی‌ها یک تیم رده پایه را در اختیار می‌گیرند تا پول دربیاورند. به طور مثال یک نفری تیمی را می‌گیرد و طبق قانون هیات فوتبال ۲۷ بازیکن را در اختیار می‌گیرد و ۱۵ بازیکن را استعدادیابی می‌کند و بقیه را به صورت پولی جذب می‌کند تا هزینه‌های خود را بتواند بپردازد. یک مساله دیگر هم این است که به طور مثال وقتی آن تیم از ماندن خودش در لیگ مطمئن است، از تیم‌هایی که نیاز به امتیاز دارند هم کسب درآمد می‌کند. اگر شما جدول را ببینید، نتایج غیرقابل پیش‌بینی، در پنج هفته باقی مانده لیگ‌های پایه رقم می‌خورد.»
آرش برهانی، مدیر سابق آکادمی باشگاه استقلال هم اعتقاد دارد فوتبال پایه آنقدر اوضاعش خراب است که بحث دلالی در آن گم است.
بیماری فوتبال درمان می‌شود؟
این‌طور که مشخص است ویروس فساد کل بدن فوتبال ایران را درگیر کرده است. امیر حاج رضایی کارشناس فوتبال هم اعتقاد دارد فوتبال ایران بیمار است، او می‌گوید:
هر روز در دنیا دانشمندانی برای یافتن درمان سرطان تلاش می‌کنند و با اینکه خیلی از مواقع موفق نمی‌شوند و سرطان هم روز به روز قربانیان بیشتری می‌گیرد، دست از کار نمی‌کشند و امیدوارند که درمان بیماری را بیابند. ما هم باید خوش‌بین و امیدوارم باشیم چراکه بیماری فوتبال از سرطان سخت‌تر نیست.