«حساب‌رسی اجتماعی» ابزاری است که می‌تواند به ترویج اصول و ارزش‌های دموکراتیک کمک کند. از این‌رو رابطه محکمی بین دموکراسی و «حساب‌رسی اجتماعی» وجود دارد. «حساب‌رسی اجتماعی» در اصل فرآیندی است که سازمان‌ها را در قبال اقدام‌ها و تصمیم‌های خود پاسخ‌گو می‌کند. این مسئولیتپذیری برای دموکراسی ضروری است؛ چراکه تضمین می‌کند که کسانی که مقام و منصبی دارند در راستای منافع جامعه عمل می‌کنند. «حساب‌رسی اجتماعی» با الزام سازمان‌ها به شفافیت در مورد فعالیت‌ها و فرآیندهای تصمیم‌گیری، ارتباطات باز و صادقانه را که سنگ بنای جوامع دموکراتیک است، ترویج می‌کند. همچنین «حساب‌رسی اجتماعی» می‌تواند به توانمندسازی شهروندان برای مشارکت در فرآیندهای تصمیم‌گیری یاری رساند و مقام‌ها و نمایندگان را در قبال اقداماتشان پاسخ‌گو کند. «حساب‌رسی اجتماعی» با فراهم کردن فرصت‌هایی برای گفت‌وگو و ارزیابی، کمک می‌کند تا تصمیمات به شیوه‌ای مشارکتی و فراگیر گرفته شوند؛ امری که یکی دیگر از جنبه‌های کلیدی جوامع دموکراتیک است. در ادامه شما با کمپین «شهروند پرسشگر» آشنا خواهید شد که به صورت ویژه و تخصصی در مورد «حساب‌رسی اجتماعی» فعالیت می‌کند.
کمپین ترویجی «شهروند پرسشگر» تلاش می‌کند تا با گسترش اصول جنبش جهانی حساب‌رسی اجتماعی بین ایرانیان، قدرت نظارت بر عملکرد صاحبان پول و قدرت را به ملت ایران برگرداند. هدف این کمپین این است تا بر مفاهیم دموکراتیک مانند شفافیت، پاسخگویی، مسئولیتپذیری، دموکراسی و فسادستیزی تمرکز کرده و ارتباط بین آنها و حساب‌رسی اجتماعی را به روشنی توضیح دهد.
وظیفه دولت‌ها به طور کلی سامان‌دهی امور مملکت به قصد بهینه کردن شرایط زندگی برای ملت‌ها است. دولت‌های دموکراتیک از آنجا که نماینده مردم هستند تلاش می‌کنند تا در این مسیر گام بردارند؛ چراکه می‌دانند مردم قدرت نظارت بر کار آنها را دارند و اگر نتوانند خواست مردم را برآورده کنند، از قدرت کنار گذاشته می‌شوند.
اما در ایران، ازآنجا که رژیم جمهوری اسلامی نماینده ملت ایران نیست و کشور را به صورت مافیایی اداره می‌کند، باید برای محافظت از نقش و تاثیرگذاری مردم پیوسته تلاش کرد و هر جا که ایرانیان خدماتی را دریافت می‌کنند باید تحت نظارت فعالانه مردم قرار بگیرد. در این مسیر، سازمان‌های جامعه مدنی و رسانه‌های مستقل متحدان مردم هستند تا بتوانند حق‌شان را بگیرند. حساب‌رسی اجتماعی چند و چون این مسیر را روشن می‌کند.
جنبش حساب‌رسی اجتماعی ملت‌ها را تشویق می‌کند تا با تشکیل گروه‌های داوطلبانه از بخش‌های مختلف حکومتی حساب بپرسند و آنها را وادار به مسئولیتپذیری کنند. «شهروند پرسشگر» نمونه‌هایی از اجرای موفق حساب‌رسی اجتماعی را در کشورهای دیگر ارائه کرده است. به عنوان مثال مردم و سازمان‌های جامعه مدنی در گواتمالا در آمریکای مرکزی که با مشکلات عمیقی در حوزه آموزش روبه‌رو است، موفق شده‌اند با بهره‌گیری از حساب‌رسی اجتماعی مشکلاتی مانند کمبود کتاب‌های درسی برای دانش‌آموزان و کمبود آگاهی مدیران حوزه آموزش در این کشور را برطرف کنند.
در نمونه دیگر در کشور قزاقستان، حساب‌رسی اجتماعی به مردم کمک کرد تا با پایش بودجه دولت در زمینه اختصاص بودجه به افراد دارای معلولیت، بی‌نظمی‌ها و ناکارآمدی‌های عوامل دولتی را افشا کرده و منجر به تغییرات مثبتی ازجمله بازنگری در مقررات مناقصه‌های دولتی شوند.
حساب‌رسی اجتماعی در ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ چراکه به عنوان ابزاری کلیدی برای شفافیت، پاسخگویی و مشارکت عمومی عمل می‌کند. در جامعه‌ای که با چالش‌های اقتصادی، فساد سیستماتیک و محرومیت از یک دولت ملی دست به گریبان است، حساب‌رسی اجتماعی می‌تواند نقش مهمی در مقابله با وضعیت بحرانی مملکت ایفا کند. این فرآیند، با تمرکز بر جلب مشارکت شهروندان و سازمان‌های جامعه مدنی در نظارت بر عملکرد صاحبان قدرت به تقویت اعتماد اجتماعی و افزایش امید برای تغییر می‌انجامد. همچنین، حساب‌رسی اجتماعی می‌تواند به عنوان یک ابزار برای فشار بر جمهوری اسلامی برای به رسمیت شناختن ملت ایران و محفاظت از حقوق بشر عمل کند.
کمپین ترویجی «شهروند پرسشگر» به «زمانه» می گوید که «معتقد است که آموزش و آگاهی در شرایط سرکوب، توانایی بی‌نظیری در تغییر شرایط دارند و آگاهی را به عنوان یک عامل تحریک‌کننده برای تغییرات اجتماعی، آزادی‌های فردی و توسعه جامعه، به ویژه در محیط‌هایی که آزادی‌ها محدود و سرکوب گسترده است، برجسته می‌بیند. شهروندانی که آگاهی بیشتری دارند اغلب هم در توانایی‌های خود برای ایجاد تغییر احساس اعتماد به نفس بیشتری دارند، هم در حوزه زندگی شخصی. بنابراین، «شهروند پرسشگر» مطالبش را برای آگاهی عموم مردم ایران درباره آنچه که زیرپوست تصمیم‌های صاحبان پول و قدرت می گذرد و تاثیراتی که بر زندگی مردم و سرزمین ایران می‌گذارد تولید و منتشر می‌کند و امیدوار است تا سازمان‌های جامعه مدنی هم با بهره‌گیری از اصول جنبش حساب‌رسی اجتماعی در تلاش ملت ایران برای داشتن یک کشور آزاد و آباد به آنها کمک کنند.»
این کمپین ترویجی که کار خود را از سال گذشته آغاز کرده فعالیت خود را در سه سطح آشنایی با مفاهیم پاسخگویی، شفافیت و مسئولیت پذیری، ارائه مثال‌های عملی و تشویق مردم به تمرین بهره‌گیری از دانش و آگاهی تعریف کرده است. این کمپین موارد مختلفی از مطالب ترویجی را ازجمله یادداشت، اینفوگرافی، کاریکاتور و ویدیو تولید و منتشر می‌کند. تا کنون صدها یادداشت کوتاه در شبکه‌های اجتماعی این مجموعه در تلگرام، اینستاگرام و ایکس (توییتر) و چندین اینفوگرافی درباره تعریف حساب‌رسی اجتماعی و پاسخگویی اجتماعی و همچنین چندین ویدیوی ترویجی درباره حساب‌رسی اجتماعی، پاسخگویی اجتماعی، کارت امتیاز اجتماعی، پایش بودجه، شفافیت و مسئولیتپذیری منتشر شده است.
https://www.instagram.com/p/CzCXeX2IOxL/?img_index=1
«شهروند پرسشگر» مخاطبان و سازمان‌های جامعه مدنی ایران را تشویق می‌کند تا با مرور مطالب ترویجی این کمپین، هرچه بیشتر خود را با مراحل اجرای حساب‌رسی اجتماعی آشنا کرده و با تقویت ارتباط بین مردم و سازمان‌های جامعه مدنی در بخش‌های مختلف آموزش، بهداشت، اقتصاد و فرهنگ، تصمیم‌ها و عملکردهای صاحبان قدرت را بررسی کنند، تا جایی که ممکن است اطلاعات دقیق با جزئیات جمع‌آوری کرده و یافته‌هایشان را ازطریق رسانه‌های مختلف با مردم در میان بگذارند و با فشار افکار عمومی تغییر دلخواهشان را پیگیری کنند.