خرابکاری در ایران: ماموریتی در تاریکی

روزنامه هلندی فولکس‌کرانت در یک گزارش تحقیقی از چگونگی ورود ویروس استاکس‌نت به تاسیسات هسته‌ای ایران پرده برداشت. فولکس‌کرانت که سال ۲۰۱۹ همراه یاهو نیوز فاش کرده بود یک عامل سازمان امنیت و اطلاعات هلند (AIVD) نقش مهمی در وارد کردن ویروس بدنام استاکس‌نت به مجتمع هسته‌ای ایران داشته، از سال ۲۰۲۱ تحقیقات گسترده‌ای را برای رسیدن به جزییات عملیات آغاز کرد.

بر اساس این گزارش تحقیقی، یک مهندس هلندی به نام اریک فان سابن (Erik van Sabben) مامور سازمان امنیت این کشور توانست به تاسیسات ایران راه یابد و از طریق یک یواس‌بی USB تاسیسات هسته‌ای ایران را به ویروس آلوده کند.

بنا براین گزارش از زمانی که یک مامور سازمان اطلاعات و امنیت هلند موفق ‌شد تجهیزات را در مجتمع هسته‌ای فوق امنیتی ایران نصب کند، عصر جدیدی در روابط دولت‌ها آغاز شده است: عصر جنگ دیجیتال دولت‌ها.

برپایه گزارش روزنامه هلندی سازمان امنیت هلند این ماموریت را به خواست آمریکا و اسراییل انجام داد اما کاملا نسبت به عواقب سیاسی آن ناآگاه بود.

حدود سال ۲۰۰۷ آمریکا تصمیم به انجام یک خرابکاری عظیم در تاسیسات هسته‌ای ایران گرفت. تنها یک مشکل وجود داشت: آژانس مرکزی اطلاعات این کشور (CIA) قادر نبود ماموران خود را به مجموعه فوق امنیتی نطنز وارد کند. این ماموریت را اریک فان سابن مامور سازمان امنیت هلند به خواست آمریکا و اسراییل انجام داد.

بنا بر تحقیقات صورت گرفته در این گزارش آمریکایی‌ها اطلاعات مهم عملیات بدنام استاکس نت را از هلند مخفی نگه داشتند.

نخست وزیر وقت هلند یان پتر بالکننده (Balkenende) و کمیته امنیتی مجلس موسوم به «کمیته محرمانه» هم در جریان قرار نگرفتند.

جاسوس هلندی که بود و چه کرد؟

هنوز برای نزدیکان اریک سفر سال ۲۰۰۸ او به ایران یک راز است.

اریک فان سابن (Erik van Sabben) در اواخر سال ۲۰۰۸ به همراه همسر ایرانی خود برای ده روز به بهانه دیدار با خانواده راهی تهران پایتخت ایران شد. این مهندس ۳۶ ساله در گزارش روزنامه هلندی ماجراجویی بی‌باک که از ریسک کردن نمی‌ترسد توصیف شده. او در آن زمان در دبی و در یک شرکت حمل و نقل سنگین کار می‌کرد.

براساس این گزارش ون سابن که عادت داشت در شرایط استرس زا و تحت فشار زیاد کار کند، پس از گذشت تنها یک روز حضور در ایران، اصرار داشت این کشور را ترک کند. همسر ایرانی او نقل می‌کند:

«او خیلی ناراحت بود و اصرار داشت که فوراً برویم.».

این گزارش ادامه می‌دهد که به نظر می‌رسید او وحشت زده است. نمی‌توانست بگوید چرا می‌خواهد کشور را ترک کند. مادر هلندی او پانزده سال بعد در این باره گفت: «همه ما فکر می‌کردیم خیلی عجیب است.»

ون سابن دو هفته پس از خروج مرموزش از ایران، در تصادفی در شارجه در نزدیکی دبی درگذشت.

آنچه خانواده و همسر او نمی‌دانستند این بود که ون سابن رازی را با خود حمل می‌کرد. چرا که او زندگی دوگانه‌ای داشت.

براساس تحقیقات روزنامه فولکس‌کرانت که طی یک دوره دو ساله با ۴۳ نفر گفت‌وگو کرده که ۱۹ نفر آنها از سرویس‌های اطلاعاتی AIVD و MIVD بودند، نشان می‌دهد که ون سابن توسط سرویس مخفی هلند استخدام شده است.

او باید یک ماموریت بسیار پرخطر در ایران انجام می‌داد. این مهندس در سال ۲۰۰۷ به مجتمع هسته‌ای با درجه امنیت بالا در نطنز، در ۳۰۰ کیلومتری جنوب پایتخت تهران نفوذ کرد. او در آنجا تجهیزاتی را نصب کرد که ضربه بسیار بزرگی به برنامه هسته‌ای ایران وارد کرد. این عملیات مخفی که با همکاری سازمان سیا آمریکا و موساد اسرائیل انجام شد، سال‌ها آماده‌سازی شده بود.

مهندس هلندی در انجام وظیفه خود موفق بود. نزدیک به هزار اولتراسانتریفیوژ که برای غنی‌سازی اورانیوم ضروری است، خراب شدند. در نتیجه برنامه تسلیحات هسته‌ای ایران چندین سال به تعویق افتاد.

منابع می‌گویند که اریک ون سابن در سال ۲۰۰۵ به خدمت گرفته شد. این مهندس برای شرکت حمل و نقل TTS در دبی کار کرد، اما قبل از بازگشت به TTS به گروه عرب‌الجابر نقل مکان کرد. منابع و همکاران سابقش می‌گویند که او در شرکت حمل و نقل، “موقعیت ایده‌آل” برای رساندن تجهیزات تخصصی غربی به ایران داشت.

فن سابن و شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی TTS نیز در ایران ارتباط داشتند و در آن زمان استفاده از دبی برای دور زدن تحریم‌های غرب غیرعادی نبود.

پیتر کناپ، مدیر TTS International در پاسخ به روزنامه هلندی می‌گوید:

ما در زمانی در ایران تجارت کردیم که دیگر به طور رسمی مجاز نبود. شرکت از جمله قطعات صنعت نفت و گاز ایران را تامین می‌کرد. از فعالیت‌های مخفی کارمندم اطلاعی ندارم. اما من متقاعد شده‌ام که اریک می‌توانست آن را انجام دهد.

به گفته کناپ، ون سابن یک «ماجراجو» بود که سفرهای زیادی می‌کرد. او از امتحان کردن چیزها نمی‌ترسید.

۱۸ ماه بعد، جهان اولین اشاره را در مورد آنچه در مجموعه هسته‌ای ایران رخ داد دریافت می‌کند. این یک خبر بزرگ در سطح بین المللی است: به نظر می‌رسد برنامه تسلیحات هسته‌ای ایران توسط یک سلاح دیجیتال جدید مورد حمله قرار گرفته است. این بدافزار استاکس‌نت نام دارد و سرویس‌های امنیتی آمریکا و اسرائیل خالق آن هستند. نیویورک تایمز بعداً نوشت جورج بوش و باراک اوباما روسای جمهور آمریکا شخصاً اجازه استفاده این سلاح مبتکرانه را در ایران داده اند. هدف مشخص بود: نابود کردن سانتریفیوژها بدون اینکه ایران متوجه شود خرابکاری از کجا آمده است.