پس از انتخاب حسن روحانی به سمت ریاست جمهوری، «خوش‌بینی» نسبت به عادی‌سازی مناسبات ایران و غرب بر سر برنامه‌ی هسته‌ای بیشتر شده است.

باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا، در مصاحبه‌ای با شبکه‌ «سی بی اس» ضمن ابراز خوش‌بینی نسبت به وضع جدید گفت که حداقل انتظار از ایران، اثبات جنبه‌ غیرنظامی برنامه‌ هسته‌ای است و مردم ایران در انتخابات ریاست جمهوری مسیری غیر از راه تندروهای سیاسی کشورشان را برگزیده‌اند.

روحانی

برای نخستین بار پس از حمله‌‌ هواداران حکومت به سفارت بریتانیا در تهران در آذر ۱۳۹۰، نشریه‌اینترنتی «هافینگتن‌پست» به نقل از دیوید کامرون، نخست وزیر بریتانیا در آستانه‌ برگزاری کنفرانس دوروزه «گروه ۸» در ایرلند شمالی از «توجه به نشانه‌های آشتی و آمادگی لندن برای شروع گفت‌وگو با تهران» نوشت.

خبرگزاری «ریانووستی» به نقل از رئیس کمیسیون روابط خارجی دومای روسیه می‌نویسد، کار ایالات متحده در کاربرد گزینه‌ نظامی علیه تأسیسات اتمی ایران با انتخاب دولتی میانه‌رو ضعیف دشوار شده است.

در عین حال، خبرگزاری «ریانووستی» به نقل از آلکسی پوشکوف، رئیس کمیسیون روابط خارجی مجلس دومای روسیه،  نوشت که احتمال کاربرد گزینه‌ نظامی علیه تأسیسات اتمی ایران با انتخاب دولتی میانه‌رو ضعیف، و کار برای ایالات متحده در این مورد دشوار شده است.

دولت جدید ایران و بحران سوریه

در کنفرانس گروه ۸ در ایرلند شمالی که سه‌شنبه (۱۸ ژوئن / ۲۸ خرداد) پایان یافت، جنگ داخلی سوریه نیز محور بحث بود. کنفرانس رهبران ۸ کشور صنعتی جهان (آمریکا، آلمان، ایتالیا، فرانسه، ژاپن، کانادا، بریتانیا و روسیه) که از جمله با خوش‌بینی سران آمریکا و روسیه در باره‌ انتخاب رئیس جمهوری جدید و انتظار فراهم شدن زمینه‌ گفت‌وگو بر سر برنامه‌‌ هسته‌ای همراه شد، بار دیگر اختلاف‌های عمده‌ای را نیز نشان داد.

روسیه با سایر اعضای گروه ۸ از جمله آمریکا بر سر ادامه‌ کار دولت فعلی سوریه اختلاف داشت. در حال حاضر ایالات متحده حامی مخالفان مسلح دولت سوریه و روسیه پشتیبان دولت دمشق است.

«هافینگتن‌ پست» به نقل از دیوید کامرون، نخست وزیر بریتانیا، از توجه به نشانه‌های آشتی و آمادگی لندن برای شروع گفت‌وگو با تهران نوشته است.

با وجود تلاش دیوید کامرون، نخست وزیر بریتانیا و اعضای دیگر برای تغییر موضع روسیه در ارسال سلاح به سوریه، کرملین همچنان می‌گوید که به «قراردادهای تسلیحاتی» خود با دولت دمشق عمل می‌کند. موضعی که مانعی بر سر راه شکست نظامی دولت سوریه است.

به گزارش  خبرگزاری «رویترز» گروه ۸ در بیانیه‌ پایانی خود که بازتابی از نگرانی فزاینده‌ غرب از قدرت‌گیری تندروهای اسلامی در سوریه نیز هست، از مقام‌های سوری و مخالفان مسلح دولت بشار اسد خواستند، در کنفرانس «ژنو ۲» شرکت و در مورد گروه‌های مرتبط با شبکه‌ «القاعده» که به میان نیروهای مخالف راه یافته‌اند، اقدام کنند.

هر چند سران ۸ کشور صنعتی با تأکید بر لزوم تشکیل دولتی انتقالی با هدف پایان درگیری‌ها در سوریه، به استقبال این کنفرانس می‌روند، اما آن‌ها هنوز برای این هدف رویکرد عملی منسجمی برای پایان خشونت‌ها ندارند، زیرا فرانسه، بریتانیا و آمریکا برخلاف روسیه موافق ارسال سلاح به مخالفان سوری هستند.

کنفرانس جی هشت در ایرلند
نشست سران «جی هشت» در ایرلند شمالی

طی هفته‌های گذشته، پس از موفقیت‌های محدود ارتش سوریه با حمایت نیروهای «حزب‌الله لبنان» در نبرد با مخالفان، دولت آن کشور در مذاکرات پیش رو در ژنو چندان از موضع ضعف سخن نخواهد گفت.

اختلاف نظرها در راه توقف خشونت

«ائتلاف ملی سوریه» مرکب از گروه‌های عمده‌ مخالفان دولت، در تازه‌ترین موضع‌گیری خود در واکنش به موضع مشترک سران گروه ۸ اعلام کردند که خواهان راه حلی سیاسی در راستای «سرنگونی دولت کنونی و محاکمه‌ عاملان خون‌ریزی» هستند. با این مواضع، چشم‌انداز کنفرانس ژنو برای رفع بحران سوریه با ابهام مواجه است.

فرانسه که اخیراً با شرکت ایران در کنفرانس آتی ژنو مخالفت کرد، با تغییر لحن نسبت به گذشته از «حضور‌» ایران استقبال کرد.

از طرفی موضع صریح روسیه در نشست سران ۸ کشور صنعتی در ادامه‌ حمایت از بشار اسد، تغییر موضع دولت جدید جمهوری اسلامی را به عنوان متحد منطقه‌ای سوریه دشوار می‌کند: جمهوری اسلامی به سختی می‌تواند موضعی بر خلاف روسیه، متحد مهم خود در بحران سوریه اتخاذ کند.

در موضع‌گیری‌های جدید سایر کشورها و گفت‌وگوی سران ۸ کشور صنعتی در باره‌ ایران و سوریه، فعالیت دولت حسن روحانی برای اعتمادسازی با جامعه‌ بین‌المللی اهمیت بیشتری یافته است.

در این میان فرانسه که اخیراً با شرکت ایران در کنفرانس آتی ژنو مخالفت کرد، با تغییر لحن نسبت به گذشته از «حضور‌» ایران استقبال کرد. با وجود این، فرانسوا اولاند، رئیس جمهوری فرانسه، با رد آینده‌ای سیاسی برای بشار اسد در دولت بعدی، تلویحاً با موضع ایران در حمایت از رئیس جمهوری سوریه مخالفت کرد.

در موضع‌گیری‌های جدید سایر کشورها و گفت‌وگوی سران ۸ کشور صنعتی در باره‌ ایران و سوریه، فعالیت دولت حسن روحانی برای اعتمادسازی با جامعه‌ بین‌المللی اهمیت بیشتری یافته است.

با وجود این کشورهای غربی می‌دانند که رئیس جمهوری جدید ایران در موضوع‌هایی مانند تغییر سیاست نسبت به دولت بشار اسد، مسئله‌ هسته‌ای و رابطه با آمریکا، تصمیم‌گیرنده‌ نهایی نیست. اما در موضع‌گیری‌های جدید سایر کشورها و گفت‌وگوی سران ۸ کشور صنعتی در باره‌ ایران و سوریه فعالیت دولت حسن روحانی برای اعتمادسازی با جامعه‌ بین‌المللی اهمیت بیشتری یافته است.

انتظار اقدام‌های سازنده دولت جدید

حاکمیت ایران با روی کار آمدن دولتی میانه‌رو که غرب رئیس آن را به عنوان مذاکره‌کننده‌ای منطقی در موضوع پرونده‌ی هسته‌ای می‌شناسد، فرصتی استثنایی در اختیار دارد. دولت جدید در داخل امکان حرکت به سوی گشایش فضای اجتماعی و آزادی زندانیان سیاسی را دارد و با انتظار اقدام برای عادی‌سازی رابطه‌ دولت و ملت روبه‌روست.

در سیاست خارجی نیز دولت جدید با انتظار گفت‌وگوهایی سازنده برای رفع تنش‌های با سایر کشورها مواجه است.

باید دید آیا فرصت‌های دولت جدید مانند دوران اصلاحات با مانع رو به رو می‌شوند و حسن روحانی تنها نقش اهرم توقف بحران مقطعی نظام را دارد یا وضع فعلی با گزینش هیئت دولتی تازه به سوی اصلاحات و حتی در حالتی آرمان‌گرایانه، تجدید نظر جدی رهبری جمهوری اسلامی در سیاست‌هایش پیش می‌رود.