سپیده کاشانی، هومن جوکار، نیلوفر بیانی، امیرحسین خالقی، طاهر قدیریان، سام رجبی و مراد طاهباز، فعالان زیست‌محیطی حدود پنج سال و نیم است که به‌دلیل اتهاماتی واهی در بند هستند.
ارس امیری یکی از برگزارکنندگان رویداد «ریرا» است که دوشنبه پنجم ژوئن، روز جهانی محیط زیست در شهر ادینبرو در اسکاتلند برگزار خواهد شد. این کنفرانس از زندانیان محیط زیستی در روز جهانی محیط زیست یاد خواهد کرد.
در این رویداد هنرمندان، متخصصان و مسئولانی در حوزه محیط زیست همچون لیلی خلعتبری، کاوه مدنی، ارس امیری و چند متخصص غیر ایرانی که برخی در گذشته همکار این زندانیان بوده‌اند درباره دانش، حوزه کاری و تخصص آنها و همچنین حیات وحش ایران سخن خواهند گفت.
زمانه با ارس امیری، کنشگر فرهنگی- هنری و زندانی سابق گفت‌وگو کرده است. به گفته امیری این متخصصان پس از پنج سال ونیم هنوز در زندان هستند و هر روز که در زندان هستند خسارتی برای حیات وحش و محیط زیست ایران و به تبع آن برای محیط زیست جهان است.
گفت‌وگو با ارس امیری را بشنوید:
ارس امیری با سپیده کاشانی و نیلوفر بیانی در اوین نزدیک دو سال نیم همبند بود. او درباره تجربه همبندی بودن با این دو زندانی به زمانه می‌گوید:
تجربه من از همبندی بودن با نیلوفر و سپیده این بود که خیلی ازشان یاد گرفتم، خوش گذراندم، توانستم سختی‌ها را در کنار آنها تحمل کنم. نه تنها من، بلکه کل بند با حضورشان انرژی دیگری گرفت. خوش‌شانسی من بود که با آنها آشنا شدم. بیشتر کسانی که در بند بودند و آنها را می‌شناختند تحت تاثیر شخصیت، انرژی و پرمهری‌شان قرار گرفتند.
سپیده کاشانی برای اولین بار بعد از دو سال که در بند امنیتی نگه داشته بود که هشت ماه آن را در انفرادی بود، وارد بند شد. بعد از دو سه هفته نیلوفر بیانی به بند آمد. به گفته امیری هر دو با روحیه‌ای قوی آمدند و نوعی شور زندگی و سبکبالی داشتند که واقعا مخصوص خودشان بود و با حضورشان حال او و زندانیان دیگر را در زندان عوض کردند. امیری ادامه می‌دهد:
در مورد فعالان محیط زیستی مرد زندانی نیز از دیگران شنیدم که چقدر با آنها همبند بودن خوشایند است. آنها در تمام فعالیت‌هایی که در زندان انجام می‌دهند، زمان را پربار سپری می‌کنند و این به نظر من شکل مهمی از اشکال مقاومت در زندان است. این‌که در زندان با وجود شرایط سخت، فرد خودش بماند، تعهداتش، اصولش و روحیه‌اش قوی بماند از عهده هر کسی بر نمی‌آید. آنها با برگزاری جلسات و ورکشاپ‌ها و ترجمه و نوشتن مقاله در زندان تعهداتشان را عملی می‌کنند.
نتیجه این رابطه برای ارس امیری آشنایی با محیط زیست و حیات وحش بود که به بخشی از آگاهی و دغدغه او تبدیل شد. به گفته امیری رابطه بین هنر و محیط زیست و رویداد «ریرا» که او یکی از برگزارکنندگان آن است شاید تاحدی ثمره گفت‌وگوهای طولانی با نیلوفر بیانی و سپیده کاشانی در زندان باشد.
ارس امیری به همراه دکتر دانی ادمیز و پروفسور نسیم پاک شیراز در دانشگاه ادینبرو و حامیان دیگر این رویداد را برنامه‌ریزی و اجرایی کردند.
بیشتر مرسوم است که وقتی از این زندانیان یاد می‌شود، به حقوق انسانی‌شان توجه می‌شود اما امیری و همکارانش می‌خواستند که این رویداد فضایی باشد تا درباره شخصیت، تخصص و دانش، حوزه کاری و روش کاری آنها گفت‌وگو شود.
به گفته امیری زندانیان محیط زیستی در پروژه‌های بسیار مهمی مانند حفاظت از یوز ایرانی، دلفین‌های قشم، پرنده‌ها، پلنگ ایرانی و دیگر پروژه‌ها شرکت داشتند. آنها در حوزه ترجمه و کتاب کودک و مجله تخصصی نیز هم در داخل ایران و هم به‌صورت بین‌المللی فعالیت کردند. فعالیت این زندانیان در سال‌های اخیر تاثیر عمیقی بر حوزه محیط زیست و حیات وحش گذاشته است.
پس از آغاز جنبش «زن، زندگی، آزادی» و دستگیری‌های فله‌ای و کشتار بی‌رحمانه معترضان، رسانه‌‌های خارج از ایران اغلب وظیفه خود می‌دانستند که اخبار مربوط به زندانی‌های اخیر را پوشش دهند. حبس ناعادلانه زندانی‌های سابق در این میان ممکن بود در سایه قرار گیرد.
ارس امیری درباره هدف اصلی این رویداد می‌گوید:
هدف اصلی رویداد ریرا این است که یادی از این زندانیان بکنیم. از ضرورت آزادیشان بگوییم و از خدمتی بگوییم که به ایران کرده‌اند و اگر آزاد شوند، خواهند کرد.
صلح سبز و دانشگاه ادینبورگ، از جمله کالج هنر، علوم انسانی و علوم اجتماعی (CAHSS) و موسسه مطالعات پیشرفته در علوم انسانی (IASH)، پاتریشیا ارسکین، کتایون فروهش و تعدادی از موزه‌داران، هنرمندان و دانشمندان و محققان از پشتیبان‌های این رویداد هستند.
سام رجبی، امیرحسین خالقی، هومن جوکار، سپیده کاشانی، نیلوفر بیانی، طاهر قدیریان، مراد طاهباز و کاووس سید امامی، هشت فعال محیط زیست از اوایل بهمن ماه ۱۳۹۶ توسط مأموران سازمان اطلاعات سپاه به اتهام «جاسوسی» بازداشت شدند و پس از صدور احکام سنگین، تاکنون در حبس به سر می‌برند. عبدالرضا کوهپایه به‌عنوان نفر نهم مدتی بعد بازداشت شد.
کاووس سیدامامی، جامعه‌شناس تحصیل‌کرده آمریکا و شهروند ایرانی‌ـ‌کانادایی که مدیرعامل سازمان مردم نهاد «حیات وحش میراث پارسیان» بود، دو هفته پس از بازداشت، به گفته مقامات امنیتی در زندان اوین «خودکشی» کرد.
غلامحسین اسماعیلی، سخنگوی قوه قضاییه، ۲۹ بهمن ۹۸ یعنی دو سال پس از بازداشت این فعالان، اعلام کرد احکام قضایی فعالان محیط زیستی ایران از سوی دادگاه تجدید نظر صادر شده است. بر پایه اعلام اسماعیلی، مراد طاهباز و نیلوفر بیانی به اتهام «همکاری با آمریکا» به ۱۰ سال حبس محکوم شدند. هومن جوکار و طاهر قدیریان نیز به هشت سال زندان و سام رجبی و سپیده کاشانی‌دوست، به اتهام «جاسوسی» هر کدام به شش سال حبس محکوم شدند. امیرحسین خالقی نیز به اتهام «جاسوسی» به شش سال و عبدالرضا کوهپایه به اتهام «اجتماع و تبانی به قصد اقدام علیه امنیت کشور» به چهار سال زندان محکوم شدند.
از میان این هشت نفر تنها کوهپایه از زندان آزاد شده است. در طول این پنج سال و نیم سام رجبی مادرش و هومن جوکار پدرش را از دست داده‌اند.