از فردای پایان یافتن تعطیلات نوروزی، دانشگاه شبیه پادگان نظامی شده است. دم هر در ورودی، حداقل ۵ نفر نیروی حراستی ایستاده و در محیط دانشگاه با موتور و خودرو گشت‌زنی می‌کنند. کم مانده که به کلاس‌ها هم وارد شوند.
این روایت، توصیفِ کوتاه یک دانشجوی دختر دانشگاه «بهشتی» تهران از شرایط این دانشگاه بعد از پایان تعطیلات نوروز است که می‌توان آن را به بسیاری از دانشگاه‌های سراسر کشور شبیه دانست.
این شرایط بعد از صدور دستور وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و تأکید آن‌ها بر ندادن «خدمات» به دانشجویان دختر در صورت عدم رعایت حجاب [اجباری] ایجاد شده است.
شدت سرکوب دانشجویان دختر دانشگاه بهشتی به حدی شدت گرفته است که جمعی از آن‌ها روز دوشنبه ۲۱ فروردین در فضای این دانشگاه تجمع اعتراضی برپا کردند.
ویدیو: تجمع دانشجویان در اعتراض به تهدید و سرکوب حراست به بهانه حجاب در دانشگاه ملی (بهشتی) – ۱۹ فروردین ۱۴۰۲
گفت‌وگو با دانشجویان چندین دانشگاه نشان می‌دهد در کنار هجوم پر شمار نیروهای جدید حراستی و لباس شخصی، نصب دوربین‌های مدار بسته متعدد در ورودی دانشگاه‌ها، داخل دانشکده‌ها و حتی برخی خوابگاه‌ها، و البته گیت‌های بازرسی در ورودی دانشگاه‌ها در روزهای پس از عید نوروز، شباهت این مراکز آموزشی را به نهادهای امنیتی بیشتر کرده است. برای مثال حتی در فضای داخلی خوابگاه دخترانه دانشگاه اصفهان، نصب دوربین مداربسته صدای اعتراض دانشجویان را بلند کرده است.
ظاهراً برای هزاران نفر از دانشجویان هم بعد از پایان تعطیلات نوروزی پیامک تهدید محرومیت از تحصیل، در صورت عدم رعایت حجاب اجباری ارسال شده است. بسیاری از این دانشجویان کسانی هستند که در سال گذشته هم دست‌کم یک‌بار از این پیامک‌ها دریافت کرده‌اند و با بعد از پایان تعطیلات به صورت خودکار همین پیام‌ها برای آن‌ها ارسال شده است.
دانشجویان معترض دانشگاه امیرکبیر (پلی تکنیک) تهران، روز یکشنبه ۲۰ فروردین از آغاز طرح «تذکر لسانی» در این دانشگاه خبر دادند. در تصویر منتشر شده از دانشگاه پلی تکنیک، در کانال تلگرامی «خبرنامه امیرکبیر» یک نیروی لباس شخصی به خاطر حجاب اجباری در داخل دانشکده ریاضی در حال تعقیب یک دانشجوی زن این دانشگاه است.
اجبار به پوشیدن مقنعه در دانشگاه تک جنسیتی الزهرا
گزارش رسیده از دانشجویان دانشگاه تک جنسیتی «الزهرا» به زمانه هم نشان می‌دهد درب غربیُ دانشگاه که محل ورود دانشجویان خوابگاه‌نشین به دانشگاه است، بسته شده و دانشجویان مجبورند از درهای دیگر و بعد از بازرسی پوشش خود توسط حراست وارد دانشگاه شوند. در این دانشگاه هم، تصاویر رسیده به دست زمانه نشان می‌دهد نیروهای حراستی به خاطر پوشیدن «مانتوی کوتاه» و «روسری» کارت‌های دانشجویی را ضبط کرده و یا اسامی دانشجویان را ثبت می‌کنند.
در همین روزها، در سامانه «گلستان» دانشگاه الزهرا، تعهدنامه‌ای بارگذاری شده که دانشجویان تنها با قبول آن اجازه دسترسی به پروفایل خود را پیدا می کنند؛ تعهدی که انواع ممنوعیت‌ها در زمینه حجاب اجباری برشمرده شده است.
دانشگاه بهشتی: یا مقنعه «هدیه» را بگیر، یا تعهد بده
در دانشگاه‌های مختلف، استاندارد مسئولان برای پوشش دانشجویان متفاوت است. در حالی که در دانشگاه بهشتی، دانشجویان از ممنوعیت پوشیدن لباس‌های با رنگ‌های روشن «سفید» و «طوسی» می‌گویند، در دانشگاه هنر تهران، نیروهای حراستی روز یکشنبه ۲۰ فروردین از ورود دانشجویان با «شلوارهای کوتاه» و «تنگ» جلوگیری کردند.
آن‌طور که یک دانشجوی دیگر دانشگاه بهشتی تهران از مشاهدات خود در این دانشگاه چند روز بعد از بازگشایی دانشگاه‌ها برای زمانه روایت می‌کند، حراست علاوه بر دمِ در دانشگاه و در محوطه آن، وارد کتاب‌خانه شده و دانشجویانی را که حجاب اجباری نداشتند از حضور در این مکان محروم می‌کند.
این دانشجو با اشاره به حضور گسترده نیروهای لباس شخصی و حراستی در صحن دانشگاه بهشتی و مزاحمت آن‌ها برای دانشجویان می‌گوید:
از روز اول بعد از تعطیلات نوروزی، نیروهای حفاظت فیزیکی مقابل درب ورودی دانشگاه بهشتی به ما اعلام کردند دیگر رنگ‌هایی مثل سفید و طوسی نمی‌پوشید، فقط تیره. قبل از عید، به خاطر پوشیدن شال مانع ورود دانشجویان می‌شدند، امّا این دو سه روز چه داخل دانشگاه و چه دم در، خودشان دارند به بچه‌ها مقنعه می‌دهند. نیروهای لباس شخصی و حفاظت فیزیکی دانشگاه، دم در بسیاری از دانشکده‌ها هم حاضر هستند و اگر شال و یا مقنعه کسی افتاده باشد، کارت دانشجویی او را گرفته و از آن عکس می‌گیرند.
او چنین ادامه می‌دهد: «من دو روز بعد از تعطیلات عید که با شال به دانشگاه رفتم، مأمور حراست دم در گفت، یا مقعنه بگیر و یا تعهد بده که از فردا با مقنعه می‌آیی که من قبول نکردم و به خانه برگشتم.»
نصب دوربین مداربسته روی درب ورودی خوابگاه دانشگاه بهشتی
یکی از دانشجویان دانشگاه بهشتی، با بیان این موضوع که نیروهای حراستی در ورودی خوابگاه‌ها که در محوطه دانشگاه قرار دارند نیز برای دانشجویان مزاحمت ایجاد می‌کنند، چنین توضیح می‌دهد:
در مقابل درهای ورودی خوابگاه که به دانشگاه راه دارند، چه به سمت بیرون خوابگاه و چه داخل آن حراستی‌ها مزاحم دانشجویان دختر می‌شوند و حتی اگر بگوییم نمی‌خواهیم وارد دانشگاه بشویم، می‌گویند ربطی ندارد، اطراف خوابگاه حریم دانشگاه است و باید رعایت کنید. روی گیت‌های ورودی خوابگاه هم دوربین مداربسته نصب شده است. روزهای اول بعد از تعطیلات نوروز، مأموران حراست وارد کتاب‌خانه دانشگاه شده و دانشجویانی که حجاب اجباری نداشتند را از حضور در آن مکان محروم می‌کردند، ولی بعد از آن کلاً میز و صندلی‌های کتاب‌خانه را جمع کردند و عملاً این مکان تعطیل شد.
شرط رعایت حجاب اجباری در برابر ثبت نام، تقریباً از آغاز ترم بهمن‌ماه سال گذشته و در اوج اعتراضات زن، زندگی، آزادی برای همه دانشگاه‌های کشور اجرا شد.
دانشگاه هنر تهران؛ بازداشت دانشجویان با توصیه حراست دانشگاه
در پردیس «باغ ملی» دانشگاه هنر تهران برخورد نیروهای حفاظت فیزیکی و راه ندادن تعداد زیادی از دانشجویان به داخل دانشگاه به برگزاری تحصن مقابل درب اصلی و در روزهای یکشنبه و دوشنبه، ۲۰ و ۲۱ فروردین منجر شد.
در تجمع روز دوشنبه، دانشجویان حضور گسترده نیروهای امنیتی با ون نیروهای انتظامی را در مقابل دانشگاه گزارش کرده‌اند. به گزارش کانال تلگرامی «رسانه مستقل دانشگاه هنر»، نیروهای حفاظت فیزیکی دانشگاه در همکاری مستقیم با نیروهای امنیتی مقابل پردیس باغ ملی این دانشگاه، دانشجویان تازه ممنوع‌الورود شده را به این نیروها تحویل داد. به نقل کانال تلگرامی رسانه مستقل دانشگاه هنر، دست‌کم یک دانشجوی دختر، تا حوالی ساعت ۱۵ روز دوشنبه در ون نیروهای انتظامی نگهداری شده است. تا آخرین لحظه تنظیم این گزارش از آخرین وضعیت این دانشجو خبری منتشر نشده است.
دو دانشجوی دیگر این دانشگاه بعد از دستگیری و بررسی تلفن همراه و گرفتن عکس با دوربین از سوی نیروهای امنیتی رها شد. در دانشگاه هنر تهران هم گزارش شده بعد از تعطیلات نوروزی، به شمار دوربین‌های مدار بسته دم در ورودی دانشگاه افزوده شده است.
ورود نیروهای حراستی و لباس شخصی جدید و نصب پر شمار دوربین‌های مداربسته، تجربه‌ای است که از ابتدای آغاز اعتراضات زن، زندگی، آزادی در اوایل مهر ماه ۱۴۰۱ آغاز شد، اما دانشجویان می‌گویند از روزهای نخست بعد از تعطیلات نوروز، شمار این دوربین‌ها و نیروهای حراستی جدید و لباس شخصی چندین برابر شده است.
جولان نیروهای «ضابط فرهنگی» و افزایش دوربین‌های مدار بسته از دانشگاه‌های مازندران تا تهران
دانشجویان دانشگاه مازندران، حضور انبوه نیروهای لباس شخصی زن و مرد با عنوان «ضابط فرهنگی» و تذکر آن‌ها در مورد پوشش دانشجویان دختر را گزارش کرده‌اند. حضور این نیروها به تنش میان دانشجویان و نیروهای حراستی انجامیده است.
یک دانشجوی زن دانشگاه مازندران در توصیف این فضا به زمانه می‌گوید:
از یکشنبه ۲۰ فروردین، با ورود به دانشگاه با جمعیت زیاد نیروهای لباس شخصی، در مقابل درب ورودی دانشگاه و داخل محوطه آن روبه‌رو شدیم که خود را «ضابطان فرهنگی» معرفی کردند، ولی نگفتند از طرف چه نهادی مأموریت دارند. آن‌ها به جای نیروهای حفاظت فیزیکی دانشگاه از دانشجویان کارت دانشجویی می‌خواستند و در محوطه دانشگاه هم بارها به دانشجویان دختر به خاطر پوشش و کشیدن سیگار تذکر دادند. وقتی هم به نیروهای حفاظت فیزیکی بابت حضور این افراد اعتراض کردیم، آن‌ها فقط اعلام کردند که می‌توانید اعتراض خود را به رئیس دانشگاه منتقل کنید. در یک مورد حتی این نیروهای به اصطلاح ضابط فرهنگی در مقابل اعتراض یکی از دانشجویان او را تهدید به بازداشت کردند که ما اجازه این کار را ندادیم.
دانشجویان دانشگاه تهران نیز می‌گویند، علاوه بر حضور پر شمار نیروهای حراستی و لباس شخصی در اتاق حفاظت فیزیکی درب اصلی این دانشگاه، تعداد زیادی هم در صحن دانشگاه و در دانشکده‌ها در حال بازرسی پوشش دانشجویان دختر هستند.
به گفته یکی از این دانشجویان که با زمانه گفت‌وگو کرده، بعد از تعطیلات نوروزی، دانشجویان دانشگاه تهران هنگام ورود از درب اصلی این دانشگاه، با نرده فلزی که به یک اتاقک بزرگ در ورودی این دانشگاه ختم می‌شود روبه‌رو شدند؛ اتاقک‌هایی علاوه بر اتاقهای قبلی حفاظت فیزیکی در کنار همه درهای دانشگاه که حالا دانشجویان باید بعد از عبور از درب اصلی، برای ورود به صحن دانشگاه از این نرده فلزی و اتاقک و از برابر چشمان نیروهای حراستی رد شوند.
این دانشجو می‌گوید:
با این شرایط جدید به ویژه دانشجویان دختر دیگر آن امنیت نسبی سابق را ندارند، چون بر اساس سابقه اگر به تنهایی وارد این اتاق‌ها شویم، حراست آن‌ها را به بهانه پوشش مورد آزار قرار دهد.
مثل بسیاری دیگر از دانشگاه‌ها فضای داخلی دانشگاه تهران نیز پر از دوربین‌های مداربسته شده است. در برخی دانشکده‌های دانشگاه تهران، مثل دانشکده علوم اجتماعی، حضور گشت موتوری در صحن دانشگاه چیز جدیدی نیست و دست‌کم از اواخر سال گذشته چند بار دانشجویان با این صحنه روبه‌رو شده‌اند.
برای نمونه یک دانشجوی دانشکده هنرهای زیبای این دانشگاه در مورد حجم دوربین‌های نصب شده در این دانشکده به زمانه می‌گوید:
در دانشکده ما، دقیقاً در مقابل دپارتمان موسیقی و نمایش یک دوربین مداربسته نصب شده و در راهروهای بین دپارتمان‌های مختلف هم باز دوربین‌ها فعال هستند. این دوربین‌ها از زوایای مختلف دانشجویان را کنترل می‌کنند، به نحوی که هیچ‌جا نمی‌توانیم از این دوربین‌ها فرار کرد.
مورد عجیب دانشگاه اصفهان؛ نصب دوربین مداربسته داخل خوابگاه‌ها
امَا نصب دوربین مداربسته در «سالن» خوابگاه دختران دانشگاه اصفهان، از نادرترین اقدامات حراست این دانشگاه برای کنترل زنان دانشجو است؛ دوربین‌هایی که به گفته دانشجویان این دانشگاه و بر خلاف بسیاری از دوربین‌های نصب شده در دیگر دانشگاه‌ها، تا روزهای پایانی سال پیش هیچ اثری نبود و همه آن‌ها در طول تعطیلات نوروزی نصب و راه اندازی شده‌اند.
«مجمع اسلامی» دانشگاه اصفهان در بیانیه‌ای که در اعتراض به همین موضوع منتشر کرده به رئیس دانشگاه اعلام کرده، در حالی که گیت ورودی خوابگاه دختران این دانشگاه به مجهز به دوربین مدار بسته است، نصب دوربین در سالن‌ها و حیاط خوابگاه «تعرض» به حریم دانشجویان است.
یک دانشجوی خوابگاه دانشگاه اصفهان که تصاویری از دوربین‌های مداربسته نصب شده در این خوابگاه را برای زمانه ارسال کرده، می‌گوید روند محدود کردن دانشجویان خوابگاه‌نشین زن پس از تعطیلات بین دو ترم اول و دوم سال یعنی ۱۴۰۱-۱۴۰۲ آغاز شده و بررسی این روند نشان می‌دهد، محدود کردن تجمعات دانشجویی هدف اصلی این کار بوده است:
بعد از تعطیلات بین این دو ترم، یعنی از بهمن ماه سال گذشته دانشجویان خوابگاه نشین ابتدا با قفل شدن درِ میان دو مجمتع خوابگاهی دخترانه کوثر و علم الهدی رو به رو شدند. مکان میان این دو مجمتع محلی بود که بیشتر تجمعات اعتراضی دانشجویان خوابگاهی شکل می‌گرفت.
پرسش‌های دانشجویان خوابگاه دانشگاه اصفهان درباره انگیزه اصلی انجام این کار نتیجه نداشته است، تا این که آن‌ها این بار با بازگشت به دانشگاه، پس از پایان تعطیلات نوروز با دوربین‌های مدار بسته در سالن‌ها و حیاط خوابگاه‌های خود روبه‌رو شدند:
تا امروز دست‌کم چهار دوربین مداربسته در ورودی‌ها و سالن‌های مداربسته مجتمع خوابگاهی کوثر و الهُدی دیده شده است. پیگیری و اعتراض دانشجویان خوابگاهی فعلاً هیچ جوابی نداشته است. حراست دانشگاه اصفهان به‌طور غیر رسمی به دانشجویان گفته که این کار با تصمیم هیأت رئیسه دانشگاه انجام شده است.
این دانشجوی دختر دانشگاه اصفهان همچنین می‌گوید:
علاوه بر دلیل انجام این کار، حتی درباره این که چه کسانی تصاویر این دوربین‌ها را تماشا می‌کنند، چیزی نمی‌دانیم. مسئولان دانشگاه اصفهان هنوز هیچ توضیح رسمی در مورد دلیل نصب این دوربین‌ها به دانشجویان خوابگاه‌نشین ارائه نکرده‌اند. تازه حالا از برخی مسئولان حراست تهدیدهایی در مورد نصب دوربین‌های تشخیص چهره در صحن دانشگاه می‌شنویم.
غیر از دانشجویان بازداشتی که آمار دقیقی از آن‌ها در دست نیست، فعالان دانشگاه اصفهان می‌گویند، درست در هفته اول آبان ماه سال گذشته، دست‌کم ۱۷۰ دانشجو از ورود به دانشگاه منع شدند.
«پوشش حرفه‌ای» دانشجویان؛ ممنوعیت بوی «تند» عطر و الزام تمیز بودن کفش
در محوطه داخلی دانشگاه اصفهان همچنین بنری بزرگ با محتوای «پوشش حرفه‌ای دانشجویان دختر» و بنر دیگری با همین عنوان برای دانشجویان پسر نصب شده است.
در این بنرها، جدا از آن که پوشیدن مقنعه برای دانشجویان دختر الزامی دانسته شده، تاکید شده، مدل مانتو، کفش، کیف و جوراب دانشجویان باید «ساده» و به دور از «مدهای افراطی» باشد.
علاوه بر میزان مجاز گشادی و تنگی مانتو و شلوار دانشجویان دختر، در این بنر نصب شده در محوطه دانشگاه اصفهان، بر لزوم «تمیز» بودن کفش آن‌ها، و ممنوعیت «تند» بودن رنگ پوشش مورد استفاده دانشجویان دختر این دانشگاه تأکید شده است.
تند نبودن رنگ پیراهن و شلوار و عطر مورد استفاده، داشتن «ضخامت لازم» لباس مورد استفاده و تنگ و کوتاه نبودن آن هم از موارد مشترک پوشش مجاز دانشجویان پسر دانشگاه اصفهان با دانشجویان داختر است.
هیچ بعید نیست که بنرهایی با همین مضمون در دیگر دانشگاه‌های سراسر کشور نصب شده باشد. باید دید سر انجام این ستیز نهاد دانشگاه با بدن زنان به کجا خواهد رسید و آیا در نهایت مسئولان دانشگاه‌ها می‌توانند به این آزار و سرکوب دانشجویان به بهانه پوشش ادامه دهند، یا همچنان این زنان هستند که پوشش اختیاری خود را در این فضای پلیسی بر حکومت تحمیل می‌کنند.
این نور دوربین‌های شما نیز کور شود
حیدر / 12 April 2023