طرح «صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی» در فهرست طرحهای مورد بررسی صحن علنی مجلس قرار دارد و همچنان با انتقادهای گسترده کاربران فضای مجازی و رسانهها روبهروست. اما رضا تقیپور، رئیس کمیسیون ویژه بررسی این طرح در مجلس شورای اسلامی، در یک برنامه تلویزیونی این انتقادها را رد کرد و گفت:
«دو رویکرد تخصصی و سیاسی در مقابل طرح صیانت شکل گرفته که نتیجه رویکرد سیاسی حواشی بهوجود آمده برای طرح صیانت است. تقریباً ۸۵ درصد بحثهای انتقادی به طرح صیانت حاشیهای و سیاسی، ۱۰ درصد هم انتقادها و ایدههایی بود که خیلی کارشناسی هم نبود.»
تقیپور افزود تنها ۵ درصد انتقادها مربوط به «نخبگان و دانشجویان بودند که اظهارنظر حرفهایتر میکردند».
رضا تقیپور همچنین گفت رأیگیری در کمیسیون ویژه برای تصویب کلیات طرح صیانت «قانونی» بوده است.
طرح جنجالی «صیانت از فضای مجازی» که بعدها به «طرح حمایت از کاربران» و سپس به «طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی» تغییر نام پیدا کرد، با دستور علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی و برای تحدید بیش از پیش دسترسی کاربران به اینترنت جهانی، تشدید نظارت بر کاربران و جرمانگاری فعالیتهای اینترنتی تدوین شده است. این طرح به نیروهای مسلح بهویژه سپاه پاسداران اختیار کنترل گسترده زیرساختهایی را میدهد که ایران را به اینترنت جهانی متصل میکند.
طرح صیانت بهرغم مخالفتهای فراوان، براساس اصل ۸۵ قانون اساسی که اجازه تفویض برخی طرحها به کمیسیون تخصصی را داده، بهصورت محرمانه و دور از انظار عمومی به بررسی گذاشته شد. این کمیسیون سرانجام سهشنبه سوم اسفند جاری کلیات طرح را با ۱۸ رأی موافق به تصویب رساند اما همان شب معاونت قوانین مجلس این مصوبه را باطل اعلام کرد. از آن روز تاکنون بحث و جدلها درباره تصویب کلیات طرح صیانت بیشتر شده است.
تقیپور گفت طرح فعلی صیانت نسخه ۵ دی و ویرایش ۹ بهمن است که آخرین نسخه طرح صیانت است و ۹ تغییر بنیادین نسبت به نسخه قبلی دارد. بهگفته او محور اصلی این طرح تنظیم مقررات فضای مجازی است. او گفت:
«قوانینی که در این حوزه داشتیم به جز قانون جرایم مجازی ضمانت اجرای کافی نداشتند پس یک بخش مهم این طرح ضمانت اجرایی دادن به قوانین فضای مجازی است.»
در آخرین نسخه که ۹ بهمن سال جاری جایگزین نسخههای قبلی شد تعهداتی مانند احراز هویت کاربران، عدم انتقال دادهها به خارج کشور، پالایش محتوا به دستور قضایی، رعایت الزامات سالمسازی محتوا و… که در نسخه قبلی طرح فقط به ارائهدهندگان خدمات پایه کاربردی (مانند شبکههای اجتماعی، پیامرسانها و..) مربوط میشدند، به همه ارائهدهندگان خدمات فضای مجازی تسری پیدا کرده است. همانند نسخه قبل، گذرگاههای مرزی اینترنت به کارگروهی از نهادهای حاکمیت، متشکل از چهار نهاد نیروهای مسلح، وزارت ارتباطات، وزات اطلاعات و دادستان کل، در مرکز ملی فضای مجازی سپرده شده و نیروی انتظامی و دادستان کل به کارگروه مزبور اضافه شده است. تنها نیروهای مسلح نیز مجاز به پیشنهاد آییننامهها و تکالیف و تعیین صلاحیت دستگاهها در زمینه گذرگاه مرزی اینترنت خواهند بود.
معینالدین سعیدی، نماینده چابهار در مجلس شورای اسلامی از مخالفان تصویب کلیات طرح صیانت پنجشنبه ۱۲ اسفند گفت:
«از آنجایی که ممکن است روند بررسی طرح صیانت ابهامات متعددی داشته باشد از اینرو لازم است این طرح در صحن مجلس بررسی شود نه اینکه اصل ۸۵ بشود و اصل هشتادوپنجی شدن آن از همان ابتدا با مخالفت نمایندگان مواجه بود.»
سعیدی بررسی طرح صیانت را اولویت کنونی ندانست و با اشاره به اینکه «معیشت و مخارج زندگی بسیاری از افراد از طریق کسبوکارهای اینترنتی تأمین میشود»، افزود:
«ما مشکلات اقتصادی و معیشتی فراوانی در کشور داریم و لازم است تمرکز مجلس بر روی مباحث و مشکلات اقتصادی باشد.»
این نماینده مجلس با تأکید بر «موج اعتراضات مردمی» علیه طرح صیانت گفت «این نگرانی بهجاست و باید آنها را جدی بگیریم».
بهگفته او بهتازگی نامهای در مجلس تنظیم شده و ۱۶۵ نفر از نمایندگان خواهان بررسی طرح صیانت در صحن علنی مجلس شدهاند.
در روزهای اخیر، توئیت مهرداد ویسکرمی، نماینده خرمآباد، دبیر کمیسیون مشترک بررسی طرح صیانت و از موافقان تصویب کلیات آن، حاشیهساز شد. او مخالفان طرح صیانت را «سگهای قلادهبلند» نامید و نوشت:
«فضای مجازی به دلیل اهمیت، موضوعی حاکمیتی و محتاج قانونگذاری است. در کشورهای پیشرفته قانونمند است. چندوجهی، پیچیده و نیازمند مدیریت فراقوهای است. گرگهای مجازی و سگهای قلادهبلند غربگرا از قانونمندی آن میترسند. قانونمندی، به نفع کسبوکارهای سالم مجازی است.»
این نوشته ویسکرمی بازتاب زیادی داشت و بسیاری از کاربران از ادبیات این نماینده انتقاد کردند. حتی چند نماینده اصولگرای مجلس هم توئیت ویسکرمی را اهانتآمیز و نسنجیده خواندند.
عباس عبدی روزنامهنگار اصلاحطلب در توئیتی در اینباره نوشت:
«نظرسنجی شش ماه پیش نشان داد فقط ۱۵ درصد مردم موافق طرح صیانت، ۷۲ درصد مخالف و بقیه بینظر هستند. نماینده این مجلس گفت سگهای قلادهبلند غربگرا از قانونمندی فضای مجازی میترسند. پاسخ دهید که چه بلایی سر جامعه آوردید که ۷۲ درصد مردماش مشمول این توهین شدهاند؟»
ویسکرمی در پاسخ به منتقدانش گفت مخاطبان توئیتاش مردم عادی و حتی همه منتقدان طرح صیانت نبودند. او گفت:
«موضوع اصلی توئیت قانونمند کردن فضای مجازی بود که برخیها با سوءاستفاده به دنبال جوسازی از آن بودند.»
در این میان روزنامه «اعتماد» امروز پنجشنبه ۱۲ اسفند نوشته است:
«هرگونه طرحی که منجر به نوعی مراقبت از فضای مجازی شود، مستلزم دقت، ظرافت، گفتوگوهای جدی با افکار عمومی، بهرهگیری از بسیاری صاحبنظران مورد اعتماد جامعه؛ شفافیت، صداقت و صراحت، اقناع جامعه، حضور جدی گروههای مورد اعتماد جامعه در تصمیمسازی و تصمیمگیری و حتی نظارت جدی بر مصوبات است. (…) تصویب یکچنین طرح مهمی در یک محفل کوچک و کمیسیون، بیش از آنکه ضریب اعتماد جامعه را بالا ببرد، نگرانی مردم را بیشتر میکند.»
بهتازگی در روز سهشنبه ۱۰ اسفند / یکم مارس جمعی از کارشناسان حقوق بشر سازمان ملل متحد از جمله جاوید رحمان، گزارشگر ویژه حقوق بشر در جمهوری اسلامی، ایرنه خان، گزارشگر ویژه وضعیت حق آزادی بیان و عقیده و الکساندرا زانتاکی، گزارشگر ویژه در زمینه حقوق فرهنگی از حکومت ایران خواستند تا از تلاش برای تصویب طرح صیانت دست بردارد.