«مقدمه‌ای بر رستم و اسفندیار» نوشته شاهرخ مسکوب که نیم قرن پیش توسط انتشارات خوارزمی منتشر شد، سرآغازی درخشان در کار تحقیق ادبی و پایه‌گذار شیوه‌ای نو در بررسی ادبیات کهن ایران بود. مسکوب پس از نوشتن این کتاب که اولین و یکی از مهم‌ترین کتاب‌هایش هم هست، سکوتی طولانی داشت، شاید این دوران را برای تأملی عمیق‌تر در «شاهنامه» لازم می‌‌دانست. کتاب دوم او به‌نام «سوگ سیاوش، در مرگ و رستاخیز» حاصل این تأمل و تحقیق است.
شاهرخ مسکوب در این دو کتاب تلاش می‌کند از منظر حال، یعنی بر اساس نیازهای فرهنگی و اجتماعی معاصر ما، و با درک و برداشت شخصی‌اش روایتی از شاهنامه به دست بدهد.
تا پیش از انتشار مقدمه‌ای بر رستم و اسفندیار و سوگ سیاوش، بررسی علمی شاهنامه در انحصار شاهنامه‌شناسان بود. مردم هم در پرده‌خوانی‌ها روایت خودشان را از شاهنامه به دست می‌دادند. مسکوب اما با زبان شاعرانه‌اش برخی از اساطیر شاهنامه را بر اساس نیازهای آن دوران بازآفرینی کرد و به آن‌ها جامه امروزی پوشاند. این کار مهمی بود.
این هفته مصادف است با سالگرد درگذشت شاهرخ مسکوب. به این مناسبت این شماره مجله ادبی زمانه، به این نویسنده و پژوهشگر تأثیرگذار اختصاص دارد.
[podcast]http://www.zamahang.com/podcast/2010/20130315_meskoub_nushazar.mp3[/podcast]