قرار است در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ سیزدهمین دور انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران برگزار شود. در حکومت اسلامی گونه‌ای تجدید سازمان در جریان است. تغییر نسلی یکی از عامل‌های این روند است. تلاش برای یکدست‌تر کردن دستگاه و آماده ساختن آن برای تغییر در رهبری نظام شاخص اصلی روند است.
“زمانه” در درجه نخست از این زاویه به انتخابات ۱۴۰۰ می‌نگرد.
از هم اکنون عده‌ای برای ریاست جمهوری کاندیدا شده‌اند، یا گمان می‌رود خود را نامزد کنند. دقت بر آنان به شناخت برنامه حکومت برای انتخابات کمک می‌کند. برخی از آنان را معرفی می‌کنیم.
شروع کردیم با سعید محمد، و ادامه دادیم با عزت الله ضرغامی، ابراهیم رئیسی و محمدباقر قالیباف، حسین دهقان و صادق خرازی. اینک علی نیکزاد ثمرین:
علی نیکزاد، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی و نزدیک‌ترین چهره به محمود احمدی‌نژاد در مجلس، یکی از گزینه‌های احتمالی اصولگرایان برای انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ است. او وزیر دولت احمدی‌نژاد بود و از اجرای طرح مسکن مهر به شهرت سیاسی رسید. نیکزاد با پیوستن به خوان نعمت بیت رهبری، اقتصاد و سیاست را در هم‌تنید تا به قدرت و ثروت و اشتهار بیشتری دست یابد.
علی نیکزاد ثمرین، متولد ۱۳۴۴ در ثمرین در نزدیکی اردبیل، چهره‌ای است اصولگرا که از راه گفتمانی مرکز ستیز در مجلس به چالش اصولگرا – اصلاح‌طلب دامن می‌زند. او نیز مثل دیگر اصولگرایان مجلس وانمود می‌کند اگر دولت بعدی اصولگرا باشد، تمام مشکلات در ایران دود شده و به هوا خواهند رفت. او خود را حامی استان‌ها و شهرستان‌ها نشان می‌دهد. اصولگرای ظاهراً مرکز گریز با لابی کردن با جناح‌های متفاوت اصولگرایان و دیگر جناح‌ها به منصب فعلی خود در مجلس رسیده است. نیکزاد سال پیش رقابتی تنگاتنگ با محمدباقر قالیباف بر سر ریاست مجلس داشت و سرانجام نایب رئیس مجلس شد.
او انتقادش را از مرکز گرایی در گفت‌وگویی با خبرگزاری مهر در دوم بهمن ماه ۱۳۹۹چنین بیان کرد:
«ما معتقدیم بیش از ۹۰ درصد بودجه از سنوات گذشته حتی در بودجه ۱۴۰۰ در مرکز متمرکز است، از ۸۴۱ هزار میلیارد تومان بودجه‌ای که مصوب شده بیش از ۴۵ هزار میلیارد تومان بین استان‌ها توزیع نمی‌شد.»
نیکزاد از مدیران دوران احمدی‌نژاد است که علاوه بر هشت سال سِمت مدیریت، به منصب وزارت نیز دست یافت. او در جنگ ایران و عراق شرکت نداشته و سپاهی هم نیست، اما عضو جامعه مهندسین بسیجی کشور است. دو انتخاب، موفقیت کنونی او را در بالا رفتن از نردبان قدرت رقم زده‌اند: نزدیکی به احمدی‌نژاد و متصل شدن به بیت رهبری.
علی نیکزاد ثمرین پس از پایان دبیرستان ابتدا به دانشگاه پلیس رفت و پس از دو سال، مهندسی عمران خواند و سپس مدرک کارشناسی ارشد مدیریت دولتی را گرفت. احمدی‌نژاد پس از اینکه در سال ۱۳۷۲ استاندار اردبیل شد، نیکزاد را در سال ۱۳۷۳ به سِمت مدیرکل دفتر فنی استانداری اردبیل منصوب کرد. این سِمت نقطه آغازی در زندگی سیاسی نیکزاد بود.
ثمره نزدیکی او با احمدی‌نژاد، حتی پیش از دوره نهم و دهم ریاست جمهوری احمدی‌نژاد، او را در صحنه سیاست جمهوری اسلامی به‌پیش راند. نیکزاد از سال ۱۳۷۶ تا ۱۳۷۸ سرپرست معاونت عمرانی استانداری اردبیل بود. او پس از آن تا سال ۱۳۸۳ رئیس سازمان مسکن و شهرسازی استان اردبیل بود و از سال ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۴ سِمت معاون عمرانی استانداری لرستان را داشت.
دوستی با احمدی‌نژاد فقط برای علی نیکزاد نان و آب نداشت. برادر او، اکبر نیکزاد نیز که مدتی مدیر کل بنیاد مسکن اراک بود در سال ۱۳۹۵ به سِمت شهرداری اردبیل رسید. اکبر نیکزاد مدتی استاندار اردبیل و کهگیلویه و بویراحمد بود.
یار احمدی نژاد
با روی کار آمدن احمدی‌نژاد در دولت نهم، از ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۷، نیکزاد نیز به سِمت سیاسی مهمی دست یافت: استانداری اردبیل. حمایت احمدی‌نژاد از او باعث شد پله‌های صعود تا مجلس شورای اسلامی را با سرعت بیشتری طی کند. او در سال ۱۳۸۷ به‌عنوان معاون هماهنگی امور عمرانی وزارت کشور انتخاب شد و در سال ۱۳۸۸ و در دور دوم ریاست جمهوری احمدی نژاد به عنوان وزیر مسکن و شهرسازی به کابینه دولت دهم راه یافت.
طرح مسکن مهر که در دوره وزارت محمد سعیدی‌کیا، وزیر مسکن و شهرسازی در اولین دوره ریاست جمهوری احمدی‌نژاد ریخته شده بود، در دوران وزارت نیکزاد در دوره دوم اجرا شد. نیکزاد با اجرای این طرح به آوازه‌ای سیاسی دست یافت.
نیکزاد در دولت دهم با حفظ سِمت وزارت مسکن و شهرسازی از سال ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۰، سرپرستی وزارت راه و ترابری وقت را نیز بر عهده داشت و پس از ادغام دو وزارتخانه، از سال ۱۳۹۲ تا پایان دولت دهم به‌عنوان وزیر وزارت تازه تاسیس راه و شهرسازی به کار مشغول شد. او در سال ۱۳۹۱ برای مدتی کوتاه سرپرستی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را هم بر عهده داشت.
علی نیکزاد تنها یار احمدی‌نژاد نبود و پس از اینکه دوران ریاست جمهوری دوره دهم به پایان رسید با اصولگرایان دیگر نیز هم‌پیمان شد. نیکزاد در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۹۶ با صدور حکمی توسط ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس ستاد انتخاباتی او معرفی شد.
نیکزادِ اصولگرا در انتخابات دوره یازدهم مجلس در سال گذشته از حوزه انتخابیه اردبیل، نیر، نمین و سرعین به مجلس راه یافت.
سیدغنی نظری خانقاه، نماینده حوزه انتخابیه خلخال و کوثر در مجلس یازدهم در تیرماه امسال در مورد احتمال کاندیداتوری نیکزاد در انتخابات ۱۴۰۰ گفت: «تا الان چیزی در این مورد به ما گفته نشده اما بعید نیست. بستگی دارد در این یک سال در مجلس چگونه کار کند. ولی در حد ریاست جمهوری هست. حالا اینکه به این فکر برسند یا نرسند و چه اتفاقاتی در این یک سال بیافتد؛ عملکرد ایشان در این یک سال خیلی مهم است. می‌شود ایشان را ضعیف یا قوی کند.» (انصاف‌نیوز)
مدیر گوشه‌ای از خوان نعمت علی خامنه‌ای
علی نیکزاد می‌دانست که برای رسیدن به قدرت باید خود را به یکی از سرچشمه‌های ثروت و انباشت ثروت علی خامنه‌ای متصل کند و این امر با پیوستن به سازمان اموال و املاک ستاد اجرایی فرمان امام و چند مجموعه اقتصادیِ وابسته به بیت رهبری برای او محقق گشت.
نیکزاد پیش از انتخابات مجلس، از سال ۱۳۹۲ به بعد به‌عنوان رئیس هیات مدیره و مدیرعامل هلدینگ یا «گروه توسعه ساختمان تدبیر» وابسته به ستاد اجرایی فرمان امام مشغول به کار بوده است. اگر نام علی نیکزاد را در اینترنت جست‌وجو کنید با لینکی روبه‌رو خواهید شد که در آن نام او در آگهی‌های تغییرات شرکت‌هایی که او از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۸ به‌نوعی با آنها ارتباط دارد، دیده می‌شود. در این وبسایت ۱۵ آگهی با ذکر نام او وجود دارد.
نام نیکزاد با سِمت‌های مدیریتی و سرمایه‌گذار و سهامدار دست‌کم هفت شرکت و مجموعه اقتصادی که همگی به امپراطوری اقتصادی علی خامنه‌ای متصل‌اند، به صورت رسمی ثبت شده است. از این میان، چهار شرکت آشکارا زیرمجموعه سازمان املاک ستاد اجرایی فرمان امام هستند. یکی از مناصب او همان‌طور که در بالا اشاره شد، ریاست هیات مدیره گروه توسعه ساختمان تدبیر، است. در وبسایت فعلی «گروه توسعه ساختمان تدبیر» نام فرد دیگری به نام رضا رحمانی به عنوان رئیس هیات مدیره دیده می‌شود، اما آنچه روشن است نیکزاد دست‌کم تا دو سال پیش این سِمت را به عهده داشته است.
علی نیکزاد نائب رئیس هیات مدیره رنج هاسپیتالیتی امید کیش است که یکی از شرکت‌های زیرمجموعه گروه توسعه ساختمان تدبیر است. نام او همچنین با شرکت‌های توسعه و عمران امید، توسعه گران عمران ستاد از زیر مجموعه‌های دیگر هلدینگ توسعه ساختمان تدبیر زیر مجموعه ستاد اجرایی فرمان امام ذکر شده است. نام علی نیکزاد همچنین در صندوق سرمایه گذاری طرح حرم‌های مطهر به عنوان یکی از اعضای لیست دارندگان سهم الشرکه (یکی از سرمایه‌گذاران این صندوق)، رئیس هیات مدیره سرمایه‌گذاری ری و عضو هیات مدیره انجمن مدیریت جهادی کشور ثبت شده است.
شرکت سرمایه‌گذاری ری از شرکت‌های اقتصادی وابسته به آستان عبدالعظیم حسنی است. این آستان نیز جزو آستان‌های زیر نظر علی خامنه‌ای است. تولیت این آستان به محمد ری‌شهری سپرده شده است.
هلدینگ یا «گروه توسعه ساختمان تدبیر» که نیکزاد سال‌های سال رئیس هیات مدیره و مدیرعامل آن بود زیر مجموعه «گروه توسعه اقتصادی تدبیر» است. این گروه بازوی سرمایه‌گذاری و پول‌سازی ستاد اجرایی فرمان امام در قالب بخش غیردولتی و خصولتی است؛ به این معنا که مالکیت، اداره و کنترل آن زیر نظر مستقیم علی خامنه‌ای است. این گروه چندین هلدینگ دارد و گروه «توسعه ساختمان تدبیر» که نیکزاد در آن نقش مهمی ایفا کرده یکی از هلدینگ‌های گروه توسعه اقتصادی تدبیر است.
گروه توسعه ساختمان تدبیر سهامدار شرکت‌های زیر است:
■ شرکت توسعه و عمران امید
■ شرکت ساختمانی بهساز کاشانه تهران
■ شرکت توسعه آینده پارس
■ شرکت توسعه و عمران نوآوران تدبیر (توسعه و عمران نوآوران فرحزاد)
■ شرکت رنج هاسپیتالیتی امید کیش
■ شرکت ساخت و عمران تدبیر
■ شرکت رویال ساختمان آریا (سهامی خاص)
ستاد اجرایی فرمان امام در سال ۱۳۶۸ به دستور روح‌الله خمینی تاسیس شد. ماموریت اصلی این نهاد، مدیریت و فروش املاکی بود که بعد از انقلاب ۱۳۵۷ رها شده و مالکان آنها از ترس جانشان به خارج از کشور گریخته بودند. این نهاد با مصادره و غارت املاک و دارایی‌های به اصطلاح « طاغوتی»ها و بهاییان، مسیحیان و اقلیت‌های دینی، دگراندیشان و مخالفان که پس از انقلاب ۵۷ از ایران گریخته بودند، ثروتمند شد. در آغاز وعده می‌داند که درآمد حاصل از «مصادره»ها به مستضعفین می‌رسد. این نهاد بیش از اینکه فقرا را به نان و نوایی برساند کند، ولی فقیه و مدیران و گردانندگان این بوروکراسی عظیم را در درازمدت ثروتمند کرده است.
ستاد زیر فرمان رهبری است. دفتر او کنترلی کامل بر نهادها و بنیادهای انقلاب اسلامی دارد. دولت و نهادهای دیگر هیچ نقشی در نظارت بر ستاد ندارند و هیچ‌گونه شفافیتی در عملکرد این نهاد وجود ندارد و این تشکیلات به هیچ مرجع دیگری جز فرد علی خامنه‌ای پاسخگو نیست.
از زمان رهبری علی خامنه‌ای، ستاد اجرایی فرمان امام به غول تجاری عظیمی بدل شد که تقریباً در تمام بخش‌های اقتصاد ایران دارایی‌ها و منافعی برای خود دست و پا کرده است.
شانس کم نیکزاد برای تکیه زدن بر کرسی ریاست جمهوری
احتمال اینکه علی نیکزاد ثمرین خود را نامزد ریاست جمهوری ۱۴۰۰ اعلام کند چندان بالا نیست. همچنین روشن نیست که او از میان لیست هشت نفره نامزدهای منتخب این جناح، جزء برگزیدگان نهایی خواهد بود زیرا شانس رقابت او با اصولگرایانی همچون ابراهیم رئیسی یا حسین دهقان پایین است. اما به هر روی خوش‌خدمتی نیکزاد در زیر عبای علی خامنه‌ای و ارتزاق از سفره بیت، سِمت نایب رئیسی مجلس و حتی ذکر نام او در لیست فعلی نامزدهای اصولگرایان، به جاه‌طلبی سیاسی او در آینده کمک خواهد کرد.
سایه احمدی نژاد همچنان بالای سر علی نیکزاد است. سایت انصاف‌نیوز در معرفی او به‌عنوان کاندیدای احتمالی در انتخابات ۱۴۰۰ نوشته است: «آقای نیکزاد از چهره‌های جریان اصولگراست که نامش با پروژه‌ی مسکن مهر گره خورده است. برخی معتقدند با توجه به نزدیکی او با احمدی‌نژاد و سابقه‌ی طولانی همکاری این دو، ممکن است این نماینده مجلس به‌عنوان کاندیدای مورد حمایت رئیس‌جمهور سابق در انتخابات ۱۴۰۰ حضور پیدا کند.»
در همین زمینه
- سعید محمد، فرمانده تکنوکرات قرارگاه خاتم الانبیا و مالک پاساژهای لوکس کیست؟
- عزت‌الله ضرغامی؛ سپاهیِ دست‌چندم با آرزوهای بزرگ
- ابراهیم رئیسی، سرگردان میان «لباده» ریاست جمهوری و «قبا»ی رهبری
- حسین دهقان؛ فرمانبردار رهبر و چهره امنیتی و برون‌مرزی سپاه