به گفته رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم در سازمان حفاظت محیط زیست ایران، سوخت مصرفی گازوئیل و مازوت در نیروگاه‌های ایران صدها برابر حد مجاز گوگرد دارد. مهدی میرزایی قمی همچنین از تولید سالانه بیش از ۱۰ هزار تن ذرات آلاینده کوچکتر از ۲,۵ میکرون (PM2.5) خبر داد.
مهدی میرزایی قمی چهارشنبه هشتم بهمن به خبرگزاری دولتی دانشجویان ایران (ایسنا) درباره سوخت مصرفی در نیروگاه‌ها گفت:
«بر اساس استانداردهای یورو ۴ محتوای گوگرد سوخت باید زیر ۵۰ppm باشد. متاسفانه گازوییلی مصرفی در برخی نیروگاه‌ها ازجمله نیروگاه‌های اطراف تهران حدود ۶۰۰۰ تا ۷۰۰۰ppm گوگرد دارد. این درحالیست که گوگرد سوخت مازوت در ایران تا ۲۰هزارppm گزارش شده است.»
این یعنی گازوئیل نیروگاه‌های ایران ۱۴۰ برابر حد مجاز و مازوت آنها چهار هزار برابر حد مجاز گوگرد دارند. میرزایی قمی گفت کیفیت سوخت در چهار سال اخیر و به دلیل تحریم‌ها تنزل کرده است.
در هفته‌های گذشته به دلیل سوزاندن مازوت در نیروگاه‌ها هوای شماری از کلان‌شهرهای ایران به شدت ناسالم شد.
مازوت یا نفت کوره ارزان‌ترین سوخت برای کوره‌ها و نیروگاه‌ها است اما یکی از آلاینده‌ترین سوخت‌ها است و بنا به مقررات بین‌المللی در عرصه‌های مختلف، استفاده از آن ممنوع شده. در اتحادیه اروپا و ایالات متحده، مازوت پیش از مصرف به گازوئیل تبدیل می‌شود.
بخشی از بوی نامطبوع در سطح تهران هم به دلیل گاز دی اکسید گوگرد حاصل از سوزاندن سوخت غیراستاندارد است و بخشی از آن، به گفته عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، به تأسیسات دفع پسماند آرادکوه بازمی‌گردد.
وقتی انسان دی اکسید گوگرد را استنشاق کند، بینی، گلو و مجراهای تنفسی‌اش ملتهب می‌شوند، به سرفه می‌افتد، دچار تنگی نفس می‌شود، و یا احساس فشار در ناحیه قفسه سینه می‌کند. سمپتوم‌های استنشاق گوگرد در همان ۱۰، ۱۵ دقیقه ابتدایی رخ می‌دهند. اگر کسانی آسم داشته باشند، به طور خاص با تنفس دی اکسید گوگرد در معرض خطر قرار دارند.
به گفته میرزایی قمی، منبع آلودگی در تهران هم به تعداد بالای خودروها باز می‌گردد (۵۴ درصد) و هم به نیروگاه‌ها و دیگر صنایع (۴۶ درصد). در جایی مثل شیراز اما سهم منابع ثابت (صنعتی و نه خودروها) ۸۰ درصد است.
تولید سرسام‌آور آلاینده‌های خرد
رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم در گفت‌و‌گو با ایسنا نسبت به تولید سرسام‌آور ذرات آلاینده PM2.5 نیز هشدار داد. میرزایی قمی گفت در تهران «سالانه بیش از ۱۰ هزار تن ذرات معلق کمتر از ۲,۵ میکرون تولید می‌شود» و ۲,۶ میلیارد دلار خسارت سالانه به پایتخت تهران وارد می‌کند.
به گفته قمی، خسارت هر تن مواد آلاینده در شهرهای مختلف ایران متفاوت است و برای نمونه در اصفهان ۸۰ هزار دلار به ازای هر تن و در شیراز ۶۷ هزار دلار به ازای هر تن برآورد می‌شود.
چهارشنبه هشتم بهمن شاخص آلودگی هوا در تهران برای ذرات کوچکتر از ۲,۵ میکرون، ۱۷۰ AQI گزارش شده است؛ یعنی ناسالم برای همه. این یعنی ۹۲,۲ میکروگرم PM2.5 در هر متر مکعب.
شاخص کیفیت هوا به میزان ذرات آلاینده و سمی در هوا اشاره دارد: زیر ۵۰ AQI یعنی هوای پاک، بین ۵۰ تا ۱۰۰ یعنی هوای سالم، بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ یعنی هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و بالاتر از ۱۵۰ یعنی هوای ناسالم برای همه.
ایران در میان کشورهایی است که میزان بیماری و مرگ‌و‌میر بالایی را به خاطر آلاینده‌های کوچکتر از ۲,۵ میکرون (PM2.5) تجربه می‌کند.
برای نمونه، آلاینده‌های PM2.5 در مصر به ۱۵۷ مرگ در میان هر ۱۰۰ هزار جمعیت، در هند به ۹۶ مورد مرگ در میان هر ۱۰۰ هزار جمعیت، در چین به ۸۱ مورد مرگ، و در ایران به ۶۳ مرگ می‌انجامند.
آلودگی هوای سال جاری با همه‌گیری ویروس جدید کرونا ترکیب مرگباری را شکل داده است.
عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ۱۳ مهر در یک برنامه تلویزیونی هشدار داد که هر واحد افزایش در غلظت ذرات معلق کمتر از ۲,۵ میکرون، ۸ درصد تلفات بیماران کرونایی را بیشتر می‌کند و حتی در برخی مقالات این رقم ۱۵ درصد است.
آلاینده‌های PM2.5 با افسردگی نیز مرتبط هستند. کسانی که برای بیش از یک سال در معرض بیش از ۱۰ میکروگرم از این ذرات در هر متر مکعب باشند، ۱۰ درصد بیشتر مستعد افسردگی هستند.