حتما بارها درباره آزار جنسی در محیط‌های کاری شنیده‌اید و احتمال زیادی دارد که خودتان هم این نوع آزارها را تجربه کرده باشید. این مطلب می‌کوشد راهنمایی باشد برای شما که چنین تجربه‌ای را داشته‌اید یا ممکن است داشته باشید.
از نظر قانونی، آزار و اذیت جنسی در واقع نوعی تبعیض جنسی است و آزار جنسی در محل کار طیفی از این رفتارهاست: تقاضای ناخواسته جنسی، تعارفات جنسی و سایر رفتارهای کلامی یا فیزیکی مبتنی بر آزار و اذیت جنسی. در صورتی که کسی با رفتارهایش به طور صریح یا ضمنی بر اشتغال فرد تأثیر بگذارد، در عملکرد شغلی فرد بی دلیل دخالت کند، یا در محیط کار ایجاد رعب، خصومت یا توهین کند، آزارگر در محل کار است.
اگر تجربه این نوع آزار را دارید با ما در میان بگذارید: شما روایت کنید: آزار جنسی در محل کار
Quid Pro Quo
Quid pro quo یک عبارت لاتین است که به معنای واقعی کلمه به «چیزی در مقابل چیزی» یا «این برای آن» ترجمه می شود. در زمینه آزارهای جنسی در محل کار ، ممکن است اینگونه بشود توضیحش داد: «با من ملاقات می‌کنی، من کار را به تو می دهم. با من رابطه جنسی برقرار می‌کنی، می‌توانی شغل خود را حفظ کنی.»
وقتی کسی به صراحت می‌گوید یا حتی القا می‌کند که موافقت با محبت‌های جنسی یا درگیری عاشقانه بر کار شما تأثیر خواهد داشت، یا می‌گوید اگر می‌خواهید شغل خود را حفظ کنید، ارتقا پیدا کنید، افزایش حقوق داشته باشید و پاداش بگیرید و باید به این رفتارهای ناخواست جنسی تن بدهید، این یعنی آزار جنسی.
محیط کار خصمانه
انواع بی شماری از آزار و اذیت جنسی وجود دارد که لزوما شامل پیشنهاد برای رابطه جنسی به عنوان شرط اشتغال یا پیشرفت نمی‌شود. این موارد شامل زیاده روی‌های جنسی، کنایه‌ها، اظهارنظرها و همچنین هر رفتار ناخواسته دیگری بر اساس رابطه جنسی است که شدید یا فراگیر باشد و شرایطی در محیط کاری ایجاد کند که فرد آن را ناخوشایند، خصمانه یا ناراحت‌کننده بیابد.
دادگاه‌ها یا مدیران معمولا یک حادثه شدید مثل تجاوز را خیلی راحت‌تر درک می‌کنند و بر این اساس پذیرش اینکه شرایط در محیط کار برای کسی خصمانه و آزاردهنده باشد، برایشان آسان‌تر است. اما اغلب این حوادث کوچک‌تر و رفتارهای تکرار شونده هستند که در محیط‌های کاری استمرار می‌یابند و روزانه و هفتگی فرد را آزار می‌دهند. این وضعیت سال‌ها ادامه می‌یابد و آنقدر مداوم است که به راحتی نمی‌توانید ثابت کنید که تحت تأثیر آن قرار گرفته و آزار می‌بینید.
توجه: لازم نیست فرد یا افرادی که تحت تأثیر این رفتارها قرار گرفته‌اند، لزوما همان‌هایی باشند که نظرات یا جوک‌های توهین آمیز خطاب به آنها گفته شده است. آزاردیدگان ممکن است حتی مخاطب این نوع مکالمات نباشند، اما همین که این مکالمات را شنیده‌اند، کافی است.
در اغلب موارد قوانین -اگر قانونی وجود داشته باشد- به طور دقیق مشخص نکرده است که کدام رفتارها و چه دفعاتی باعث می‌شود سطح خصومت و آزار در یک محیط کار افزایش یابد، بنابراین معمولا تفسیر این موضوع به دادگاه واگذار می‌شود و این تفسیر تا حد زیادی به زمان و مکان بستگی دارد.
توجه کنید که آنچه دادگاه‌ها در دوران ما به عنوان «ایجاد یک فضای کاری خصمانه» پذیرفته‌اند، به طور چشمگیری در حال تغییر است. این قوانین با تغییر هنجارهای اجتماعی رشد می‌کنند و دادگاه‌ها این تغییرات را در نحوه اعمال آن پذیرفته‌اند. همچنین بستگی به این دارد که شما کجا هستید و آیا سیستم قضایی اساسا چنین مواردی را جرم انگاری کرده و در نظر می‌گیرد یا نه.
آزار و اذیت جنسی چیست؟
چند نمونه از رفتارها یا حوادث ناخوشایندی را که می‌تواند آزار و اذیت جنسی در محل کار تلقی شود در فهرست زیر بخوانید. البته توجه داشته باشید که این فهرست جامع نیست و می‌تواند موارد زیادی به آن اضافه شود.
نظر دادن در مورد ظاهر کسی
مکالمات، سوالات و داستان‌های مربوط به رابطه جنسی
خیره و از بالا و پایین پاییدن
دنبال کردن فرد در اطراف و در داخل محل کار
شایعات درباره زندگی جنسی کسی یا استفاده از رابطه جنسی برای پیشرفت کاری
ایمیل‌های پیشنهاد رابطه جنسی، پیام‌های متنی یا استفاده از سایر روش‌های ارتباطاتی برای این کار
بیان نظرات جنسیتی که لزوما جنسی نیستند
زبان مبتذل، جوک در مورد رابطه جنسی (یا جنسیت)، پخش موسیقی با اشعار صریح جنسی
نمایش مطالب پورنوگرافی یا مطالب صریح یا تحقیرآمیز جنسی (از جمله پوستر، تقویم، نقاشی، ایمیل، محافظ صفحه نمایش و…)
تماس لمسی یا جسمی ناخواسته
درخواست رابطه جنسی و فشار برای برقراری رابطه جنسی
تهدید به دلیل رد درخواست جنسی
تجاوز جنسی.
اگر در محیط کار مورد آزار جنسی قرار بگیرم، چه کاری می‌توانم انجام دهم؟
این یک تصمیم شخصی است و برای اینکه بتوانید راه درست و مناسب خود را پیدا کنید، ممکن است مجبور شوید به دنبال مشاوره حقوقی متناسب با شرایط خود باشید. اما چند کار هست که می‌توانید برای شروع انجام دهید.
آزار را مستند کنید
همزمان که تصمیم می گیرید چه کارهای دیگری می‌خواهید بکنید، ثبت پرونده را شروع کنید. نوعی گزارش از حوادث رخ داده تهیه کنید.
اگر تصمیم دارید آزار جنسی را گزارش کنید، خوب است بتوانید به تاریخ‌های مشخص و نظرات یا رفتارهای بسیار خاص آزارگر اشاره کنید. بنابراین وقتی آن همکار بار دیگر از شما تقاضای جنسی کرد یا رئیس‌تان در جلسه کارکنان یک شوخی کثیف کرد، آن را بنویسید. این یادداشت‌ها را در خانه (یا هرجای دیگری خارج از دفتر کار خود) نگهداری کنید.
به این ترتیب، اگر زمانی آزار و اذیت را به کارفرمای خود گزارش بدهید، می‌توانید نمونه‌های متعددی را ارائه دهید یا اگر به وكیل مراجعه كنید، احتمالا او به شما كمک می‌كند كه یك جدول زمانی تهیه كنید و اگر در این مدت حوادثی را ضبط كرده باشید، این کار بسیار راحت‌تر خواهد بود. در نهایت ممکن است تصمیم بگیرید که هیچ‌یک از این کارها را انجام ندهید، اما مستند کردن به هر حال ضرری ندارد.
روشن کنید که نامطلوب است
از آنجا که عنصر اصلی آزار و اذیت جنسی، ناخواسته بودن رفتار است، اگر احساس راحتی می‌کنید، به فرد نشان بدهید که رفتارش نامطلوب است.
به عنوان مثال، می‌توانید بگویید:
این نوع مکالمه در محل کار نامناسب است. من را ناراحت می کند این باعث ناراحتی سایر زنان می شود. لطفاً دیگر این کار را نکنید.
شما نباید از این طریق ارتباط برقرار کنید. برای من توهین آمیز است. لطفا از این طریق با من صحبت نکنید.
من نمی‌خواهم با شما قرار بگذارم.
دیگر تعارف نکنید، من را ناراحت می‌کند.
اگر آزار و اذیت ادامه پیدا کند و بعداً تصمیم بگیرید شکایت خود را به کارفرما برسانید، این کار می‌تواند کمک کند که بتوانید صادقانه بگویید که قبلا ناخوشایند بودن این کار را اعلام کرده‌اید و خواستار جلوگیری از آن هستید.
با یک وکیل مشورت کنید
از لحاظ تئوری، برای اینکه آزار و اذیت جنسی را به کارفرمای خود گزارش دهید نیازی به وکیل ندارید. اما اگر وضعیت برایتان گیج کننده است و در مورد اینکه آیا برخی رفتارها آزار جنسی تلقی می‌شود یا نه و اگر کارفرمای شما با مهربانی یا به شکل موثر به گزارش‌های شما پاسخ نمی‌دهد، ممکن است بخواهید از مشاوره حقوقی استفاده کنید.
برخی از شرکت‌ها خودشان مشاوره رایگان ارائه می‌دهند. به دنبال وکلا، یا کسانی که بیش از کارفرمایان، به آزار و اذیت جنسی واکنش نشان می‌دهند، باشید. مثلا می‌توانید با انجمن‌های وکلا یا فعالان حقوق زنان كه مشاوره حقوقی و مشاوره رایگان ارائه می‌دهند مراجعه کنید.
تغییر ایجاد کنید
در یک مدینه فاضله، چیزی به عنوان آزار و اذیت جنسی وجود نخواهد داشت. در دنیایی که اندکی بی‌نقص است، گزارش‌های مربوط به آزار و اذیت جنسی با اقدامی سریع روبه‌رو می‌شود و هیچگونه عواقب منفی برای قربانی ندارد. متأسفانه، اگرچه به دنبال جنبش #MeToo ، تعداد شکایات ثبت شده در این زمینه افزایش یافته است و بحث در این زمینه در طول سال‌ها تکامل یافته است، اما واقعیت بیرونی زندگی ما هنوز هم فاصله زیادی با حد مطلوب دارد.
همه اینها ممکن است باعث شود که به دلایل مختلف تصمیم بگیرید آزار جنسی را گزارش نکنید. اما این بدان معنا نیست که مجبورید آن را تحمل کنید. ممکن است این تجربه، زمان مناسب برای جست‌وجوی شغلی باشد که به شما امکان می‌دهد وضعیت شغلی بهتری پیدا کنید. اگر از نظر مالی برایتان امکان پذیر است، ابتدا دست از کار بکشید و سپس به دور از طوفان آزار و اذیت جنسی اقدام به درخواست برای شغل جدید کنید.
اگر تصمیم دارید آزار و اذیت را گزارش کنید، برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد گزینه‌های ممکن، ادامه مطلب را بخوانید.
چگونه آزار جنسی را گزارش کنم؟
اگر تصمیم بگیرید یا به این نتیجه برسید که برای امنیت خود نیاز دارید آزار جنسی را گزارش دهید، چندین گزینه مختلف پیش روی شماست. بهترین تصمیم به فاکتورهای زیادی بستگی دارد و عاقلانه است که به دنبال مشاوره خاص برای وضعیت خود باشید.
گزینه یک: به بخش اجرای قانون بروید
در انتهای طیف آنچه آزار و اذیت جنسی را تشکیل می‌دهد، رفتار بسیار شدید و جنایی مثل تجاوز قرار دارد. وقتی صحبت از تجاوز جنسی یا تجاوز در محل کار یا خارج از محل کار است – برای مثال در یک سفر کاری – می‌توانید مستقیماً به مجری قانون و پلیس مراجعه کنید.
گزینه دو: موضوع را مطابق با خط مشی محل کار خود گزارش دهید
شرکت‌ها ممکن است خط مشی‌ها و دستورالعمل‌هایی در مورد نحوه گزارش آزار جنسی داشته باشند. دفترچه راهنمای کارمندان، مدارکی که موقع قرارداد امضا کردید، پورتال کارمندان یا هرجای دیگر که اسناد رسمی محل کارتان وجود دارد، بررسی کنید.
توجه: در بیشتر موارد، کارفرما اگر از آزار و اذیت اطلاع نداشت باشد، نمی‌تواند مسئولیتی داشته باشد. به عبارت دیگر اگر به آنها نگویید، آنها نه تنها فرصتی برای برخورد صحیح ندارند، بلکه بعداً می‌توانند ادعا کنند که نمی‌دانسته‌اند چنین اتفاقی دارد میافتد.
خط مشی شرکت شما ممکن است این باشد که شما را به سرپرست‌تان یا سرپرست فرد آزار دهنده، شخصی در بخش منابع انسانی، یا نماینده شرکت یا حتی سازوکار دیگری هدایت کند. اگر سازمان بزرگ یا غیرمتمرکز باشد، اولین قدم ممکن است پر کردن یک فرم آنلاین یا تماس با خط تلفن کارمندان باشد. توجه کنید که به محض این که به هرکسی در ساختار مدیریتی سازمان خود گزارش بدهید (حتی اگر رئیس خود شما نباشد)، او باید آن را به منابع انسانی گزارش دهد.
یک نکته مهم: اکر محل کار شما سیستم و خط مشی مشخصی در این زمینه نداشته باشد، ممکن است به دنبال مشاوره حقوقی باشید یا از طریق کانال دیگری موضوع را پیگیری کنید. در این حالت مطمئن باشید که اسناد خود را حتما کتبی ارائه دهید.
اگر محل کارتان نسخه‌ای از سوابق شکایت‌تان را در اختیارتان قرار نمی‌دهد، نامه یا ایمیل پیگیری و خلاصه‌ای از موضوع را برای هرکسی که شکایت شفاهی خود را با او مطرح کرده‌اید، ارسال کنید. به این ترتیب، بعداً محل کارتان نمی‌تواند ادعا کند که چیزی نگفته‌اید و در صورت تشدید موضوع، سابقه روشنی از سلسله حوادث خواهید داشت.
یک زمان مشخص برای پاسخگویی درخواست کنید تا بدانید چه زمانی می توانید انتظار داشته باشید که پاسخ شکایت خود را بشنوید. در صورت پیگیری نشدن موضوع از سوی کارفرما، پیگیری خود را ادامه دهید. ممکن است محل کار شما تحقیقاتی را انجام بدهد و در مورد مراحل بعدی تصمیم بگیرد. ممکن است آنها جزئیات یافته‌ها یا نتایج را با شما در میان نگذارند، اما حداقل شما را به صورت کلی به روز می‌کنند. محل کار شما لزوماً مجبور نیست که آزار دهنده را اخراج کند. فقط لازم است که آزار و اذیت متوقف شود.
گزینه سه: اتحادیه خود را مظلع کنید
اگر عضو اتحادیه صنفی هستید، می‌توانید با نماینده اتحادیه نیز صحبت کنید. او کسی است که می‌تواند به عنوان رابط بین کارمند و شرکت عمل کند. اگر خودتان احساس راحتی نمی‌کنید که مستقیماً با آزاردهنده یا بخش منابع انسانی صحبت کنید، اتحادیه می‌تواند به شما کمک کند تا روند گزارش‌دهی را با کارفرمای خود طی کنید.
به خاطر داشته باشید که اگر آزار دهنده شما نیز عضوی از همان واحد صنفی است، اتحادیه برای محافظت و حمایت از او نیز می‌تواند عمل کند. در برخی موارد ممکن است محل کار شما شخصی را كه به آزار و اذیت متهم شده است اخراج یا تنبیه کند اما سپس با مداخله اتحادیه، ممکن است آنها در یابند كه شواهد كافی وجود ندارد یا این مجازات بیش از حد سختگیرانه است. بنابراین اتحادیه از آن فرد حمایت خواهد کرد.
گزینه چهار: طرح یک دادخواست
به محض اینکه مورد آزار قرار بگیرید، حق شکایت دارید اما معمولا باید این کار را در مدت زمانی مشخص مثلا ظرف ۹۰ روز انجام دهید. بهترین کار این است که موضوع را با وكیل خود در میان بگذارید، اما به خاطر داشته باشید كه طرح دادخواست می‌تواند روند دشواری باشد.
باید کاملاً آماده باشید که این روند ناراحت کننده را طی کنید. مجبور می‌شوید اطلاعات خاصی راجع به زندگی خود، عملکرد خود و مجموعه‌ای از مسائل این چنینی را فاش کنید. مثلا سوابق پزشکی و حتی یادداشت‌های جلسات روان‌درمانی می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد. بنابراین بسیاری از موارد در دادخواهی ظاهر می‌شود که ممکن است برای آنها آماده نباشید.
تجربه کشورهای دیگر نشان زداده که تنها یک چهارم کسانی که شکایت خود را در زمینه آزار جنسی در محل کار مطرح می‌کنند، غرامت دریافت می‌کنند اما توجه کنید که این شکایت‌ها در نهایت می‌تواند به تغییر رویه‌ها در محیط‌های کاری منجر شود که دستاورد کمی نیست.
آیا من هم مجازات خواهم شد – و اگر شدم چه کاری می‌توانم انجام دهم؟
واقعیت غم انگیز این است که گزارش آزار و اذیت جنسی می‌تواند عواقب منفی برای شخصی که شکایت کرده است به همراه داشته باشد. یک مطالعه نشان داده که ۶۸ درصز شکایت‌های مربوط به آزار و اذیت جنسی در محل کار اتهامنات تلافی‌جویانه بوده و در ۶۴ درصد به از دست دادن شغل منتهی شده است. مثلا ممکن است فرد اخراج شود یا تنزل مقام پیدا کند یا آزار و اذیت در محل کار نسبت به او افزایش یابد.
بنابراین تعجب آور نیست که بسیاری از مردم آزارهای جنسی در محل کار را گزارش نمی‌دهند. مطالعه‌ای در آمریکا تخمین زده است که تقریباً ۵.۱ میلیون نفر هر ساله آزار جنسی را تجربه می‌کنند، اما فقط بین ۲۵ تا ۴۰ درصد آنها به یک ناظر، یا منابع انسانی یا اتحادیه گزارش می‌دهند و فقط ۰.۱۸ درصد از آنها موضوع را به دادگاه می‌کشانند.
تلافی جویی در این زمینه رایج است، اما قانونی نیست. بنابراین گرچه قابل درک است که ترس از انتقام‌جویی اغلب مردم را ساکت نگه می‌دارد، اما به یاد داشته باشید که هرگونه تلافی جویی، می‌تواند ادعا یا شکایت دیگری باشد که می توانید علیه کارفرمای خود مطرح کنید.
برای مراقبت از خودم چه کاری باید انجام دهم؟
صرف نظر از مسیری که تصمیم می گیرید طی کنید، مقابله با آزار و اذیت جنسی در محل کار می تواند روندی فرسوده و طاقت فرسا باشد. مراقبت از خود – از نظر جسمی، روحی و روانی – را فراموش نکنید.
شبکه پشتیبانی خود را پیدا کنید
خود را با دوستان، خانواده و افراد حامی خود احاطه کنید تا از عواقب روحی و روانی آزار جنسی بهتر از خودتان محافظت کنید.
در بیرون از محل کار خود یک گروه کوچک اما مستحکم از افرادی را که به آنها اعتماد دارید پیدا کنید و با آنها رابطه برقرار کنید و تا آنجا که احساس می‌کنید می‌توانید با آنها صحبت کنید. به این ترتیب خواهید فهمید که این کار را به تنهایی انجام نمی دهید، بلکه این کار را با یک گروه آگاه از افراد نزدیک به شما انجام می‌دهند و می‌توانند به شما کمک کنند تا در مورد آنچه باید انجام دهید تصمیمات استراتژیک بگیرید. این تصمیمات احتمالاً پیچیده و دشوار خواهد بود. پس به شبکه خود متکی باشید. اما یادتان باشد که حتی نزدیکان شما هم ممکن تحت تأثیر دیدگاه‌ها، تاریخچه‌ها، آسیب‌ها و تعصبات خودشان قرار بگیرند. اگر از سوی این افراد واکنش منفی دیدید، می‌توانید چیزی مانند این را بگویید: از اینکه نظر خود را گفتید متشکرم. اما چیزی که گفتید مفید نیست و چیزی نیست که من به آن نیاز دارم. در عوض آنچه از شما نیاز دارم ….. است.
به حرفه‌ای‌ها روی بیاورید
گروه پشتیبانی اصلی‌تان هر چقدر هم که دوست‌تان داشته باشد، لزوماً تخصص لازم را برای کمک به شما ندارد. علاوه بر مشاوره با یک وکیل از منظر حقوقی، به یک درمانگر، مربی شغلی یا هر دو مراجعه کنید.
یک درمانگر می‌تواند کمک کند تا تجربه خود را پردازش کنید و دریابید که چگونه می‌توانید خود را در لحظه احساس نابسامانی و عواقب طولانی مدت آن، به سلامت حفظ کنید.
وقتی آزار و اذیت جنسی در محیط کار، آسیب های جنسی به وجود می‌آورد، مراجعه به یک متخصص بهداشت روان بسیار مهم است. نگاهی بیندازید که به چه نوع کمکی ممکن است از طریق بیمه درمانی‌تان دسترسی داشته باشید.
حتی بعد از اینکه «تجربه آزار و اذیت تمام شد»، موضع از نظر توانایی پذیرفتن نقش جدید یا ورود به یک سیستم و محل کار جدید، احساس شما در مورد همکاران‌تان و…. همچنان ادامه دارد. ممکن است تبدیل به آدم محتاطی در روابط شغلی شوید. برخی از زنان پس از چنین تجربه‌ای به عقب بر می‌گردند تا در آینده موقعیت آسان‌تری را تجربه کنند و در یک محیط امن قابل پیش‌بینی قرار بگیرند. برخی نیز از مجازات در شبکه‌ها و محافل حرفه‌ای می‌ترسند. گاهی برای درخواست شغل مردد می‌شوند زیرا نگرانند که ارتباطات خاص‌شان به خطر افتاده باشد. یک مربی شغل، در کنار بر یک درمانگر، می‌تواند به شما کمک کند تا بر این موقعیت‌ها فائق بیایید.
خودمراقبتی را تمرین کنید
آزار و اذیت جنسی یک تجربه واقعاً شدید و وحشتناک و بسیار تهی کننده است. بنابراین باید مطمئن شوید که درون خود را با چیزهایی پر می کنید که باعث ایجاد احساس نیرومندی می‌شوند و انرژی لازم برای مقابله با آنچه اتفاق میافتد را به دست می‌آورید. گرچه ممکن است دو طرل پیگیری این ماجرا بیش از حد خسته شده باشید، اما مهم است که برای مدیتیشن، ورزش یا هر فعالیت مثبت دیگری که مخزن شما را پر می‌کند وقت بگذارید. مراقبت از خود به انعطاف پذیری کمک می‌کند. فعالیت‌های مراقبت از خود را در تقویم بگنجانید. این کار ممکن است به معنای شرکت در کلاس‌های منظم یوگا یا انجام بازی‌های هفتگی بسکتبال، صرف وقت برای طراحی یا ثبت نام در کارگاه سفالگری باشد. انجام آیین مشخص یا پیگیری شکل دیگری از وابستگی به جامعه یا هر چیز سالم و مثبت دیگری، به شما کمک می‌کند تا با تجربه بد خود کنار بیایید. توجه داشته باشید که به فعالیت‌هایی روی بیاورید که مفید هستند نه فعالیت‌هایی که عواقب منفی دارند؛ مانند پرخوری، نوشیدن الکل یا استفاده از مواد مخدر.
یک انجمن پیدا کنید و به دیگران کمک کنید
اگر مورد آزار و اذیت جنسی قرار گرفته باشید، مقابله با انزوا آسان نیست. با اینکه بدون شک تقصیر شما نبوده اما با سوالانی مانند «من چه کار کردم» و «من چه گفتم؟» روبه‌رو می‌شوید. گروه‌هایی را پیدا کنید که در آنها متوجه شوید که خیلی تنها نیستید. در این نوع انجمن‌ها علاوه بر اینکه می‌توانید با افراد آشنا شوید و با آنها ارتباط برقرار کنید و به آنها تکیه کنید. در نهایت حتی می‌توانید دیگران را هم راهنمایی کنید.
در همین زمینه: