واکسن کرونا: آخرین خبرها

از زمانی‌که نخستین مورد از ویروس جدید کرونا در مردی ۵۵ ساله در استان هوبی چین مشاهده شد تقریبا شش ماه می‌گذرد، یک ماه پس از آن یعنی اواخر دسامبر بود که موارد بیماری کویید-۱۹ در ووهان چین گزارش شد ودر فاصله کوتاهی تقریبا جایی از کره خاکی نبود که از این ویروس در امان باشد، قرنطینه و تعطیلی گسترده مشاغل و شهرها تنها تلاشی بود برای کنترل انتشار ویروس، اما چاره اصلی ظاهرا تنها یک چیز است: واکسن. تولید واکسن کار بسیار دشوارو زمان بری است و مراحل متعددی را شامل می‌شود. رکورد تهیه واکسن ۴ سال است، اما یک دهه کار بر روی یافتن هم چندان غیر معمول نیست.

آخرین خبرها

در آمریکا، دولت ترامپ پنج شرکت را که احتمال بیشتری دارد واکسن ویروس کرونا را تولید کنند، انتخاب کرده است. کاخ سفید وعده داده تا پایان امسال واکسن به دست مردم برسد. تصمیم دولت ظرف هفته‌های آینده اعلام خواهد شد.

آنتونی فاوچی، اپیدمیولوژیست ارشد دولت فدرال و مدیر انستیتوی ملی آلرژی و بیماری‌های واگیر در یک سمینار پزشکی این هفته گفت، امیدوار است که تا ابتدای سال ۲۰۲۱ چند صد میلیون واحد واکسن تولید شده باشد.

شرکت‌های دارویی که امید می‌رود بزودی به واکسن دست یابند: مودرنا (یک شرکت بیوتکنولوژی مستقر در ماساچوست)، تیم تحقیقاتی مشترک دانشگاه آکسفورد و آسترازنکا، جانسون و جانسون، مرک و فایزر هستند.

این پنج شرکت روش متفاوتی را برای دست‌یابی به واکسن دنبال می‌کنند و انتظار می رود دو شرکت مودرنا و آکسفورد تا یک ماه آینده مرحله آزمایش بالینی را آغاز کنند. سه شرکت دیگر از کمپانی‌های بزرگ دارویی آمریکایی به حساب می آیند.

در اروپا، فرانسه، آلمان، هلند و ایتالیا با تشکیل ائتلافی سعی دارند تا هرچه سریع‌تر تولید واکسن ویروس جدید کرونا را در خاک اروپا آغاز کنند. وزارت بهداشت هلند اعلام کرد که چهار اقتصاد بزرگ اروپا به طور مشترک ودرگفت‌وگو با شرکت‌های متعدد دارویی تلاش می‌کنند تا واکسن ویروس کرونا را هرچه سریع‌تر به مرحله تولید برسانند. دولت هلند می‌گوید این ائتلاف در نظر دارد واکسن کافی برای اروپا و دیگر کشورها بویژه کشورهای کم درآمد در قاره آفریقا تولید کند.

 درشرق دور، ژاپنی‌ها هم به طورجدی در تلاش برای یافتن واکسن کرونا هستند. حدود دو هفته پیش، شینزو آبه نخست وزیر ژاپن در جلسه کمیته بررسی بودجه در پارلمان ژاپن گفت که چندین مؤسسه از جمله دانشگاه‌های توکیو، اوساکا و موسسه بیماری‌های واگیر در حال کار و مطالعه بر روی واکسن کرونا هستند. آبه گفت که انتظار دارد آزمایش بالینی واکسن کرونا ماه ژوئیه آغاز شود. وزیر بهداشت ژاپن  روز جمعه ۵ ژوئن از شتاب یافتن روند تولید واکسن خبر داد و گفت امیدوار است کار واکسیناسون (ایمن‌سازی) در برابر ویروس کرونا از نیمه نخست سال آینده میلادی آغاز شود.

چین که شیوع ویروس از آنجا آغاز شد، اعلام کرده است که تا پایان امسال یا اوایل سال آینده واکسن کرونا را آماده عرضه عمومی خواهد کرد. یک مقام بهداشتی چین گفت که ۵ موسسه چینی که مجوز کار بر روی واکسن را دارند، اکنون فاز نخست آزمایش بالینی را به پایان رسانده و در حال کار بر روی فاز دوم هستند. به گفته این مقام چینی پس از پایان فاز سوم که طولانی تر خواهد بود می توان انتظار داشت که واکسن وارد مرحله تولید وعرضه به  بازارشود.

رقابت  جهانی

هرچند نخست وزیر ژاپن، مقام‌های چینی و کشورهای اروپایی بر لزوم همکاری جهانی و استفاده از امکانات، سرمایه و استعدادهای جهانی برای یافتن واکسن تاکید کرده اند، اما رقابت جهانی در راه دست یافتن به واکسن کرونا ممکن است به لحظه‌ای تاریخی نظیر آنچه در مورد اسپوتنیک شاهد بودیم منجر شود. دورانی مشابه، مسابقه فضایی زمان جنگ سرد که پس از پرتاب اسپوتنیک به فضا توسط اتحاد جماهیر شوری در سال ۱۹۵۷ در جهان آغاز شد.

تولید واکسن کرونا واقعا چقدر طول می‌کشد؟

حقیقت ناخوشایند این است که به این زودی‌ها واکسن در دسترس ما قرار نخواهد گرفت.

تولید واکسن معمولا باید مراحل زیر را طی کند: مطالعه دانشگاهی، مطالعه پیش-بالینی، مرحله نخست آزمایش بالینی، مرحله دوم آزمایش بالینی، مرحله سوم آزمایش بالینی، ساخت کارخانه و خط تولید، تولید، تایید و توزیع.

در مورد کرونا هدف اغلب کشورها این است که تا اوت ۲۰۲۱ این مراحل را طی کنند و واکسن را به مرحله توزیع برسانند. در موارد عادی طی کردن این مراحل می‌تواند سال‌ها به طول انجامد و اگر اضطراری در کار نبود شاید  حتی تا سال ۲۰۴۰ توزیع انبوه واکسن طول می‌کشید. اما تقاضای همگانی در جهان بودجه  و امکانات را به سوی تولید واکسن کرونا سرازیر کرده است.

چنانچه دکتر فاوچی در هفته‌های نخست فراگیری بیماری کویید-۱۹ گفت، تولید واکسن می تواند بین یک سال تا یک سال و نیم زمان ببرد.

شتاب بخشیدن به روند تولید هم مشکلات خود را دارد، فرض کنید که واکسن موعود سبب شود که ابتلا به بیماری آسان‌تر شود، یا این‌که درصورت وضعیت بیماری فرد مبتلا به ویروس را وخیم‌تر کند، مواردی که در مورد برخی واکسن‌ها پیش از این رخ داده است.

پژوهشگران نمی‌توانند به آسانی فرد واکسینه شده را به ویروس آلوده کنند تا اثر آن را ببیند. آنها معمولا صبر می‌کنند که این اتفاق به صورت طبیعی رخ دهد و بعد واکنش بدن را بررسی می‌کنند و این در حالت عادی روند آزمایش بالینی را طولانی و کند می‌کند.

حتی وقتی واکسن موثری پیدا شد روند تولید آن  روندی طولانی‌ است، شرکت‌های دارویی لازم است میلیون‌ها و بلکه میلیاردها واحد واکسن تولید کنند و این در حالی است که واکسن‌های بیماری‌های دیگری نظیر اوریون، سرخک و .. نیز مورد نیاز است و این حجم عظیم تقاضا در صف خط تولید قرار خواهد گرفت.

حالا شاید بپرسید پس چرا وقتی متخصصان حتی به ۱۸ ماه دوره تولید با بدبینی می‌نگرند، تیم‌های تحقیقاتی پیش‌بینی‌های خوش‌بینانه ارائه می‌دهند. پاسخ ساده این است که مخاطب شاید تنها شما و افکار عمومی نباشید، سرمایه‌گزاران هم این اخبار را دنبال می‌کنند!

اگر زمان تولید واکسن از زمان پیش‌بینی شده بیشتر شد چه؟

با گذشت تقریبا ۴۰ سال از شیوع اچ-آی-وی ( ایدز) واکسن آن، اکنون فاز ۳ را می گذراند. هنوز مانده  تا واکسن کویید-۱۹ رکورد واکسن ایدز را بشکند، اما متخصصان به دلایل متعددی  بعید می‌دانند که در مورد کرونا چنین اتفاقی بیافتد.

آیا واکسن چاره نهایی کرونا است؟

آیا پس از تولید واکسن می‌توانیم نگرانی را کنار گذاشته و نفس راحتی بکشیم؟ جواب کوتاه این است: نمی دانیم!

اول آنکه روشن نیست کسانی‌که از طریق واکسینه شده ایمنی پیدا می‌کنند تا چه زمانی در برابر ویروس مصون باقی خواهند ماند.

دوم آنکه مثل باقی ویروس‌ها، تیره‌های دیگری از ویروس کرونا وجود دارند،  نوعی از کرونا که علایم آن مانند سرماخوردگی عادی است حدود یک سال در بدن ایمنی ایجاد می‌کند، در باقی موارد ممکن است این ایمنی تا چند ماه طول بکشد.

آنتونی فاوچی در مصاحبه‌ای در پاسخ به پرسشی در رابطه با مصونیت و واکسن گفت: « ممکن است با نوع متفاوتی از این ویروس کرونا روبرو شویم. ما نمی‌دانیم»

---

در همین زمینه

ویروس کرونا جهش ‌یافته اما لزوماً مسری‌تر نشده است