مهم‌ترین پیامد تغییرات سرسام‌آور کنونی آن است که هیچ راه بازگشتی به زندگی عادی سابق وجود ندارد. این قطار پیشاپیش ایستگاه را ترک کرده است.

از پزشک آنلاین و کار در منزل گرفته تا ردیابی تلفن‌های هوشمند، ما داریم با سرعتی بی‌سابقه از تکنولوژی بهره می‌گیریم؛ اما آیا می‌توانیم به این تکنولوژی‌ها اعتماد کنیم؟ عکس:‌ shutterstock

همان‌طور که یووال نوح هراری می‌گوید، عالم‌گیری‌ها دکمه دور تند تاریخ را فشار می‌دهند. ناگهان، تغییراتی که در دوران پیشاکرونا احتمالاً با چندین و چند سال بحث، مخالفت، تردید و تأخیر همراه می‌بودند، حالا یک شبه ممکن شده‌اند.

نمونه اول از چنین تغییراتی آن است که صدها هزار کارگر یقه‌سفید ناگهان قادر یا درواقع ملزم شده‌اند از خانه کار کنند.

نمونه دوم و نگران‌کننده‌تر آن است که دولت‌ها به‌طور جدی در حال بررسی تکنولوژی نظارتی و مراقبتی‌ای هستند که آنقدر متجاوزانه و مداخله‌آمیز است که در شرایط عادی حتی همین یک ماه پیش هم خشم و اعتراض مردم را به راه می‌انداخت؛ و برخی دولت‌ها همین حالاهم چنین تکنولوژی‌ای را به کار گرفته‌اند.

نمونه سوم آن است که دو غول تکنولوژی که تکنولوژی تلفن‌های همراه را در کنترل خود دارند، یعنی اپل با سیستم‌عامل آی اُ اس و گوگل با سیستم‌عامل اندروید، تصمیم گرفته‌اند رابط‌های برنامه‌نویسی‌ای (ای پی آی) را تدارک ببینند که حکومت‌ها را قادر خواهد ساخت اپلیکیشن‌های ردیابی را روی تمام گوشی‌های هوشمند در سرتاسر جهان نصب کنند. این مسئله از دو جهت خارق‌العاده است. اول آنکه، چنین کاری یعنی همکاری بین دو قطب انحصاری بازار جهانی که در شرایط عادی موجب به راه افتادنِ مرافعه‌های قضاییِ ضدتراست می‌شد، اما تاکنون حتی صدایی هم از نهادهای تنظیم‌کننده رقابت درنیامده است. و دوم آنکه، این دو شرکت تأکید دارند که اگر دولت‌ها از شرایطی که آنها تعیین کرده‌اند تمکین نکنند، این ای پی آی‌ها را حذف خواهند کرد. شرط خاص آنها آن است که استفاده از این ای پی آی‌ها برای شهروندان نه الزامی، که داوطلبانه باشد. پس ما اینجا با دو شرکت جهانی قدرتمند روبه‌رو هستیم که برای حاکمیت‌های مستقل قانون تعیین می‌کنند. چیزی که یک ماه پیش غیرقابل‌تصور بود. اما حالا…

نشانه‌های تغییرات شدید و پرشتاب همه جا به چشم می‌خورد، حتی در مطب‌ پزشکان عمومی. نیویورک تایمز چندی پیش گزارش جالبی چاپ کرد درباره اینکه چطور کار پزشکان عمومی لندن با شیوع این ویروس تغییر یافته است. یک پزشک عمومی به این روزنامه گفته: «ما اساساً شاهد ده سال تغییر در عرض یک هفته هستیم. سابقاً ۹۵ درصد تماس بیماران حضوری بود: شما به دیدنِ دکترتان می‌رفتید، طبق روال سال‌ها و قرن‌های گذشته. اما این روند کاملاً تغییر کرده است.» پیش از شیوع ویروس، قرار ملاقات‌های ویدئویی تنها ۱ درصد از قرار ملاقات‌های سالانه با پزشکان عمومی و سایر کارکنان درمانی بریتانیا را شامل می‌شدند. اما سرویس سلامت همگانی (ان ایچ اس) هزاران درمانگاه در سرتاسر کشور را وادار کرده شیوه کار خود را به مشاوره از راه دور تغییر دهند و فرآیند تأیید ارائه‌دهندگان خدمات دیجیتالی را به منظور افزایش خدمات آنها سرعت بخشیده است.

یکی از این ارائه‌دهندگان خدمات دیجیتالی شرکت accuRX است که پزشکان عمومی قبلاً هم از آن به عنوان یک ابزار قابل‌اطمینان برای فرستادنِ پیام‌های متنی به بیماران استفاده می‌کردند. با شدت‌گرفتن بحران، این شرکت یک سیستم تماس تصویری را در عرض دو روز و پس از ورود ویروس به انگلستان ایجاد کرد، سیستمی که براساس گزارش نیویورک تایمزبه‌سرعت به دلیل استفاده آسان و محیطِ کاربریِ شسته‌رفته‌اش به محبوب‌ترین ارائه‌دهنده خدمات دیجیتالی در این حوزه تبدیل شد. من هم پس از دیدنِ یکی از ویدئوهای‌شان که نحوه کار این سیستم را توضیح می‌داد، متوجه دلیل موفقیت آن شدم. مطمئناً شرکت زوم می‌تواند برخی برخی فوت‌وفن‌های کار را از آنها یاد بگیرد.

همین‌طور که عالم‌گیری دارد به زیرورو کردنِ جهان ادامه می‌دهد، ما هم به‌تدریج متوجه نکات جدیدی می‌شویم. همان‌طور که بن اوانس، تحلیل‌گر تکنولوژی، می‌گوید: «حالا ما همگی آنلاین هستیم، و چیزی که به همین اندازه مهم است آن است که همگی مایلیم اگر بتوانیم به تجربه و الگوی تجاریِ درستی برسیم، این شیوه را در مورد هر بخش دیگری از زندگی‌مان نیز پیاده کنیم. از این پس، هرکس هر کاری را آنلاین انجام خواهد داد.»

رانندگی روی جاده یخ‌زده استعاره سودمندی‌ است برای آنچه در زندگی عادی جدید پیش‌رو خواهیم داشت. بدترین کاری که می‌توان انجام داد ترمز گرفتن شدید و ناگهانی است، چون کاملاً کنترل اوضاع را از دست خواهید داد. درعوض، باید پایتان را اندکی روی پدال ترمز فشار دهید، بعد پایتان را بردارید و آنقدر این فرآیند را تکرار کنید تا به آسفالت زیر و خشن برگردید. آینده نزدیک ما چنین چیزی خواهد بود: ترکیبی از چیزی که برخی به‌تازگی آن را «چکش و رقص» می‌نامند، چکش قرنطینه و محدودیت‌های پی‌درپی، و پس از آن رقص‌های دیجیتالی‌ای که در آن از نظارت و  تست برای یافتن و کنترل شیوع بیماری استفاده می‌کنیم.

خوب، البته تا یک جایی. با آنکه درست است که آنلاین نبودن یک نقطه ضعف محسوب می‌شود و زیان‌های زیادی برای فرد به همراه دارد، اما مددکاران و کنشگران داوطلب در سرتاسر کشور دارند به این نتیجه می‌رسند که همچنان شکاف دیجیتالی جدی‌ای در جامعه وجود دارد و این بسیاری از افراد سالخورده هستند که دسترسی محدودی به فناوری دیجیتال دارند، یعنی همان کسانی که در مقابل ویروس از همه آسیب‌پذیرتراند.

با این همه، مهم‌ترین پیامد تغییرات سرسام‌آور کنونی آن است که هیچ راه بازگشتی به زندگی عادی سابق وجود ندارد. این قطار پیشاپیش ایستگاه را ترک کرده است. ویروس جدید کرونا قرار نیست ما را رها کند. و وقتی واکسن آن هم آماده شود، خطر همچنان باقی خواهد بود، چراکه تغییر اقلیم و فرسایش زیستگاه‌‍‌ حیوانات وحشی انبار حاضر و آماده‌ای از ویروس‌های مشترک میان انسان و حیوان را برای ما کنار گذاشته است. تا آن زمان، شرکت‌ها دیگر یاد گرفته‌اند که زنجیره‌های تأمینِ تاب‌آوری را ایجاد کنند. کارگران یقه‌سفید خواهند فهمید که مجبور نیستند اینقدر مانند گذشته بین محل کار و منزل رفت‌وآمد کنند. سفر هوایی مانند گذشته به یک چیز لوکس تبدیل خواهد شد. و غیره.

رانندگی روی جاده یخ‌زده استعاره سودمندی‌ است برای آنچه در زندگی عادی جدید پیش‌رو خواهیم داشت. بدترین کاری که می‌توان انجام داد ترمز گرفتن شدید و ناگهانی است، چون کاملاً کنترل اوضاع را از دست خواهید داد. درعوض، باید پایتان را اندکی روی پدال ترمز فشار دهید، بعد پایتان را بردارید و آنقدر این فرآیند را تکرار کنید تا به آسفالت زیر و خشن برگردید. آینده نزدیک ما چنین چیزی خواهد بود: ترکیبی از چیزی که برخی به‌تازگی آن را «چکش و رقص» می‌نامند، چکش قرنطینه و محدودیت‌های پی‌درپی، و پس از آن رقص‌های دیجیتالی‌ای که در آن از نظارت و  تست برای یافتن و کنترل شیوع بیماری استفاده می‌کنیم. ما نه به سوی یک دنیای قشنگ نو، که به سمت جهانی محتاط  و ملاحظه‌کار با هاله‌ای جرج اورولی رهسپار هستیم. نمی‌دانم آلدوس هاکسلی اگر بود، چه تفسیری از این جهان داشت.

منبع: گاردین

بیشتر بخوانید:

یگانه راه ممکن مقابله با بحران کرونا: اقتصاد دولتی دموکراتیک