چهارمین گام ایران به سمت خروج از توافق هسته‌ای با گازدهی سانتریفیوژها در تأسیسات هسته‌ای فردو رسماً آغاز شد. امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه در نخستین واکنش به این اقدام تهران، به کنایه گام چهارم ایران را «گور برجام» نامید.

امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه (عکس: آرشیو)

به گزارش خبرگزاری فرانسه، امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه چهارشنبه ۶ نوامبر/ ۱۵ آبان در پایان سفر سه روزه خود به چین در یک نشست خبری با اشاره به گام چهارم کاهش تعهدات ایران در برجام گفت:

«به گمانم ایران برای اولین بار آشکارا و بی‌پرده تصمیم گرفته است از توافق هسته‌ای خارج شود. این امر به معنای یک تحول عمیق است.»

صبح چهارشنبه ۱۵ آبان گازدهی به سانتریفیوژهای فعال در سایت فردو با حضور بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی آغاز شد. بر اساس مصوبه شورای عالی امنیت ملی برای کاهش تعهدات ایران در برجام و در اجرای دستور ریاست جمهوری یک مخزن (سیلندر) ۲۸۰۰ کیلویی که حاوی حدود ۲۰۰۰ کیلوگرم گاز هگزا فلوراید اورانیوم (uf6) است تحت نظارت بازرسان آژانس بین اللملی انرژی اتمی پس از انتقال از مجتمع غنی سازی نطنز در مجتمع غنی سازی فردو قرار گرفت.

حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی همزمان با این تحولات چهارشنبه با انتشار پیامی در توییتر نوشت:

«امروز چهارمین گام ایران برای کاهش تعهدات برجامی‌اش با گازدهی به ۱۰۴۴  سانتریفیوژ آعاز می‌شود. به خاطر سیاست‌های آمریکا و متحدانش، سایت فردو به زودی به طور کامل فعالیت می‌کند.»

سایت فردو با ظرفیت حدود سه هزار سانتریفیوژ  در سال  ۱۳۸۷ به عنوان مکمل سایت نطنز ساخته شد. قرار بود ایران بر اساس برنامه بلندمدت خود، برای ۱۵ سال، فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی اورانیوم، از جمله تحقیق و توسعه تحت نظارت پادمانی خود را صرفاً در تاسیسات غنی‌سازی نطنز انجام دهد و در سایت فردو از هرگونه غنی‌سازی اورانیوم و تحقیق و توسعه غنی‌سازی اورانیوم و از نگهداری هرگونه مواد شکافت‌پذیر خودداری کند.

سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، چهارشنبه با انتشار بیانیه‌ای نظارت بازرسان آژانس بر روند فعال‌سازی سانتریفیوژها در تأسیسات فردو را تأیید کرد:

«ما از گزارش‌های امروز رسانه‌ها در مورد فردو مطلع هستیم. بازرسان آژانس در ایران در محل حضور دارند و هرگونه فعالیت مرتبطی را به مقر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین گزارش می‌کنند.»

وزارت خارجه آمریکا گام تازه ایران در کاهش تعهداتش در برجام را به عنوان یک «یک گام بلند در مسیر اشتباه» برای «باجگیری اتمی» درک کرده و گفته است:

«ایران هیچ دلیل معتبر دیگری برای افزایش غنی‌سازی اورانیوم، در تاسیسات فردو یا هر جای دیگر، ندارد، به ‌جز تلاشی روشن برای باج‌گیری اتمی، که البته تنها به انزوای سیاسی و اقتصادی این کشور منجر می‌شود.»

روحانی و همچنین محمد جواد ظریف تأکید کرده‌اند که گام چهارم ایران با اجرای تعهدات اروپا در برجام قابل برگشت است.

قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل که به همراه  قرارداد برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام تصویب شد، هرگونه فروش تسلیحاتی به ایران را به مدت پنج سال منع کرده بود. در اکتبر ۲۰۲۰ مهلت پنج ساله و تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران به پایان می‌رسد. انتظار نمی‌رود که ایران تا آن زمان برجام را نقض کند.

سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه سه‌شنبه ۱۴ آبان/ ۵ نوامبر در واکنش به گام چهارم ایران در جهت کاهش تعهد به توافق هسته‌ای گفت:

«استفاده ایران از سانتریفیوژهای فردو به معنی پایان برجام نیست.»

بیشتر بخوانید:

کمالوندی: تا چند روز دیگر به ۴,۵ درصد غنی‌سازی می‌رسیم