آتش به جان «شش زمین» افتاده است. عامل انسانی، «سهواً یا عمداً»، آتش‌سوزی‌های گسترده در جنگل‌های آمازون را سبب شده؛ هدف اصلی آتش‌سوزی‌های عمدی، تغییر کاربری زمین گزارش می‌شود. ژائیر بولسونارو، رئیس‌جمهوری برزیل که با وعده حذف مقررات حفاظتی از مهم‌ترین جنگل جهان به نفع توسعه و صنایع مختلف بر سر کار آمد، در مواجهه با این فاجعه زیست‌محیطی می‌گوید که آتش‌سوزی کار مخالفان اوست.
چهارشنبه شب ۲۱ اوت / ۳۰ مرداد هشتگ «برای آمازون دعا کن» (#prayfortheamazon) به نخستین ترند جهانی بدل شد. آتش‌سوزی در جنگل‌ها اما آن‌چنان گسترش یافته که خاموش‌کردن آن به کاری بیش از دعاکردن نیاز دارد.
منطقه‌ای که در آتش‌سوزی‌های این هفته آمازون خاکستر شد، دو برابر تمام ناحیه‌ای است که در تمام آتش‌سوزی‌های دو سال گذشته از دست رفت.
سائو پائولو، بزرگ‌ترین شهر نیم‌کره غربی سیاره، این هفته به خاطر آتش‌سوزی‌های آمازون در چتری از دود فرو رفته است و به نوشته «واشنگتن‌پست»، روزهایش به شب بدل شده است.
پاسخ بولسونارو: تئوری توطئه
رئیس‌جمهوری راست‌گرای افراطی برزیل نه تنها آتش‌سوزی را نادیده گرفته، بلکه آن را توطئه ان‌جی‌اوها علیه دولتش می‌داند. بولسونارو «احساس»اش درباره آتش‌سوزی را چنین صورت‌بندی می‌کند:
«به نظر می‌رسد آتش در محل‌های استراتژیک برافروخته شد. تصویرهایی از سرتاسر آمازون مخابره شده. چه طور چنین چیزی ممکن است؟ همه‌چیز حاکی از آن است که آدم‌ها برای فیلم‌گرفتن و سپس آتش‌افروزی به آنجا رفتند. این احساس من است».
او همچنین هشدار داده که دولتش از امکانات و تجهیزات کافی برای مقابله با آتش‌سوزی‌ها برخوردار نیست.
سال گذشته بولسونارو در رقابت‌های انتخاباتی وعده داد که به «توسعه» بهای بیشتری از جنگل‌های آمازون می‌دهد. پروژه‌‌های گسترده سدسازی و ساخت نیروگاه‌های برق آبی همراه با ساخت و ساز مجتمع‌های تفریحی و مسکونی بزرگ در کنار آنها پس از انتخاب او تسریع شد.
او همین تابستان در بازدید از آمازون گفت: «اجازه دهید از ثروت‌هایی که خداوند به همه ما اعطاء کرده، برای رفاه جمعیت‌مان بهره ببریم.»
آلمان و نروژ کمک‌های مالی خود برای حفظ آمازون به برزیل را به خاطر سیاست‌های رئیس‌جمهوری این کشور قطع کرده اند.
عامل آتش‌سوزی‌ها چیست؟
کریستین پواریر، مدیر برنامه‌ریزی ان‌جی‌او «دیده‌بان آمازون» درباره عامل آتش‌سوزی‌ها به شبکه خبری «سی ان ان» گفت که «اکثر این آتش‌سوزی‌ها عامل انسانی داشتند.»
آلبرتو ستزر، دانشمند ارشد در مرکز ملی تحقیقات فضایی برزیل نیز به سی ان ان گفته است که ۹۹ درصد آتش‌سوزی‌ها عامل انسانی دارند و «یا عمداً و یا سهواً» رخ داده اند.
اما آتش‌سوزی‌های عمدی را مخالفان بولسونارو به راه ننداخته اند. برعکس، به گفته کارشناسان محیط زیست، چوب‌برها و دامدارانی که به دنبال تغییر کاربری جنگل برای استفاده خود بودند و از وعده‌های انتخاباتی سال گذشته او دلگرم شدند، این آتش‌سوزی‌ها را آغاز کرده اند.
در ویدئوی زیر، یک زن بومی توضیح می‌دهد که چگونه آتش‌سوزی‌ها به صورت عمدی برای تغییر کاربری زمین به راه افتاده اند:
وضعیت در آمازون چگونه است؟
دانشمندان باور دارند که اکوسیستم آمازون بسیار نزدیک به نقطه بدون بازگشت است. اگر این نقطه بدون بازگشت فرا برسد، تمام جهان با خطر رویارو خواهد شد.
مرکز ملی تحقیقات فضایی برزیل همین هفته اعلام کرد که شمار آتش‌سوزی‌ها در سال جاری ۸۰ درصد بالاتر از سال گذشته است. از ابتدای ژانویه تا کنون ۷۴ هزار و ۱۵۵ آتش‌سوزی به جان شش‌های زمین افتاده است.
به شکل مشابه، درصد جنگل‌زدایی در آمازون به شکل قابل توجهی افزایش یافته است. در واقع رئیس مرکز ملی تحقیقات فضایی برزیل که بر جنگل آمازون نظارت می‌کند، به دلیل افشای آمار مربوط به این جنگل‌زدایی چند هفته پیش به دست بولسونارو اخراج شد.
ریکاردو جالفائو، رئیس سابق این مرکز از سوی رئیس‌جمهوری به «دروغ‌گویی» متهم شد، زیرا داده‌های به‌دست‌آمده نشان می‌دهند که آمازون هر دقیقه تقریباً به اندازه دو زمین فوتبال، جنگل‌هایش را از دست می‌دهد.
تنها در ژوئیه سال جاری، دو هزار و ۲۵۳ کیلومتر مربع از جنگل‌های آمازون نابود شد.
وسعت جنگل های آمازون در حدود ۵,۵ میلیون کیلومتر مربع است و گستره اش به ۹ کشور آمریکای لاتین کشیده شده. در میان این کشورها، برزیل بیشترین بخش آمازون (بیش از ۶۰٪ کل وسعت آن) را در اختیار دارد.