بازنشستگان سه‌شنبه ۲۵ تیر در روز ملی «بهزیستی و تامین اجتماعی» دو تجمع در تهران برگزار کردند: یک تجمع سازماندهی‌شده توسط خانه کارگر که مقابل سازمان برنامه و بودجه برگزار شد و تجمعی از سوی تشکل مستقل «شورای کارگری بازنشستگان» مقابل وزارت کار.
در تجمع خانه کارگر که به‌طور گسترده در خبرگزاری دولتی کار ایران (ایلنا) پوشش یافت، تجمع‌کنندگان خواستار دخالت دولت و مجلس برای جلوگیری از سقوط این سازمان شدند. در تجمع شورای بازنشستگان تامین اجتماعی که مورد حمله نیروهای انتظامی و امنیتی قرار گرفت، بازنشستگان خواهان واگذاری صندوق سازمان تامین اجتماعی و دیگر صندوق‌های بازنشستگی به هیأت امنایی از نمایندگان منتخب اعضاء شدند.
وضعیت سازمان تامین اجتماعی بحرانی است. ۱۰ میلیون بیمه‌شده به این سازمان حق بیمه پرداخت می‌کنند و در مجموع حدود ۴۰ میلیون نفر تحت پوشش آن قرار دارند. اما به گفته‌ی کارشناسان و فعالان کارگری، تأمین اجتماعی در آستانه ورشکستگی کامل قرار دارد.
این سازمان که قرار است بیمه بازنشستگی، بیکاری، از کار افتادگی، حوادث و سوانح و نیاز به خدمات بهداشتی و درمان بیمه‌شدگان را پوشش دهد، مدت‌ها از ارائه خدمت به بیمه‌شدگان بازمانده است.
اکثریت عظیم بازنشستگان این سازمان که تمام عمر خود حق بیمه پرداخت کرده‌اند، اکنون به دلیل کمی میزان حق بازنشستگی در فقر روزگار می‌گذرانند. بسیارند کارگرانی که حق بیمه می‌پردازند اما قربانی اختلاف مالی این سازمان با کارفرمای دولتی و خصوصی شده‌اند و دفترچه بیمه آنان تمدید نمی‌شود.
آخرین نمونه آن کارگر شهرداری آبادان است که روز دوشنبه ۲۴ تیر اقدام به خودکشی کرد چرا که شهرداری ۲۰ ماه است حق بیمه او را به تامین اجتماعی نپرداخته، و بیمارستان تامین اجتماعی و شرکت بیمه حاضر به ارائه خدمات درمانی به همسر بیمار او نیستند.
تجمع مقابل وزارت کار
در تجمعی که امروز از سوی تشکل مستقل شورای بازنشستگان تامین اجتماعی مقابل وزارت کار برگزار شد به گفته‌ی شاهدان عینی حضور نیروهای امنیتی گسترده بود. یکی از بازنشستگان در این باره نوشت:
«امروز روز تامین اجتماعی است. چرا این همه نیروی امنیتی آنجا آمده؟ چرا نباید بازنشستگان حرفشان را بزنند؟ تا کی باید نیروی امنیتی ما را به خاطر تجمع کردن تهدید کند؟ به من بازنشسته می‌گوید اگر نروی از اینجا می‌برمت. چرا پلاکارد کارگر اخراجی شرکت واحد را از دستش گرفت؟ مسئولان از چه می‌ترسید؟ از حقوق‌های بالا و نجومیتان؟ اگر حقوق‌های مامورین امنیتی بالا نباشد با کارگران بر خورد این چنینی نمی‌کنند. ظلم ظالمان به پایان خواهد رسید.»
بازنشستگان شعار می‌دادند: خط فقر ۷ میلیون، حقوق ما دومیلیون/ مجلس، دولت، بس است فریب ملت/ خط فقر ۷ میلیون حقوق ما دومیلیون/ حقوق‌های نجومی فلاکت عمومی/ تجمع، تشکل، حق مسلم ماست.
بنا بر اخبار منتشرشده در رسانه‌های اجتماعی یکی از باز نشستگان هنگامی که قطعنامه این تجمع اعتراضی خوانده می‌شد توسط پلیس دستگیر و با اعتراض جمعیت آزاد شد.
بحران ورشکستگی سازمان تامین اجتماعی
به گفته‌ی محسن سرخو، عضو هیات مدیره سازمان تامین اجتماعی، سازمان تامین اجتماعی سال جدید را با بودجه ۱۲۲ هزار میلیارد تومانی آغاز کرده و این در حالی است که است که ۴۳ هزار میلیارد دیون انباشته سال گذشته آن هم به سال جاری انتقال پیدا کرده است.
«تنها امید» این عضو هیات مدیره سازمان تامین اجتماعی این است که این بدهی را از منابع پیش‌بینی‌شده دولت در بودجه بتوانند تصفیه کنند. اما مشکل این جاست که دولت بزرگترین بدهکار سازمان تامین اجتماعی است. منابع مستقل بدهی انباشت‌شده دولت به این سازمان را ۲۰۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌کنند.
علاوه بر این بدهی انباشت‌شده، هم اکنون بسیاری از کارگران سازمان‌های دولتی با مشکل بیمه درمانی روبرویند زیرا کارفرمای دولتی حق بیمه آنان را به تامین اجتماعی نپرداخته است.
غلامرضا علیزاده کارشناس تامین اجتماعی به ایلنا گفته است یکی از دلایلی که سازمان تامین اجتماعی قادر به انجام وظایف خود نیست این است که دولت و حاکمیت مشکلات خود را به گردن سازمان تامین اجتماعی و طبقه کارگر می‌اندازند. دولت در مواردی برای رد دیون خود شرکت‌های ورشکسته و زیان‌ده خود را به این سازمان واگذار کرده است:
«با این کار نه تنها مشکلی حل نمی‌شود که مشکلی هم به مشکلات سازمان تامین اجتماعی اضافه می‌شود و برای مثال جای اینکه شرکت واگذار شده برای تامین اجتماعی سود داشته باشد، این سازمان مجبور می‌شود حقوق و مزایای کارکنان آن را از جیب خودش بپردازد.»
در کنار بدهی کلان دولت با سازمان تامین اجتماعی، حقوق‌های نجومی و فساد و سو استفاده‌های مالی به بحران در این سازمان دامن زده است.
یک ماه پیش لیستی از حقوق شش تن از مدیران سازمان منتشر شد که حقوق ماهانه آنان از ۱۷ تا ۲۵ میلیون و ششصد هزارتومان بود؛ بیش‌تر از حقوق یک سال یک کارگر.
علیزاده کارشناس تامین اجتماعی درباره مدیران با حقوق‌های نجومی می‌گوید استخدام این مدیران بر اساس دوستی، رفاقت، هم زبانی، و هم قبیله بودن است:
«بسیاری از این مدیران نه کار فوق‌العاده‌ای می‌کنند و نه تخصص ویژه‌ای دارند… در بسیاری موارد گاه اگر نصف این نیروها را حذف کنیم تغییری در خدمات سازمان ایجاد نمی‌شود.»
کاهش میزان بیمه‌شدگان این سازمان از عوامل دیگری است که به بحران در آن دامن زده است.
گسترش رکود و ورشکستگی واحدهای تولیدی و خدماتی، رواج قراردادهای سفید و اخراج‌های دسته‌جمعی باعث کاهش تعداد بیمه‌شدگانی شده است که به سازمان تامین اجتماعی حق بیمه پرداخت می‌کنند. به گفته‌ی یک کارشناس بازار در دو سال اخیر تعداد بیمه‌شدگان این سازمان از ۱۳ و نیم میلیون به ۱۰ میلیون نفر رسیده است.
حمید حاج‌اسماعیلی، کارشناس بازار کار اخیرا در ارتباط با کاهش ۴میلیون نفری کارگران بیمه‌شده به نشریه آرمان اقتصادی گفته است: «سه سال پیش بیش از ۱۳ و نیم میلیون نفر در فهرست بیمه کارگاه‌های تولیدی قرار داشتند و تحویل تامین اجتماعی می‌شدند. اکنون این افراد به زیر ۱۰ میلیون نفر کاهش پیدا کرده‌اند.»
خواست واگذاری سازمان تامین اجتماعی به نمایندگان منتخب اعضاء
شورای بازنشستگان تامین اجتماعی در فراخوان تجمع ۲۵ تیر نوشته است تمام سرمایه‌های سازمان تأمین اجتماعی متعلق به کارگران و بازنشستگان بیمه‌گذار این سازمان است. اما در چند دهه اخیر این سازمان از یک سو به جولانگاه افراد و نهادهای ضدکارگری تبدیل شده که بر اموال و سرمایه‌های آن چنگ انداخته‌اند و «تعیین مستمری‌های بازنشستگی چندین برابر زیر خط فقر و کاهش و قطع پوشش درمانی رایگان برای بازنشستگان و کارگران عملاً تهاجم وسیعی را به سطح معیشت و زندگی بازنشستگان انجام داده‌اند.»
شورای بازنشستگان تاکید کرده است بازنشستگان و کارگران عضو سازمان تأمین اجتماعی سرمایه‌ها و اموال این سازمان را اموال خود می‌دانند.
این شورا به عنوان راه‌حلی عملی خواستار واگذاری تامین اجتماعی به نمایندگان منتخب بازنشستگان است:
«هیأت مؤسس شورای کارگری بازنشستگان تأمین اجتماعی (بستا) خواهان واگذاری صندوق سازمان تامین اجتماعی و دیگر صندوق‌های بازنشستگی به هیأت امنایی از نماینده‌های منتخب اعضا، و ارائه گزارش عملکرد تاکنونی صندوق و برخورد جدی با خاطیان و سواستفاده‌کنندگان ازصندوق‌های بازنشستگی و جبران خسارت‌های وارده به اعضای این صندوق‌ها می‌باشد و از هر طریق ممکن هم‌صدا با تمامی بازنشستگان اعتراض خود را به وضعیت کنونی حاکم بر این صندوق بازنشستگی اعلام می‌دارد.»