هلند خواهان تشکیل دادگاه برای تعقیب قضایی آن دسته از اعضای گروه جهادی «دولت اسلامی» (داعش) شده است که در «جنایات شنیع دسته‌جمعی» نقش داشته‌اند. همزمان داعش دستورالعمل‌های جدیدی برای جنگ چریکی خطاب به حامیان‌اش منتشر کرده است.
استف بلوک، وزیر خارجه هلند پیشنهاد تشکیل یک دادگاه بین‌المللی کیفری علیه برخی اعضای داعش را پنج‌شنبه ۲۳ مه / دوم خرداد در جلسه‌ای در شورای امنیت سازمان ملل متحد ارائه داد که به مساله حفاظت از غیرنظامیان در درگیری‌ها اختصاص داشت.
بلوک گفت که برای پایان دادن به مصونیت از نقض حقوق بشر بین‌المللی و قوانین انسان‌دوستانه، باید افراد مسئول پاسخگو باشند.
پیشنهاد وزیرخارجه هلند محاکمه آن دسته از جنگجویان دولت اسلامی است که مرتکب جنایات گروهی شده‌اند. به گفته او، آنها باید ترجیحاً در منطقه، و اگر ممکن بود توسط دادگاه بین‌المللی جنایی ویژه و یا دادگاهی ترکیبی (شامل حقوق‌دانان منطقه‌ای و بین‌المللی) تحت تعقیب قضایی قرار گیرند.
بلوک در عین حال تصدیق کرد که «از موانع پیچیده در این راه مطلع» است: «اما باید به خاطر داشته باشیم: عدالت پیش‌نیاز امنیت و صلح بادوام است.»
هلند قرار است نشستی در سطح وزیران در زمینه تعقیب قضایی و محاکمه جنگجویان داعش در حاشیه گردهمایی سالانه رهبران جهان برگزار کند. این گردهمایی ماه سپتامبر در مجمع عمومی سازمان ملل برگزار می‌شود.
بلوک «از اعضای شورای امنیت و دیگران» دعوت کرد تا «در راه حرکت به‌سوی برقراری عدالت» به هلند بپیوندند.
داعش رو به احیا می‌رود؟
خبرگزاری «رویترز» در گزارشی جمعه ۲۴ مه / ۳ خرداد از تلاش‌های داعش برای احیای خود خبر داد.
بر اساس این گزارش، داعش در یک روزنامه آنلاین خود از حامیانش خواسته است که تاکتیک‌های جنگ چریکی را اتخاذ کنند. این روزنامه دستورالعمل‌هایی برای حملات به اصطلاح «بزن در رو» نیز با جزئیات منتشر کرده است.
ناظران به رویترز گفته‌اند که تلاش‌های این گروه برای احیا تا کنون موفق بوده است. داعش در هفته‌های اخیر در چندین نقطه جهان، از جمله مناطقی که در آنها حضور نداشت، حمله کرد.
ابوبکر البغدادی، رهبر داعش آوریل در پیامی ویدئویی به حامیانش گفته بود که به جنگ ادامه دهند. او تأکید کرده بود که ادامه جنگ از پیروزی در جنگ مهم‌تر است.
جنین هنیس-پلاسچارت نماینده سازمان ملل متحد در عراق یکم خرداد خواهان حمایت بین‌المللی گسترده‌تری برای ممانعت از قدرت گرفتن دوباره داعش شده بود.
داعش چه کرد؟
خلافت خودخوانده دولت اسلامی که زمانی نزدیک به یک سوم خاک عراق و سوریه را تصرف کرده بود، شکست خورده است اما جنگجویان این گروه هنوز هم دست به حملاتی می‌زنند.
جنگجویان این گروه و هوادارانش جنایت‌های فجیعی مرتکب شده‌اند. هزاران نفر از اقلیت ایزدی عراقی، که اغلب آنها را زنان و دختران تشکیل می‌دادند به بردگی گرفته شدند و یا مورد تجاوز قرار گرفتند. بسیاری از مردان ایزدی نیز کشته شدند.
گروه دولت اسلامی، کسانی را که مظنون به همجنسگرایی بودند با پرت کردن از پشت بام به مرگ محکوم می‌کرد.
سر آمریکایی‌ها و غربی‌هایی را که به اسارت گرفته می‌شدند، قطع می‌کرد و بسیاری از مخالفان را به قتل رساند.
تلاش‌هایی که صورت گرفته‌اند
یک قطعنامه شورای امنیت که بیش از ۶۰ کشور از آن حمایت می‌کردند و جنایات جنگ سوریه را به دادگاه بین‌المللی جنایی ارجاع می‌داد، از سوی چین و روسیه در مه ۲۰۱۴ وتو شد.
ناظران معتقدند که در وضعیت فعلی، هر تلاش دیگری در شورای امنیت در رابطه با ارجاع سوریه به دیوان کیفری بین‌المللی به همین سرنوشت دچار خواهد شد.
مجمع عمومی ماه دسامبر سال ۲۰۱۶ یک هیات مستقل برای کمک به تحقیق و تعقیب قضایی افراد مسئول جنایات جنگی یا جنایت علیه بشریت در سوریه تشکیل داد.
ماه سپتامبر سال ۲۰۱۷، شورای امنیت در یک رای‌گیری به اتفاق آرا از سازمان ملل خواست تا یک تیم تحقیقاتی برای کمک به عراق در جمع‌آوری شواهدی در مورد جنایات جنگی، نسل‌کشی و جنایت علیه بشریت توسط افراط گرایان دولت اسلامی تشکیل دهد.
تیم تحقیقاتی سازمان ملل متحد، تا به امروز ۱۲ گور دسته‌جمعی یافته است و اعضای تیم شواهدی را جمع‌آوری کرده‌اند.
در گزارشی که روز پنج‌شنبه تقدیم شورای امنیت شد، آمده است که این تیم فعالیتش را بر سه منطقه متمرکز کرده است:
حمله گروه دولت اسلامی به ایزدی‌ها در سنجار در ماه اوت سال ۲۰۱۴، جنایات دولت اسلامی در موصل بین سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۶ که شامل اعدام اقلیت‌های دینی، خشونت‌های جنسی و جنسیتی و جرایم علیه کودکان می‌شود و کشتار دسته‌جمعی کارآموزان غیرمسلح نیروی هوایی عراق در آکادمی هوایی تکریت در ژوئن سال ۲۰۱۴.
در این گزارش آمده است که بازماندگان این جنایات همگی پیام واحد و روشنی دارند: «داعش باید پاسخگوی جنایت‌هایش باشد… درخواست پاسخگویی نه برای تلافی‌جویی بلکه برای عدالت‌خواهی است. کسانی‌که با تیم تحقیق صحبت کرده‌اند، امیدوارند که جنایات داعش بی‌طرفانه و برای عموم افشا شود، تا جهان طبیعت واقعی این اقدامات را ببیند و همه ما با یکدیگر قربانیان این جنایات را ارج نهیم.»
در همین زمینه:
- کشف گورهای دسته‌جمعی قربانیان داعش در کرکوک
- کشف سه گور دسته جمعی دیگر در شهر سنجار
- کشف گور دسته‌جمعی زنان ایزدی در سنجار