تا کنون مقام‌های آمریکایی سعی کرده‌اند موضع رسمی واشنگتن در قبال ایران را «تغییر رفتار» و نه «تغییر رژیم» (رژیم چینج) نشان دهند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده در دوران انتخابات ریاست‌جمهوری چند باری هم به سیاست تغییر رژیم آمریکا در کشورهای دیگر تاخته بود. اما ناظرانِ اندکی موضع واقعی واشنگتن را چیزی به جز «تغییر رژیم» تفسیر میکنند. مایک پومپئو، وزیر خارجه ایالات متحده در نشست خبری پس از دیدار با «شماری از ایرانیان» گواه دیگری بر تأیید این تفسیر ارائه داد و از «تغییر ماهیت رژیم» ایران گفت.
از رفتار تا ماهیت
مایک پومپئو دوشنبه ۱۵ آوریل به جمع دیداری از ایرانیان مقیم دالاس تگزاس رفت که به گفته خودش «ایران را ترک کرده‌اند و حالا اینجا در ایالات متحده آمریکا زندگی میکنند و هنوز در آنجا [ایران] قوم‌وخویش دارند»[1]. او اشاره‌ای نکرد که بسیاری از این قوم‌و‌خویش‌ها به خاطر قانون منع سفر ایرانیان حق دیدار از آشنایان ساکن آمریکا را ندارند.
وزیر خارجه آمریکا در مورد این دیدار به خبرنگاران چنین توضیح داد:
«امروز روزی است که مشخص‌کردن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی [به عنوان سازمان تروریستی] رسماً اجرایی میشود و روزی بود که می‌خواستم با آنها [ایرانیان] باشم تا نظرشان را در این مورد بشنوم که چه‌طور سیاست‌های ما زندگی مردم داخل ایران را تحت تأثیر قرار می‌دهد و چگونه سیاست‌مان به چیزی می‌انجامد که امیدواریم تغییر در ماهیت و رفتار جمهوری اسلامی و رهبران آنها باشد».
آیا این یکی دیگر از اشتباه‌های لپی پومپئو است؟ وزیر خارجه آمریکا قبل از این نیز پس از سخنرانی مه ۲۰۱۸ درباره خواسته‌های ۱۲ گانه آمریکا از جمهوری اسلامی برای رفع تحریم‌ها گفته بود که «در پایان ماجرا، مردم ایران خواهند توانست درباره رهبری‌شان دست به انتخاب بزنند.»[2] او چهار روز بعد اما به صدای آمریکا گفت هدف آمریکا «تغییر رفتار» نه تغییر رژیم ایران است[3].
با این حال، افراد کمی بودند که بازگشت تحریم‌ها، تشکیل ناتوی عربی، برگزاری اجلاس امنیت خاورمیانه در ورشو لهستان، و بسیاری نشانه‌های دیگر را ــ از جمله خواسته‌های ۱۲ گانه ــ چیزی جز «تغییر رژیم» بفهمند.
در سیاستِ نمایش جهان معاصر رتوریک (یا فن بیان) یکی از وسیله‌های رساندن پیام‌های آشکار مخفی است. وزیر خارجه آمریکا این‌بار «ماهیت» را به «رفتار» افزوده است.
پاسخ‌های پومپئو به پرسش‌های متعاقب روزنامه‌نگاران از نگرانی‌ها نمی‌کاهد. خبرنگار ای‌بی‌سی می‌پرسد: آیا دغدغه نمایندگان کنگره درباره موضع دولت نسبت به ایران و احتمال حمله نظامی به آنجا بدون توافق کنگره درست است؟ و آیا هیچ‌کس از ایرانیانی که با او ملاقات کرده‌اند، چنین نگرانی‌ای ابراز کرده‌اند؟
پومپئو پاسخ می‌دهد: «ببخشید! نه، اما با گروه امروز صبح بیشتر درباره آنچه داخل ایران در جریان است، صحبت کردیم… این آدم‌ها رابطه‌های عمیق و تاریخچه‌های طولانی در آنجا دارند. خیلی‌هایشان به آنجا سفر کرده‌بودند. برخی‌شان در واقع همین اواخر به آنجا سفر کرده‌بودند… و ما صحبت کردیم که سیاست آمریکا چگونه در آنجا در حال پیشروی است، آیا دارد ایران را از لبنان یا عراق بیرون می‌راند، و کمک به ساختن یک کشور مستقل و آزاد و حاکم [بر اراده خود] میکند… مأموریت این است که به مردم ایران کمک کنیم تغییری به بار بیاورند که این جمهوری اسلامی ایران بزرگترین دولت حامی ترور جهان نباشد. همین‌قدر صاف و ساده.»
هیچ چیز در پاسخ پومپئو صاف و ساده نیست. کدام دسته از ایرانی‌های ساکن آنجا در مورد اوضاع داخلی ایران از «پیشروی» سیاست آمریکا سخن رانده‌اند و نسبت به حمله نظامی به پومپئو هشدار نداده‌اند؟ «مأموریت» چه کسانی تغییر «ماهیت» رژیم است؟
اشاره خبرنگار ای‌بی‌سی به دغدغه‌هایی است که نمایندگان دموکرات و جمهوری‌خواه نسبت به احتمال سوءاستفاده دونالد ترامپ از قانون «اجازه استفاده از نیروی نظامی علیه تروریست‌ها» (AUMF) و آغاز جنگ نظامی علیه ایران دارند. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، همانطور که پومپئو اشاره میکند، از دوشنبه رسماً به فهرست سازمان‌های تروریستی ایالات متحده افزوده شد. نگرانی اعضای کنگره را بحث رند پاول، سناتور محافظه‌کار با وزیر خارجه آمریکا در چهارشنبه ۱۰ آوریل نشان می‌داد که با این هشدار رند پاول پایان یافت: «پرسش‌ام خیلی مهم است اگر شما فکر کنید که قدرت ورود به جنگ با ایران را دارید. تنها کنگره می‌تواند اعلام جنگ کند. شما اجازه ما را برای ورود به جنگ با ایران ندارید.»[4]
اما پومپئو در نشست خبری پس از دیدار با شماری از ایرانیان نشان داد که خیلی این هشدار را جدی نگرفته است:
«می‌خواهم این نکته را خیلی صریح و آشکار بگویم: ایالات متحده و پرزیدنت ترامپ قانونی عمل خواهند کرد. او درون محدوده‌های اقتدار خودش عمل خواهد کرد. ماده ۲ اختیارات وسیعی به او داده، قانون AUMF اختیارات وسیعی به او داده.»
او این پاسخ را در جواب خبرنگاری می‌داد که پرسیده بود آیا واقعاً حقوق‌دان‌ها در حال کار بر سر این مسأله هستند که ترامپ حق آغاز جنگ علیه ایران بر اساس AUMF را دارد یا خیر.
طبل‌های تهدید
مشخص نیست این طبل‌های تهدید توخالی هستند یا سرآغاز مارش شوم‌تری. رئیس‌جمهوری که شعارش «من می‌برم» است، با پوستر «بازی تاج‌و‌تخت» تحریم‌ها علیه ایران را آغاز میکند و آن پوستر را در نخستین جلسه کابینه سال جدید میلادی روبروی خودش روی میز در معرض نمایش می‌گذارد، در کنار کسانی چون پومپئو و جان بولتون، مشاور امنیت ملی و ایرانی‌های حامی تحریم در آمریکا ترکیب خطرناکی از ساده‌بینی و تصورات آخرالزمانی می‌سازد.
از سوی دیگر، در ایران هم گفتار نظامی‌گری با بحران مدیریت سیل و ناکارآمدی دستگاه دولتی و افزوده‌شدن سپاه به فهرست تروریستی آمریکا بالا گرفته است. کمی یک‌ماه پس از آنکه موسی غضنفرآبادی، رئیس دادگاه‌های انقلاب تهران تهدید به آمدن شبه‌نظامیان شیعی در صورت نیاز کرد، قاسم سلیمانی اعلام کرد که اکنون خوزستان «حرم» است[5].
- بیشتر بخوانید: جنگ سوریه، جمهوری اسلامی و «یاری‌دهندگان»اش در لحظه موعود
حالا مدافعان حرم، شبه‌نظامیان حشد الشعبی و دیگران، به «دعوت» فرمانده سپاه قدس در خوزستان مستقر شده‌اند. مردم و ناظران حق دارند نگران باشند و این اتفاق را چنین تعبیر کنند: سوریه‌ای کردن ایران بدون جنگ.
جنگ هنوز حضور ندارد. شاید شبح آن و سیاست وحشت برای پیشبرد اهداف محافظه‌کاران آمریکا و ایران هر دو کافی باشد. اما تصادف‌ها در بستر روندهای سیستمی هستند که تاریخ را رقم می‌زنند. تصادفی مثل یک اشتباه محاسباتی در جایی پرتنش مثل خلیج فارس.
پس باید تا پیش از آن که دیر نشده است، در دو جبهه با نظامی‌سازی هرچه‌بیشتر در ایران به دست سپاه پاسداران و با گفتارهای جنگ‌طلبانه آمریکا و اپوزیسیون راست‌گرای ترامپیست ایرانی مقابله کرد. در برابر استراتژی بسیج نظامی حکومت، استراتژی بسیج مردمی و شورایی در دل غوغای سیل به کار افتاده است و همچون تجربه‌های دیگر در اعتراض‌های گوناگون، یا تجربه‌های پیشین در مواجهه با فاجعه‌های طبیعی دیگر، شکل‌هایی موقتی از جمعی‌بودن و شراکت را ساخته است. همبستگی‌های فراگیرتر مردمی از دل چنین تجربه‌هایی می‌توانند بر سیاست هراس فائق آیند و در برابر موج نظامی‌گری بایستند؛ هرچند این موج نظامی‌گری برای سرکوب آنها نیز به راه افتاده است.
پانویس‌‌ها:
[1] لینک نشست مطبوعاتی پومپئو در وب‌سایت وزارت خارجه آمریکا.
نظام ولایی همچو نازیسم است، نقش سپاه هم شبیه گشتاپو و اس اس است.
منتهی ظاهرا چرخ اشتباهات بشری دارد، همانطور که نازیها موجب جنگ جهانی شدند و ابرقدرتها سکولار اجازه دادن نازیها دست به جنایت کشورگشایی بزنند.
لابد حکومتهای سکولار از چین تا امریکا هم قرار است دست روی دست بگذارند تا هیتلرهای آخوندی سپاهی جنگ آخر الزمانی شان راه به اندازند و آن وقت وارد عمل شوند!(؟)
نابود / 16 April 2019
مثلا نابود توهین نکرده است و شما هم بیطرف هستید.
خلیل / 16 April 2019
ببینید چه ساده طرفداران رژیم عین چند ماه قبل از انقلاب در خارج کشور شانتاژ میکنند. مگر نهایت شیعه آماده کردن جهان برای ظهور مهدی نیست؟ و مگر نباید در جهان آنقدر اشوب و ظلم شود که مهدی ظهورکند؟ و شماها موظف باینکار هستید؟ اینها که از بام تا شاماز کودکی تا درون قبر بما گفته شده واقعیت ندارد و آخوندها توی گوش وروان مردم نکرده اند؟ حالا یکی حرفها خودتان را بهتان یادآوری میکند شه توهین؟
مهربان / 17 April 2019
در حقیقت مقایسه نازیسم و جاعش (جمهوری اسلامی عقرب شیعی)، برای تفهیم دیرباروان است، اما من در چند سطر میگیوم تاکنون چنین نظام نژادپرستی مثل جاعش ایران در تاریخ نبوده است:
اگر به شما انسان متمدن و تحصیل کرده بگیوند که، خداوند از میان میلیادرها انسان، فقط برتری به ژن های یک فرد داده است و بعد بواسطه انتقال ژن به نسل های بعدف اینها صاحب برتی از هر حیث از جمله معرفتی و علمی میشود، به طوری از طریق این ژن کذایی و عجیب، حتی قدرت پیشگویی و معصومیت میشود!! آیا بی درنگ نخواهی گفت این نژادپرستانه ترین سخن ممکن است و یا گوینده چنی ادعایی از بیخ دیوانه است؟!
در حقیقت نژادپرستی نازیسم مدعی برتری نژاد ژرمن بودند و اما جاعش مدهی برتری نژادی فقط یک طائفه (سادات/نوادگان محمد این عبدالله) است، شدت نژادپرستی جاعش بسیار بیشتر از نازیها است.
خواب و بیداری / 19 April 2019