سایه‌هایی روی سیاره سرخ

 

تصویری که در زیر می‌بینید، حاصل تلفیق افزون بر ده عکس مجزاست که دوربین زاویه‌باز «فرصت» آن‌ها را در اوایل ماه مارس سال جاری، حین اوقات فراغتش بر فراز حاشیه غربی گودال Endeavour گرفته است. در آن زمان این مریخ‌نورد، که انرژی‌اش از نور آفتاب تأمین می‌شود، به علت وضعیت خاص خورشید در زمستان مریخی، متوقف شده بود و انرژی کمی را هم مصرف می‌کرد. اما از وقت گرفتن این عکس‌ها، «فرصت» هم حرکتش را از سر گرفت و هم‌اکنون مشغول بررسی تکه‌خاکی از زمین‌های همان دور و بر است که باد مریخ اندکی تراشش داده بود.

 

در آینده‌ای نزدیک، «فرصت» اینجا را به مقصد نقطه‌ای موسوم به Cape Tribulation ترک خواهد گفت تا به بررسی انواع به‌خصوصی از کانی‌های رُسی تحت عنوان فیلوسیلیکات‌ها بپردازد. اگر این کانی‌ها پیدا شوند، بررسی رسوبات‌شان می‌تواند درک نوینی از نقش آب را در گذشته مریخ به دست‌مان بدهد.

 

این تصویر، یک نمای عصرگاهی را در حول و حوش ساعت چهار و نیم تا پنج بعدازظهر مریخ نشان می‌دهد و رنگ‌ها به‌نحوی غلو شده‌اند تا تمایز ترکیبات سطحی محیط، مشخص باشد. به همین خاطر است که رنگ بخش دوردست گودال Endeavour، دم به آبی می‌زند. اما در واقعیت امر، این چشم‌انداز از رنگ قرمز یکدستی پوشیده شده است.

 

حالا که صحبت از رنگ شد، بد نیست نگاهی به برآمدگی ِ توپی‌شکل سمت پایین-چپ عکس هم بیاندازید. این، ساعت آفتابی مریخ‌نورد است. البته این ساعتِ ساده بیشتر به درد کالیبره کردن رنگ عکس‌های دوربین زاویه‌باز «فرصت» می‌خورد تا تعیین وقت. قطعات رنگی و دایره‌های خاکستریِ این شاخص، به هدایت‌کنندگان زمینی مریخ‌نورد امکان تنظیم رنگ عکس‌ها را به‌نحوی که در زمین می‌بینیم، می‌دهد؛ اما متأسفانه این ساعت مریخی، دیگر عملکرد گذشته‌اش را ندارد، چراکه آن هم مثل صفحات خورشیدیِ تأمین انرژی مریخ‌نورد (که در پایین عکس پیداست)، زیر یک لایه غبار رفته است. برای این‌که ببینید این ساعت، بعد از غبارروبی به چه شکل است و با نحوه کاربردش آشنا شوید، توضیحات گروه آتنا، وابسته به دانشگاه کرنل را در اینجا بخوانید.

 

ناسا، «فرصت» و مریخ‌نورد دوقلویش «روح» را در ژانویه ۲۰۰۴ بر دو سمت مخالف مریخ فرود آورد و انتظار می‌رفت که مأموریت‌شان ۹۰ روز بیشتر به طول نینجامد. اما هر دوی روبوت‌ها به شکل دیوانه‌واری خوب عمل کردند. هرچند که «روح»، یکی دو سال پیش از کار رفتاد، اما «فرصت» همچنان بانشاط عمل می‌کند و به همین زودی‌ها هم از تنهایی درخواهد آمد: در ماه آگوست سال میلادی جاری، مریخ‌نورد «کنجکاوی» هم قرار است که برای یک مأموریت تقریباً دوساله بر سطح مریخ فرود بیاید.