گرینلند، بزرگترین جزیره دنیا، با وسعتی بیش از دو میلیون کیلومتر مربع. جزیره‌ای که سه چهارم آن از یخ پوشیده است و اکنون گرمایش زمین سبب شده که حجم بیشتری از یخ‌های آن ریزش کند و هر روز به اقیانوس سرازیر شود.
افزایش حجم این کوه‌های یخ، بدون شک باعث تغییرات زیست محیطی می‌شوند. مطالعه این تغییرات به عهده دانشمندان محیط زیست است. اما در این نوشته تلاش میشود تا تصویری که مردم از این تغییرات تجربه میکنند نمایش داده شود.
امروز آغاز تابش مستقیم خورشد به داخل آپارتمان کوچک من در ایلولیسات Ilulissatاست. شعاع های نور خورشید از میان هوای سرد بیرون که امروز منهای ۲۲ درجه سانتیگراد است به داخل اتاق میتابد و گرمای لذت بخشی را در این روز یکشنبه ماه فوریه با خود به ارمغان می‌آورد.
در ذهنیت تاریخی من هیچ تصوری از اینکه در بیست سال گذشته خورشید چگونه از این پنجره به داخل می‌آمد وجود نداشت تا بتوانم شرایط امروز را با گذشته مقایسه کنم و بگویم چه تغییرات آب و هوائی در این بیست سال رخ داده است. برای من همه چیز یک تجربه جدید است، هوا برای من به اندازه کافی سرد هست و تصور اینکه می‌تواند بیش از این سرد باشد برایم دشوار است. ولی این جمله را که “دیگه مثل قدیم‌ها برف نمیاد” و یا “دیگه مثل قدیم‌ها هوا سرد نمیشه “را همواره از همکارانم شنیده‌ام.
در ماه دسامبر ۲۰۱۷ دمای هوا بین منهای ۱۰ و منهای هفت ۷ سانتیگراد در نوسان بود و تنها برای یک مدت کوتاه پنج روزه به منهای ۱۷ درجه رسید و بلافاصله به دو درجه بالای صفر رفت که همکارم خانم آسترید Astridکه در آغاز شصت سالگی است گفت چنین تغییراتی را به یاد ندارد.
در سفری به همراه او به زادگاهش شهر “اوماناق” Uummannaq روزی در راه از او پرسیدم آیا او نتیجه گرمایش زمین را به صورت عینی تجربه می‌کند؟ به من قایق‌های ماهیگیری را که در دریا در سمت راست ما در حرکت بودند نشان داد و گفت به یاد ندارد که در این زمان دریا منجمد نباشد. شهر “ایلولیسات” و “اوماناق” هر دو در بالای مدار قطبی قرار دارند و به همین دلیل مدت طولانی‌تری نسبت به مناطقی که در زیر مدار قطبی قرار دارند از تابش خورشید محروم‌اند. شهر ایلولیسات به خاطر وجود مدخلی که از آنجا کوه‌های یخی به اقیانوس راه پیدا میکنند یک جاذبه توریستی است که به عنوان گنجینه بشری در یونسکو به ثیت رسیده است.
می‌توان ساعت‌ها بر روی نیمکتی بر فراز صخره‌ای نشست و عبور کوه‌های یخی را که از در اثر ریزش مناطق قطبی جدا شده‌اند و به سوی اقیانوس می‌روند مشاهده کرد. هر چند برای توریست‌ها مشاهده این حجم عظیم یخ جذاب است ولی دوباره این سخن را از اهالی شهر می‌شنوم که قدیم‌ها کوه‌های واقعی یخی داشتیم که واقعا کوه بودند.
هر روزه میلیون‌ها تن یخ (تخمین زده میشود که روزانه ۷۰ میلیون تن یخ از این مدخل عبوی می‌کند) از این مسیر به سوی اقیانوس جاری میشود که به تدریج در مسیر خود به سوی اقیانوس ذوب میشود و باعث بالا رفتن حجم آب‌ها و تغییر دمای آب میشود. واقعیتی که نمی‌توان بر آن چشم پوشید.”نیلس” Niels که مسئول خوابگاه دانشجویان است و در وقت آزاد خود سورتمه‌رانی می‌کند در پاسخ به پرسش من که آیا در ماه مارس امکان سورتمه سواری هست؟ با نگاهی پر از حسرت پاسخ داد: نمیدانم، شاید، دیگه مثل قدیم‌ها نیست بستگی به این دارد که برف به اندازه کافی روی زمین بماند یا نه.
هفته اول ماه فوریه ۲۰۱۸ بی مهری ماه ژانویه را تلافی کرد و برف فراوانی بر زمین نشست و دمای منهای ۲۲ را نیز تجربه کردیم. همکارانم به سختی می‌توانستند خوشحالی خود را از این همه برف پنهان کنند، زندگی پیوند تنگاتنگی با برف و سرما در اینجا دارد هر چند بعضی ها نیز به شوخی می‌گویند تا چند سال آینده صدور موز یکی از منابع بزرگ در آمد گرینلند خواهد بود.
در همین زمینه
تماشای فیلم مستند ” پیش از سیل (Before the Flood) ” ساخته استیونس و دی‌کاپریو
را به همگان توصیه میکنم. دیدن اثرات گرمایش زمین در این فیلم واقعا ترسناک است
تا حدی که شاید بتوان این مستند را در ژانر ترسناک قراد داد!!
ضمنا این فیلم به فارسی هم دوبله شده و در اینترنت موجود است.
اشکان / 17 February 2018