اجرای سند ۲۰۳۰ یونسکو به حکم ولی فقیه متوقف شده است. نمایندگان مجلس شورای اسلامی در حال بررسی این موضوع هستند که چگونه وزارت آموزش و پرورش موفق شد شورای عالی انقلاب فرهنگی را دور بزند، سند ۲۰۳۰ یونسکو را تأیید و اجرای آن را در برنامه‌هایش قرار دهد. همزمان گزارشی از تخلفات وزیر آموزش و پرورش در روز چهارشنبه ۲۰ اردیبهشت در صحن علنی مجلس قرائت می‌شود. احتمال دارد فخرالدین احمدی دانش آشتیانی به دلیل عضویتش در هیأت مدیره یک شرکت خصوصی استیضاح شود، اما استیضاح او با اجرای سند یونسکو هم ربط دارد.
سند یونسکو و توقف اجرای آن
رهبر جمهوری اسلامی ایران ۱۷ اردیبهشت اعلام کرد که جمهوری اسلامی تسلیم سندهایی مانند سند ۲۰۳۰ یونسکو نمی‌شود. او از شورای عالی انقلاب فرهنگی هم گلایه کرد که به اندازه کافی مراقب نبوده و مانع از ابلاغ و اجرای سند یونسکو نشده است.
در سپتامبر ۲۰۱۵ میلادی، مجمع عمومی سازمان ملل متحد، قطعنامه‌ای را با عنوان «برنامه کاری برای ۲۰۳۰، دگرگون کردن جهانمان: توسعه پایدار» تصویب کرد. این قطعنامه ۱۷ سرفصل را برای «توسعه پایدار» کشورهای عضو سازمان ملل فهرست کرده است. در این سند از مسائلی مانند ایجاد امکانات آموزشی برابر برای همه کودکان و جوانان و به ویژه رفع تبعیض جنسیتی سخن رفته و ۱۹۲ عضو سازمان ملل موظف شده‌اند برای شهروندانشان فارغ از جنسیت و قومیت و سن و سال آن‌ها امکانات برابر تحصیلی با کیفیت بالا فراهم کنند.
در شهریور ۱۳۹۵ بر اساس مصوبه هیأت وزیران «کارگروه ملی آموزش ۲۰۳۰» برای به اجرا درآمدن سند یونسکو تشکیل شد. این مصوبه اکنون به دلیل مخالفت ولی فقیه متوقف شده است.
منصور کبگانیان، یکی از اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی به خبرگزاری تسنیم گفته است که ظاهراً اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهوری اسلامی، دستور توقف اجرای سند ۲۰۳۰ یونسکو را صادر کرده است.
به گفته کبگانیان، دولت حسن روحانی برای بررسی نحوه اجرای سند یونسکو ۳۰ کمیته تشکیل داد و کارگروهی هم تشکیل شد که بر اجرای ابعاد مختلف سند نظارت کند. دولت در هیچیک از این موارد هم به شورای عالی انقلاب فرهنگی گزارش نداده است.
کبگانیان گفته است شورای عالی انقلاب فرهنگی از دی ۹۵ به بعد بررسی سند یونسکو را در دستور کار قرار داده و به این نتیجه رسیده که سند یاد شده با اسناد «بالادستی نظام» مغایرت دارد. بررسی این موضوع اما به گفته او به جلسه بعد موکول شد که آن جلسه هم مصادف شد با تعطیلات نوروزی و برگزار نشد.
سند تحول در برابر سند یونسکو
یکی از «اسناد بالادستی نظام»، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است که در شورای عالی انقلاب فرهنگی در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد به تصویب رسیده است. بر اساس این سند تا سال ۱۴۰۴ خورشیدی می‌بایست در آموزش و پرورش ایران بر اساس آموزه‌های رهبر جمهوری اسلامی یک «تحول بنیادین» برای «تعلیم و تربیت اسلامی» و تدوین «الگوی اسلامی – ایرانی» و پرهیز از «الگوهای وارداتی، کهنه و تقلیدی محض» اتفاق بیفتد.
آیت‌الله علی خامنه‌ای در تابستان ۱۳۸۶ درباره نظام آموزش و پرورش کشور گفته بود:
«آموزش و پرورش کنونی کشور، ساخته و پرداخته فکر ما، برنامه‌های ما و فلسفه ما نیست.»
سند یونسکو متضمن برابری جنسیتی و رفع تبعیض قومی و نژادی در زمینه آموزش و پرورش است، اما در سند تحول نه تنها برابری جنسیتی پیش‌بینی نشده، بلکه یکی از اهداف این سند پرورش زن طیبه مطابق الگوی اسلامی‌ست.
قاسم احمد لاشکی، نماینده مجلس شورای اسلامی در انتقاد از رفع تبعیض جنسیتی در سند یونسکو گفته است:
«مثلا در بند ۵ بخش (ج) این سند رسماً عبارت “تساوی جنسیتی برای زنان و دختران برای همه جا” آمده است که این تساوی از اختلاط کلاس درس تا استخر را شامل می‌شود درحالی که در سند تحول بنیادین بر حیات طیبه به معنای تربیت انسان‌های پاک تاکید شده است.»
«آیت‌الله» رشاد، یکی دیگر از اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز از رفع تبعیض جنسیتی در سند یونسکو انتقاد کرده و گفته است:
«افتخار و عزت زن و مرد به التزام به لوازم همان فطرت و طبیعت‌شان است. ولی این سند تاکید دارد که نقش‌های کلیشه‌ای مثل مادر بودن را به زن‌ها تحمیل نکنید. در حالی که افتخار زن ایرانی اسلامی به مادر بودنش است.»
حسینعلی حاجی دلیگانی، نماینده مجلس شورای اسلامی در آستانه استیضاح وزیر آموزش و پرورش گفته است:
«پذیرش سند ننگین ۲۰۳۰ برخلاف اصول و مبانی جمهوری اسلامی است. لذا با توجه به همه این تخلفات درخواست داریم وزیر خودش استعفا دهد.»
وزارت خارجه اما توضیح داده است که در برابر این سند به صراحت و رسماً این شرط حقوقی را قید کرده است که: «جمهوری اسلامی ایران نسبت به آن بخش‌هایی از [سند آموزشی ۲۰۳۰ یونسکو] که به هر نحوی ممکن است مغایر با قوانین ملی و اولویت‌ها، باورهای دینی و ارزش‌های فرهنگی جامعه ایران قابل تفسیر باشد، هیچ تعهدی نمی‌سپارد».
علاوه بر سند ۲۰۳۰، واردات لباس از ایتالیا توسط دختر وزیر آموزش و پرورش و عضویت فخرالدین احمدی دانش آشتیانی در هیأت مدیره یک شرکت خصوصی نیز یکی دیگر از تخلفات اوست.
حسن روحانی، در آستانه استیضاح وزیر آموزش و پرورش، آن هم در روزهای پایانی دولت و در بحبوحه کارزارهای انتخاباتی، به دیدار نمایندگان مجلس شورای اسلامی شتافت.
بیشتر بخوانید: