علی‌رغم پیشروی خیابان‌به‌خیابان ارتش عراق، اغلب ساکنان موصل در خط مقدم نبرد در پی ترک خانه‌هایشان نیستند و پیش‌بینی‌ها درباره خروج انبوه آنها به تحقق نپیوسته‌است.
روزنامه بریتانیایی «گاردین» شنبه ششم آذر / ۲۶ نوامبر، گزارش داد که آخرین مشاهدات مربوط به نبرد موصل نشان می‌دهد تنها بخش بسیار اندکی از ۷۵ هزار آواره این نبرد تا کنون ساکنان شهر موصل بوده‌اند. بسیاری از این آوارگان خانه‌های خود در شهرهای کوچک و روستاهای اطراف موصل را به امنیت اردوگاه‌های مهیاشده از سوی دولت عراق ترجیج داده‌اند.
در آستانه عملیات نیروهای عراقی برای بازپس‌گیری موصل از گروه «دولت اسلامی» (داعش)، گروه‌ها و سازمان‌های حقوق بشری بین‌المللی از احتمال آوارگی یک میلیون تن خبر دادند. موصل دومین شهر بزرگ عراق است و از دو سال پیش که به دست گروه داعش افتاد، هنوز بیش از یک‌ونیم میلیون تن در آن زندگی می‌کنند.
عملیات موصل دوشنبه ۱۷ اکتبر آغاز شد و تاکنون ادامه دارد. در این عملیات ۳۰ هزار نیروی ارتش عراق، پیشمرگه‌های کرد و شبه‌نظامیان شیعه شرکت دارند. نیروهای ائتلاف به رهبری ایالات متحده آمریکا نیز از این عملیات پشتیبانی هوایی می‌کنند.
کسب‌و‌کار در حوالی خط مقدم
با این حال، به گزارش گاردین ارتش عراق تنها بخشی از قسمت شرقی موصل را بازپس گرفته‌است. اما بر اساس این گزارش، در محلههای بازپس‌گرفته‌شده که نزدیک خط مقدم نبرد قرار دارند، کسب‌و‌کارهای محلی در هفته گذشته از نو آغاز به کار کرده‌اند. این کسب‌و‌کارها پیش از آن و با آغاز نبرد و خروج عده‌ای از ساکنان شهر و نیز هراس ناشی از جنگ بسته بود، درحالی‌که گزارش یادشده این خیابان‌ها را در روزهای گذشته «پررفت و آمد و شلوغ» توصیف می‌کند.
گاردین همچنین از افتتاح یک بازار موقت مایحتاج زندگی خبر می‌دهد که ساکنان محلههای بازپس‌گرفته‌شده به خرید از آن می‌پردازند. قصابی‌ها نیز کار خود ازسرگرفته‌اند. ساکنان محلی به این روزنامه گفته‌اند که حاضر به ترک خانه‌ها و زندگی در اردوگاه‌های آوارگان نیستند.
برخی از صاحبان کسب‌و‌کار نیز از رونق کار خود راضی بوده‌اند. یک دانشجوی فیزیک سابق دانشگاه موصل که در دوران داعش به آرایش‌گری روی آورده، در چندصدمتری خط مقدم دوباره مغازه خود را باز کرده‌است. او به خبرنگار گاردین گفته که پس از خروج داعش، به خاطر تقاضای زیاد تراشیدن ریش و آزادی عمل در شکل کوتاه‌کردن مو کارش رونق گرفته و حاضر به ترک شهر نیست.
با این وجود، گزارشگر گاردین شاهد حمله مجدد داعش به این محله نیز بود. یکی از ساکنان به او می‌گوید: «حتی اگر آنها [داعش] دوباره به سراغ ما بیایند، باز هم خواهیم ماند. این خیابان‌های شلوغ نشان می‌دهد که مردم می‌خواهند زندگی کنند».
برخورد مناسب نیروهای عراقی
پیش از این کارشناسان و سازمان‌های بین‌المللی نسبت به تنش‌های مذهبی بین نظامیان شیعه و ساکنان غالباً سنی‌مذهب موصل هشدار داده‌بودند. به‌علاوه، نبردهای پیشین در فلوجه و آمرلی و تکریت به‌واسطه نقض حقوق بشر از سوی شبه‌نظامیان شیعه در نیروهای بسیج مردمی (حشد الشعبی) که تحت حمایت ایران هستند، بر نگرانی‌ها در مورد ابعاد جنگ موصل افزوده‌بود. نگرانی اصلی این بود که نبرد برای بازپس‌گیری موصل از گروه داعش، به جای داشتن جهتی ملی‌گرایانه، گرایشی فرقه‌ای و مذهبی پیدا کند.
با این حال، ساکنان محلی به روزنامه گاردین گفته‌اند که برخورد نیروهای عراقی با آنها بسیار خوب بوده و مزاحمتی از سوی آنها برای شهروندان موصل ایجاد نشده‌است. با این حال، آنها هنوز نگران فرجام این نبرد و اتفاق‌های بعدی هستند.
روند کنونی خروج ساکنان محلههای مستقر در خط مقدم نبرد ارتش عراق با گروه داعش نشان می‌دهد که آوارگان جنگی موصل بسیار کمتر از میزان پیش‌بینی‌شده خواهد بود. اگرچه این واقعیت، نگرانی‌ها درباره وضعیت غیرنظامیان گیرافتاده در این نبرد را کاهش نمی‌دهد و پیش از این سازمان ملل نسبت به افزایش شمار مجروحان غیرنظامی در موصل هشدار داده‌بود.