سازمان حقوق بشر ایران در گزارشی مشخصات هفت زندانی را منتشر کرده است که پیش از ۱۸سالگی به اتهام ارتکاب قتل محاکمه و محکوم به اعدام شده‌اند. احکام چنین زندانیانی پس از رسیدن آن‌ها به سن ۱۸ سالگی اجرا می‌شود.
نوجوانی که مشخصات آن‌ها منتشر شده است در زندان‌های غرب کشور (سقز، بوکان، میان‌دوآب و سنندج) روزهای‌شان را در انتظار اعدام شب می‌کنند.
در گزارش سازمان حقوق بشر ایران که روز دوشنبه ۲۵ مرداد ماه منتشر شده است، نام این افراد به عنوان محکومان به اعدام به چشم می‌خورد: رئوف حسنی، آزاد محمدزاده، صالح تیموری، خالد رسولی، اسعد رسول‌نژاد، ناصرخضری و یدالله رحیم‌زاده.
ایران از اعدام افراد به حکم قصاص دفاع می‌کند و آن را حق خانواده مقتول می‌داند. در همین رابطه محمد‌جواد لاریجانی، رییس ستاد حقوق بشر قوه قضاییه ایران، ۲۸ اردیبهشت ماه امسال از بی‌مهری به حکم قصاص ابراز نگرانی کرد: حکم «نورانی» قصاص و افزایش بهمن‌وار اعدام‌ها
همچنین از آن‌جا که جمهوری اسلامی اعدام افراد زیر ۱۸سال را به پس از ۱۸ ساله شدن آن‌ها موکول می‌کند، زیر بار اتهام «اعدام کودکان» که در تعارض با معاهده‌های بین‌المللی‌ست نمی‌رود. مواردی هم پیش آمده است که حکومت بر سر راه تلاش‌های مدنی به منظور گرفتن رضایت از «اولیای دم» سنگ‌اندازی کرده است؛ به‌خصوص در مواردی که موضوع به دلیل حضور هنرمندان، ورزشکاران یا دیگر گروه‌های مرجع، بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها داشته است.
از سوی دیگر اما بر اساس قانون جدید مجازات اسلامی که در سال ۹۲ تصویب شد، قاضی حق دارد برای «کودک-مجرم» به جای مجازات اعدام، مجازات جایگزین تعیین کند، به شرطی که تشخیص بدهد کودک در زمان وقوع جرم دارای «رشد و کمال عقلی نبوده یا ماهیت و حرمت عملش را درک نمی‌کرده.»
بیشتر بخوانید: اعدام در ایران: اصلاح قانون، اصرار بر اجرا
این ماده گرچه می‌تواند پیشرفت مهمی در جلوگیری از اعدام کودکان در قوانین ایران باشد که تا پیش از آن کاملا به بحث بلوغ فکری بی‌توجه بود، اما به معنی لغو اعدام کودکان نیست.
بعد از تصویب این قانون، همچنان برخی از نوجوانانی که در زیر سن ۱۸ سالگی به ارتکاب جرم متهم شده بودند، اعدام شدند. با توجه به قانون جدید که می‌تواند به نفع «کودک-مجرم»ها باشد، برخی از آن‌ها از دیوان عالی کشور تقاضای اعاده دادرسی کرده‌اند و خواسته‌اند تا احکام اعدام‌شان نقض شود و پرونده‌ها‌ی‌شان دوباره و با توجه به موضوع «رشد و کمال عقلی» مورد بررسی قرار گیرد.
دیوان عالی کشور هم در دی ماه سال ۹۳ رای بر وحدت رویه داده است که بر اساس آن تمام محکومان به اعدامی (که قبل از ۱۸ سالگی مرتکب جرم شده‌اند) اگر درخواست اعاده دادرسی کنند، درخواست‌شان پذیرفته می‌شود.
با وجود گذر از این فراز و نشیب‌ها، همچنان متهمانی که اغلب به جرم انجام قتل در زیر ۱۸سالگی در زندان به سر می‌برند، منتظرند تا روزی طناب دار بر گردن‌شان حلقه بزند.
طرح نام و هویت برخی از این افراد که از سوی سازمان حقوق بشر ایران انجام شده است اما ممکن است بتواند به جلب توجه داخلی و بین‌المللی و فراهم شدن راهی برای جلوگیری از اعدام این افراد منجر شود.
جزییات بیشتر درباره هفت نفری که از آن‌ها نام برده شده به این شرح است:
- رئوف حسنی، فرزند محمدکریم، متولد هشتم بهمن ۱۳۷۵:
رئوف در ۱۷ مرداد ۹۲ در شهر سقز به اتهام قتل عمد بازداشت و در اردیبهشت ماه ۹۴ در دادگاه عمومی سقز به قصاص نفس (اعدام) محکوم شده است. او تا پنجم ابتدایی تحصیل کرده و هم‌اکنون در بند نوجوانان زندان مرکزی سقز نگهداری می‌شود.
- آزاد محمدزاده، فرزند عثمان، متولد ۲۲ تیر ۱۳۷۶:
آزاد در اسفند ماه سال ۹۱ به اتهام قتل عمد بازداشت و در مهر ماه سال ۹۴ از سوی دادگاه عمومی سقز به قصاص نفس (اعدام) محکوم شده است. او تا سال اول راهنمایی تحصیل کرده و اکنون در زندان مرکزی سقز نگهداری می‌شود.
- صالح تیموری، فرزند جلال، متولد ۱۹ اردیبهشت ۱۳۷۵:
صالح در شهریور ۹۰ به اتهام قتل عمد از طریق پرتاب سنگ که منجر به ضربه مغزی و سپس فوت مقتول شده، در شهر بوکان بازداشت و در ۲۱ تیر ۹۳ در دادگاه عمومی بوکان به قصاص نفس (اعدام) محکوم شده است. او هم تا سال اول راهنمایی تحصیل کرده و در زندان بوکان نگهداری می‌شود.
- خالد رسولی، فرزند مصطفی، متولد ۲۹ شهریور ۱۳۷۴:
خالد که در شهرستان مهاباد متولد شده، اواخر شهریور ماه سال ۹۰ به اتهام قتل عمد در شهرستان میان‌دوآب بازداشت و در دی ماه سال ۹۳ در دادگاه عمومی این شهر به قصاص نفس (اعدام) محکوم می‌شود. او تا سال دوم راهنمایی درس خوانده و اکنون در زندان میان‌دوآب نگهداری می‌شود.
- اسعد رسول‌نژاد، فرزند علی، متولد ۱۶ مهر ۱۳۷۵،
اسعد از اهالی شهرستان مهاباد بوده و به اتهام قتلی که در ۱۷ فروردین ماه سال ۹۱ در شهر بوکان به وقوع پیوسته بازداشت شده است. او در سال ۹۴ در دادگاه عمومی بوکان به قصاص نفس (اعدام) محکوم شد. اسعد تا کلاس دوم راهنمایی درس خوانده و در زندان بوکان به سر می‌برد.
- ناصرخضری، فرزند عبدالله، متولد شهریور ماه ۱۳۷۷:
ناصر که اکنون ۱۷ سال دارد آبان ماه سال ۹۳ در سن ۱۵ سالگی به اتهام قتل بازداشت و در تاریخ ۳۰ تیر ماه سال جاری حکم اعدام او از سوی دادگاه عمومی شهر سقز صادر شد. این حکم که روز چهارشنبه ششم مرداد ماه در زندان به او ابلاغ شده است، به این معناست که دادگاه کودک بودن او را در زمان وقوع جرم مورد تایید قرار نداده است. پرونده ناصر برای تایید به دیوان عالی کشور ارسال شده. او در زندان مرکزی سقز نگهداری می‌شود.
- یدالله رحیم‌زاده، فرزند خسرو، متولد ۱۹ آبان ۱۳۷۶:
یدالله در اردیبهشت ماه سال ۹۳ در شهر سقز به اتهام قتل بازداشت شد. او که تا سال اول راهنمایی تحصیل کرده، پیش از بازداشت به عنوان کودک کار، نان خشک جمع‌آوری می‌کرده است. حکم اعدام او که در دادگاه عمومی و انقلاب سنندج صادر شده، روز شنبه ۲۶ تیر ماه به دستش رسیده است. یدالله از زمان بازداشت تاکنون در بند نوجوانان زندان مرکزی سنندج به سر می‌برد.
این احکام در حالی صادر شده‌اند که ایران میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی و کنوانسیون حقوق کودک را امضا کرده است و موظف است به اعدام کودکان پایان دهد.