روز چهارشنبه ۱۱ نوامبر کمیسیون اتحادیه اروپا دستورالعملی را به تصویب رساند که همه ۲۸ کشور عضو را موظف میکند مبدا صحیح محصولات تولید شده در کرانه باختری رود اردن، اورشلیم شرقی و بلندیهای جولان را روی کالا قید کنند. این محصولات اجازه استفاده از عنوان «ساخت اسرائیل» را ندارند. سازمان ملل مناطق اشغالی یاد شده را جزء اسرائیل به رسمیت نمیشناسد.
مصرفکنندگان اروپایی در آینده راحتتر میتوانند در مورد خرید یا عدم خرید کالاهای تولیدشده در مناطق اشغالی فلسطین تصمیم بگیرند. این نشانهگذاری شامل همه کالاها نمیشود و بیشتر مربوط به محصولاتی مانند میوه و سبزیجات، لوازم آرایشی، شراب و آب است.
«مقررات نشانهگذاری اطلاعات مربوط به مبداء کالاهایی که در مناطقی که بعد از ۱۹۶۷ توسط اسرائيل اشغال شدهاند» بر اساس تصمیم وزیران خارجه اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۲ وضع شدهاند. در ماه آوریل ۲۰۱۵ وزیران خارجه فرانسه و بریتانیا، اتحادیه اروپا را برای تسریع در تصویب مقررات تحت فشار قرار دادند.
بر اساس قوانین بینالمللی مربوط به حق حاکمیت ملی، شهرکهای اسرائیلی واقع در مناطق اشغالی غیرقانونی و حتی متحدان اسرائیل هم این امر مانعی بر سر راه صلح با فلسطینیها میدانند. بر اساس آمارهای متعدد، کالاهای تولیدشده در این مناطق که بیشتر از همه مربوط به محصولات کشاورزی هستند، حدود دو درصد صادرات ۱۲ میلیارد یورویی اسرائیل به اتحادیه اروپا را تشکیل میدهند.
دعوت به بایکوت؟
بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل تصمیم اتحادیه اروپا را اقدامی «شرمآور» و نشانه «ریاکاری و اخلاق دوگانه» خواند «زیرا از بررسی وضعیت ۲۰۰ منطقه مورد مناقشه دیگر در جهان صرف نظر کرده است.»
آویگدور لیبرمن وزیر خارجه سابق اسرائیل، در واکنشی تند این تصمیم را یادآور نصب اجباری ستاره زرد برای یهودیان در دوران نازیها خواند.
در حالی که اتحادیه اروپا از تصویت مقررات یادشده به عنوان تصمیمی غیرسیاسی در جهت حمایت از مصرفکنندگان نام میبرد، اسرائیل مخالف هرگونه نشانهگذاری متفاوت است و آن را دعوتی به بایکوت کالاهای اسرائيلی میداند.
داوید والزر سفیر اسرائیل در اتحادیه اروپا، روز سهشنبه تهدید کرده بود که تصویب مقررات میتواند به مناسبات آنها آسیب برساند. او میگوید: «تا بهحال از تلاشهای اتحادیه اروپا برای روند صلح استقبال کردهایم، این امر در بازنگری خواهد شد.» وزارت خارجه اسرائیل نیز روز چهارشنبه، نماینده اتحادیه اروپا، لارس فابورگـآندرسون را جهت ادای توضیحات فراخواند و از «همزمانی تصمیم با موج جدید ترورها در اسرائيل» و از این انتقاد کرد که چرا علیرغم وجود ۲۰۰ منطقه مورد مناقشه در جهان فقط به اسرائیل پرداخته شده است.
در مقابل، سازمان مردمنهاد اسرائیلی «Freedom Now» از تصمیم بروکسل استقبال کرده و معتقد است این امر در نهایت به نفع اسرائیل است: «تا وقتی مذاکراتی در مورد راهحل دوکشور صورت نمیگیرد، تفاوت گذاشتن بین اسرائیل و کرانه باختری رود اردن اهمیت دارد.»
محمود نواجه هماهنگکننده کمپین فلسطینی تحریم اسرائیل (BDS) تصمیم اتحادیه اروپا را گامی ناکامل میداند که تحت تاثیر فشار افکار عمومی گرفته شده است. صائب عریقات رئیس سابق هیات مذاکره کننده فلسطینیها، تصمیم یاد شده را گامی درست در جهت بایکوت کامل کالاهای تولیدشده در مناطق اشغالی دانست.
آمریکا و اسرائیل در روزهای گذشته سعی کردند با فشار بر کمسیون اتحادیه اروپا مانع از تصویب مقررات یادشده شوند.
تصمیم اروپا گامی است در پاسخگویی به حساسیت افکار عمومی نسبت به فشارهای اقتصادی اسرائیل به مردم مناطق اشغالی.
بیشتر بخوانید: بازیگران بینالمللی «سود کثیف»
یک نمونه از این حساسیت و توجه، در اوایل سال ۲۰۱۴ بازتاب داشت. هنرپیشه معروف هالیوود اسکارلت جوهانسون، قراردادی تبلیغاتی با شرکت اسرائیلی تولیدکننده آب گازدار «سودا استریم» بست، در پی این اقدام «آکسفام» یکی از بزرگترین سازمانهای امدادرسانی جهان به همکاری خود با جوهانسون به عنوان سفیر افتخاری خاتمه داد.
یکی از بزرگترین کارخانههای سودا استریم در مناطق اشغالی فلسطین قرار دارد و کنشگران اسرائیلی سودا استریم را متهم میکنند که از آب به عنوان ابزار فشار سیاسی بر فلسطینیها استفاده میکند.