با اعلام نام مریم شفیع‌پور، فعال دانشجویی و مدنی، اسامی هفت برنده دوره سوم جایزه حقوق بشری «رها» مشخص شدند.
پیش از این هیات داوران، نرگس محمدی، آتنا دائمی، سعید مدنی، بهنام ابراهیم‌زاده، بهاره هدایت و آتنا فرقدانی را به عنوان دیگر برندگان دوره سوم جایزه رها معرفی کرده بودند که تمامی آنها هم‌اکنون در زندان به سر می‌برند.
این هفت فعال مدنی توسط هیاتداوران ویژه‌ای متشکل از شیرین عبادی، برنده جایزه نوبل صلح و وکیل مدافع حقوق بشر به‌عنوان رئیس هیاتداوران، آرون رودرز، از بنیان‌گذاران و محقق اصلی پروژه حقوق آزادی و مدیر اجرایی سابق «فدراسیون بین‌المللی هلسینکی برای حقوق بشر» و کارولینا یانورفسکی، وکیل حقوق بشر و عضو هیاتمدیره «سودویند»، انتخاب شدند.
پیش از این، در طی دو سال گذشته ژیلا کرم‌زاده مکوندی، مجید توکلی، پروین ذبیحی، رضا شهابی، رسول بداغی و نسیم سلطان‌بیگی، به‌عنوان شش برنده دوره اول جایزه رها و کیوان صمیمی، فاران حسامی، حکیمه شکری و مسعود و خسرو کردپور، به‌عنوان برندگان دومین دوره جایزه حقوق بشری رها معرفی شده‌اند.
در دوره اول، یک جایزه ویژه هم برای تجلیل از فعالیت‌های ضد جنگ به زنده‌یاد فرامرز محمدی اهدا شد. فرامرز محمدی، فعال حقوق بشر، زندانی سیاسی دهه ۶٠ و زندانی پس از رویدادهای انتخابات سال ٨٨ بود که در پاییز سال ۹۲ خورشیدی در بستر بیماری و در تهران درگذشت.
برندگان دور سوم جایزه رها
مریم شفیع‌پور
مریم شفیع‌پور، فعال دانشجویی و زندانی سابق در ایران، یکی از برندگان جایزه حقوق بشری «رها» است. او متولد ۱۵ دی‌ماه ۱۳۶۳ و دانشجوی سابق رشته مهندسی کشاورزی در مقطع کار‌شناسی «دانشگاه بین‌المللی قزوین» بوده است.
مریم شفیع‌پور از اعضای فعال کمیته زنان ستاد دانشجویی مهدی کروبی، نامزد معترض به نتیجه انتخابات بحث‌برانگیز ریاست‌جمهوری در سال ۱۳۸۸، در ایران بود که در ۲۸ فروردین‌ماه ۱۳۸۹، از سوی دادسرای عمومی و انقلاب استان قزوین احضار و پس از آن در روز ۵ مردادماه ۱۳۹۲، به دنبال احضار دوباره به دادسرای اوین بازداشت و زندانی شد.
شفیع‌پور به اتهام تبلیغ، اجتماع و تبانی علیه نظام جمهوری اسلامی ایران، امضای بیانیه‌ها و همکاری با سایت‌هایی که قاضی آنها را غیر مجاز نامید، محکوم به زندان شده بود. او پس از دو ترم تعلیق از تحصیل، به دلیل فعالیت‌های دانشجویی، هنگامی که ترم هشتم تحصیل خود را می‌گذراند، از دانشگاه قزوین اخراج شد. او پیش از اخراج از دانشجویان «ستاره‌دار» بود. دانشجوی ستاره‌دار به فردی گفته می‌شود که به واسطه فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی خود دچار محدودیت‌های تحصیلی می‌شود.
این فعال دانشجویی در شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب اسلامی به ریاست قاضی صلواتی با دو اتهام «تبلیغ علیه نظام و تبانی و اجتماع علیه امنیت ملی» به تحمل ۷ سال حبس و ۲ سال محرومیت از فعالیت در فضای مجازی، رسانه و مطبوعات محکوم شد. اتهام او در کیفرخواست صادره، «تبانی و اجتماع علیه امنیت ملی و تبلیغ علیه نظام »بود که بعد‌ها این حکم در شعبه ۵۴ دادگاه تجدید نظر استان تهران به ریاست قاضی‌پور عرب به تحمل ۴ سال حبس قطعی کاهش یافت.
شفیع‌پور همچنین در سال ۸۹ از سوی دادگاه انقلاب قزوین به خاطر فعالیت‌های دانشجویی و وبلاگ‌نویسی به زندان محکوم شده بود.
با استناد به ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی مصوبه اردیبهشت سال ۱۳۹۲ محکومیت مریم شفیع‌پور به تحمل ۲ سال حبس کاهش یافت و او در روز پنج‌شنبه ۲۵ تیرماه ۱۳۹۴، پس از گذراندن ۲ سال حبس از زندان اوین آزاد شد.
نرگس محمدی
نرگس محمدی، سخنگو و نایب رئیس کانون مدافعان حقوق بشر در شرایطی برنده این جایزه شده که همچنان در زندان اوین به‌سر می‌برد.
او متولد سال ۱۳۵۱، در شهر «زنجان» است. نرگس محمدی، عضو کارزار لغو گام‌به‌گام اعدام، کانون شهروندی زنان و رئیس هیاتاجرایی شورای صلح ایران، در حالی که بر اساس نظر پزشکان متخصص در سال ۱۳۹۱ برای ادامه درمان به‌طور موقت آزاد شده بود، با وجود ناتمام ماندن مراحل درمان در ۱۵ اردیبهشت‌ماه سال جاری پس از بارها تهدید و احضار، با مراجعه نیروهای امنیتی به منزل شخصی‌اش و با حکم دادستانی تهران بازداشت و برای سپری کردن محکومیت شش ساله راهی زندان اوین شد.
فرزندان نرگس محمدی به خاطر زندانی بودن مادرشان مجبور به ترک ایران شده و در حال حاضر با پدرشان در خارج از ایران زندگی می‌کنند.
نرگس محمدی پیش‌تر در سال ۲۰۰۹، برنده جایزه بین‌المللی بنیاد «الکساندر لانگر» و همچنین در سال ۲۰۱۱ نیز برنده جایزه «دولت و بنیاد تاریخ زنده سوئد» شده بود.
آتنا فرقدانی
آتنا فرقدانی، کارتونیست و فعال حقوق کودکان کار و خیابان، در حالی به عنوان یکی از برندگان جایزه حقوق بشری «رها» برگزیده شد، که او نیز هم اکنون در زندان به سر می‌برد.
این کارتونیست ۲۸ ساله، فارغ‌التحصیل رشته نقاشی از دانشگاه الزهرا تهران است. او در اول شهریورماه ۱۳۹۳، از سوی نیروهای امنیتی قرارگاه ثارالله سپاه پاسداران بازداشت شد و نزدیک به ۲ ماه در بند دو-الف سپاه در زندان اوین در حبس بود.
او همچنین در اعتراض به عدم دسترسی به وکیل، نداشتن تماس با خانواده و ادامه غیرقانونی حبس انفرادی، به مدت ۲۰ روز اعتصاب غذا کرد. او در پی اعتصاب غذا و با قرار وثیقه یک میلیارد و ۲۰۰ هزار تومانی، به صورت موقت و تا زمان برگزاری دادگاه آزاد شد.
این هنرمند زندانی در روز شنبه ۲۰ دی‌ماه ۱۳۹۳، در دادگاه در برابر چشم خانواده‌اش، از سوی ماموران امنیتی مورد ضرب و شتم قرار گرفت و به دنبال آن به زندان قرچک ورامین منتقل شد. آتنا فرقدانی در روز دوشنبه ۲۰ بهمن‌ماه ۱۳۹۳، پس از گذشت یک ماه از بازداشتش، دست به اعتصاب غذا زد. او پس از انتقال به بیمارستان و قبول درخواست انتقالش به زندان اوین، پس از گذشت ۲۱ روز به اعتصاب غذای خود پایان داد.
او به اتهام «اجتماع و تبانی علیه امنیت ملی، فعالیت تبلیغی علیه نظام و توهین به رهبری، رییس جمهور، توهین به نمایندگان مجلس و توهین به ماموران بند ۲- الف سپاه» در حین بازجویی‌هایش پس از گذشت ۵ ماه زندان در دو زندان قرچک و اوین، در ۲۹ اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۴، از سوی شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب اسلامی به ریاست قاضی صلواتی محاکمه و در ۱۱ خردادماه ۱۳۹۴، به ۱۲ سال و ۹ ماه حبس محکوم شد.
آتنا فرقدانی هم‌اکنون در بند عمومی زنان در زندان اوین موسوم به «بند نسوان» دوران محکومیت خود را سپری می‌کند.
بهنام ابراهیم‌زاده
بهنام ابراهیم‌زاده، فعال کارگری و مدافع حقوق کودکان کار و خیابان به عنوان یکی دیگر از برندگان جایزه حقوق بشری «رها» برگزیده شده است. او هم اکنون در زندان رجایی شهر کرج دوران حبس خود را سپری می‌کند.
بهنام ابراهیم‌زاده متولد سال ۱۳۵۶ در شهرستان اشنویه است. او هم اکنون نزدیک به ۵ سال است که در زندان به سر مى‌برد. ابراهیم‌زاده در ۲۲ خردادماه ۱۳۸۹، توسط ماموران امنیتی دستگیر و ابتدا به ۵ سال حبس محکوم شد. او پس از بازگشایى پرونده جدید، از سوی شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب اسلامی تهران به ریاست قاضی صلواتی، محاکمه و به اتهام «تبانی و ارتباط با سازمان مجاهدین از داخل زندان و تبلیغ علیه نظام از طریق ارتباط با احمد شهید»، گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران، به ۹ سال و ۶ ماه زندان محکوم شد.
این مدافع حقوق کودکان کار و خیابان، در ۱۶ خردادماه ۱۳۹۴، در حالت ضعف شدید جسمانی و بیماری حاصل از اعتصاب غذا و ضرب و شتم، از سلول‌های انفرادی به بند یک زندان رجایی شهر منتقل شد. او پس از گذشت نزدیک به یک ماه حبس در بند یک رجایی شهر، در ۱۵ تیرماه ۱۳۹۴، مجددا به بند دو این زندان موسوم به «دارالقرآن» منتقل شد.
این فعال کارگری در ۱۰ خردادماه ۱۳۹۴، در پی درگیری لفظی با رییس «بند دارالقرآن» زندان رجایی شهر کرج که به درگیری فیزیکی نیز انجامید، به سلول انفرادی منتقل شد. پس از آن شورای زندان رجایی شهر کرج، با حضور مسئولان زندان و دادیار خدابخشی، در جریان جلسه‌ای در همان زمان، برای بهنام ابراهیم‌زاده، محرومیت از ملاقات، محرومیت از مرخصی، عدم پیشنهاد عفو و آزادی مشروط و نگهداری در سلول انفرادی به مدت ۶ روز را به‌عنوان مجازات در نظر گرفتند و در حق وی اعمال کردند.
مهدی خدابخشی، معاون داستان تهران، در اواخر مردادماه ۱۳۹۴، پس از حضور در بند و سلول بهنام ابراهیم‌زاده یک صفحه کپی از حکم تائید شده این فعال کارگری را مبنی بر کاهش حکم وی به استناد ماده ۷۰۶ – ۷۰۲ – ۶۱۰ – ۵۰۰ قانون مجازات اسلامی از ۹ سال و ۶ ماه حبس، به ۷ سال و ۱۰ ماه و ۱۵روز، به او ابلاغ کرد.
آتنا دائمی
فاطمه دائمی خشکنودهانی» که بیشتر با نام آتنا دائمی شناخته می‌شود، از مدافعان حقوق کودکان کار و خیابان در ایران، به عنوان برنده دیگر جایزه حقوق بشری «رها» انتخاب شده است. او در حال حاضر در بند عمومی زنان اوین مشهور به «بند نسوان»، در حال گذراندن دهمین ماه از مجازات ۱۴ سال حبس خود است.
آتنا دائمی ۲۷ ساله و دارای مدرک دیپلم است و تا پیش از دستگیری در باشگاه ورزشی انقلاب در تهران شاغل بود. او در ۲۹ مهرماه ۱۳۹۳، از سوی مامورین لباس شخصی در منزل پدری خود بازداشت و به بند ۲-الف سپاه پاسداران زندان اوین منتقل شد. آتنا دائمی پس از تحمل نزدیک به ۴ ماه انفرادی و بازجویی‌های پی‌درپی، در ۲۴ بهمن‌ماه ۱۳۹۳، به بند عمومی زنان (موسوم به بند نسوان) در زندان اوین منتقل شد و در ۲۳ اسفندماه ۱۳۹۳، در شعبه ۲۸ دادگاه انقلاب اسلامی به ریاست قاضی مقیسه محاکمه شد. او در ۲۲ اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۴، به ۱۴ سال زندان محکوم شد.
اتهامات این مدافع حقوق بشر و فعال حقوق کودکان کار و خیابان، اجتماع و تبانی بر ضد نظام برای تجمع در دفاع و حمایت از کودکان کوبانی و شنگال و حضور در تجمعاتی علیه اعدام مانند تجمع اعتراضی برای اعدام ریحانه جباری و…، تبلیغ علیه نظام، توهین به رهبری و مقدسات به دلیل گوش دادن به آهنگ‌های شاهین نجفی، مخالفت با حجاب اجباری و مخالفت با اعدام، اختفای ادله جرم برای رهایی متهم علی نوری عنوان شده است.
آتنا دائمی هم‌اکنون در دهمین ماه بازداشت خود، در بند زنان زندان اوین، منتظر اعلام حکم دادگاه تجدید نظر است.
پیش‌تر سازمان «عفو بین‌الملل» خواستار آزادی او شده بود. این سازمان مدافع حقوق بشر، همچنین از ایران خواسته «مراقبت‌های پزشکی ضروری برای این فعال مدنی را فراهم کند و با احترام به کنوانسیون بین‌المللی حقوق سیاسی و مدنی که ایران نیز از امضاکنندگان آن است، حق آزادی اندیشه و بیان را به رسمیت بشناسد.»
اکنون وضعیت جسمی آتنا دائمی وخیم گزارش شده است. شرایط جسمی و روانی او دستخوش بحران شده است. سردردهای مداوم، ضعف چشم، ضعف استخوان، ضعف شنوایی، افسردگی و فراموشی علایم بیماری‌های این مدافع حقوق بشر زندانی هستند. این فعال حقوق کودکان کار و خیابان، پس از انتقالش از درمانگاه صادقیه به زندان اوین، در شنبه شب ۱۳ تیرماه ۱۳۹۴، پس از تحمل فشارهای عصبی وارده در طول روز از سوی مامور انتقال زندان، در بند زنان اوین دچار حمله قلبی شد و به بهداری این زندان منتقل شد. او پس از یک معاینه سرپایی با همان وضعیت جسمی، به داخل بند زنان بازگردانده شد.
سعید مدنی
سعید مدنی، پژوهش‌گر ارشد علوم اجتماعی و جامعه‌شناس زندانی در ایران، به عنوان یکی از برندگان جایزه حقوق بشری «رها» برگزیده شد. او نیز هم‌اکنون در زندان رجایی شهر کرج دوران محکومیت سه و نیم ساله خود را سپری می‌کند.
سعید مدنی قهفرخی، دکترای جرم‌شناسی از دانشگاه «ساترن پاسیفیک» آمریکا، از جمله پژوهشگران ارشد علوم اجتماعی ایران است که هم‌اکنون در حال سپری کردن چهارمین سال از حبس خود است. او در جریان محاکمه در دو پرونده، به تحمل ۹ سال و نیم حبس تعزیری محکوم شده است.
این جامعه‌شناس زندانی، در ۱۷ دی‌ماه ۱۳۹۰، از سوی نیروهای امنیتی بازداشت شد و نزدیک به یک سال را در بند ۲۰۹ وزارت اطلاعات در زندان اوین تحت بازجویی‌های طولانی بود. او سپس به بند ۳۵۰ اوین منتقل شد.
عضویت و همکاری با کانون مدافعان حقوق بشر، تاسیس و عضویت در کمیته دفاع از انتخابات آزادی و عادلانه و منصفانه، تاسیس و عضویت در کمیته پیگیری بازداشت‌های خودسرانه، تاسیس و عضویت در شورای فعالان ملی – مذهبی، همکاری با شورای هماهنگی راه سبز و انتشار مقالات متعدد در تایید جنبش سبز و انتشار مقالات متعدد در نقد نظام، بخشی از اتهام‌های انتسابی به سعید مدنی بوده است.
این استاد ۵۵ ساله دانشگاه، به اتهام تبانی به قصد اقدام علیه امنیت ملی و تبلیغ علیه نظام از سوی شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب اسلامی به ریاست قاضی پیرعباسی به تحمل ۶ سال حبس در تبعید و ۱۰ سال اقامت اجباری در بندرعباس محکوم شد. حکم صادره در شعبه ۵۴ دادگاه تجدیدنظر به ریاست قاضی موحد تایید شد.
سعید مدنی، در سال ۱۳۷۳، به دلیل مسئولیت سردبیری مجله «ایران فردا» به مدیریت عزت‌الله سحابی و انتشار مقالات انتقادی بازداشت و به مدت دو ماه در انفرادی‌های زندان توحید (کمیته مشترک ضد خرابکاری سابق) بازجویی شده بود. او همچنین در اسفندماه ۱۳۷۹، نیز از سوی نیروهای امنیتی اطلاعات سپاه پاسداران به اتهام تاسیس، عضویت و همکاری با شورای فعالان ملی – مذهبی و به دلیل فعالیت‌های مطبوعاتی بازداشت شد و شش ماه را در انفرادی‌های زندان عشرت‌آباد سپاه پاسداران گذرانده و پس از گذشت یک سال با قید قرار وثیقه ۲۰۰ میلیون تومانی آزاد شده بود.
این روزنامه‌نگار زندانی، در سال ۱۳۸۲، طی حکمی از سوی شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب به ریاست قاضی حداد به تحمل ۶ سال حبس و ۱۰ سال محرومیت اجتماعی محکوم شد که در شعبه ۲۹ دادگاه تجدیدنظر به ریاست قاضی زرگر حکم قطعی به تحمل ۳ سال و نیم حبس تعزیری و ۱۰ سال محرومیت اجتماعی تغییر یافت.
بهاره هدایت
بهاره هدایت، فعال دانشجویی و فعال حقوق زنان، یکی دیگر از برندگان جایزه حقوق بشری «رها» است. او هم‌اکنون در بند عمومی زنان زندان اوین موسوم به «بند نسوان» دوران محکومبت خود را سپری می‌کند.
بهاره هدایت متولد سال ۱۳۶۰، فعال دانشجویی دانشگاه علوم اقتصادی تهران، فعال حقوق زنان، فعال سیاسی و عضو سابق شورای مرکزی و سخنگوی دفتر تحکیم وحدت است. او در دی‌ماه سال ۱۳۸۸، بازداشت و پس از تحمل ماه‌ها حبس انفرادی و بازجویی در اردیبهشت‌ماه ۱۳۸۹ در شعبه ۲۸ دادگاه انقلاب اسلامی به ریاست قاضی مقیسه، به اتهام «اجتماع و تبانی علیه نظام، توهین به رهبری و توهین به رییس‌جمهوری و تبلیغ علیه نظام»، به تحمل ۷ سال و نیم زندان محکوم شد.
دادگاه انقلاب اسلامی همچنین حکم ۲ سال حبس تعلیقی بهاره هدایت که به اتهام اقدام علیه امنیت ملی از طریق برگزاری تجمع ۲۲ خردادماه ۱۳۸۵ صادر شده بود را نیز به اجرا درآورد و این فعال مدنی در مجموع به تحمل ٩ سال و نیم حبس محکوم شد. به دنبال آن شعبه ۵۴ دادگاه تجدید نظر استان تهران در مردادماه ۱۳۸۹، این حکم را عیناً تایید کرد.
همچنین این زندانی سیاسی به همراه مهدیه گلرو و مجید توکلی در دادگاهی دیگر به دلیل انتشار مطالبی از داخل زندان، به اتهام «تبلیغ علیه نظام»، به تحمل ۶ ماه زندان دیگر محکوم شد.
مقامات امنیتی هدایت را مدت‌ها برای تحت فشار قرار دادن در بند متادون زندان اوین در کنار زندانیان مرتبط با مواد مخدر زندانی کرده بودند و برای مدت زمانی طولانی نیز ممنوع‌الملاقات بود.
بهاره هدایت همچنین جایزه «هرالد ادلستام سوئد» را به دلیل «شجاعت فوق‌العاده و تعهد به عدالت فعالانه در برابر نقض حقوق بشر در ایران» در سال ۱۳۹۱، دریافت کرده است.
جایز حقوق بشری «رها»، از جانب سازمان غیردولتی اتریشی «سودویند» برای ادای احترام و ستودن کسانی که سهمی در ارتقاء و حفاظت از حقوق بشر در ایران داشته‌اند، در نظر گرفته شده است.
«سودویند» یک نهاد غیردولتی اتریشی و دارای مقام مشورتی در سازمان ملل متحد است و در حوزه توسعه و کاهش شکاف کشورهای جنوب و شمال فعالیت می‌کند. این سازمان در قالب پروژه «همه حقوق بشر برای همه در ایران»، چند سالی است که به موضع‌گیری در رابطه با وضعیت حقوق بشر در ایران پرداخته است.
بنا بر اعلام دست‌اندرکاران «پروژه همه حقوق‌بشر برای همه در ایران»، نهاد غیردولتی «سودویند» قرار است در حاشیه سی‌امین نشست سالانه شورای حقوق‌بشر، در مراسمی رسمی در روز جمعه ۲۷ شهریور/ ۱۸ سپتامبر از برندگان این دور از جایزه حقوق‌بشر رها قدردانی کند. سی‌امین نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد از روز دوشنبه ٢٣ شهریور ۹۴/ ۱۴سپتامبر ۲۰۱۵ در شهر ژنو سوئیس آغاز به کار کرده است و تا ۱٠ مهر/ دوم اکتبر، ادامه خواهد داشت.
در همین زمینه:
برگزاری نشست «حقیقت، عدالت، جبران خسارت و تضمین عدم تکرار» در ژنو