Opinion-small2

آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی امسال در روز عید فطر ( ۵ مرداد ۱۳۹۳) دو سخنرانی جداگانه داشت؛ یکی خطبه‌های نماز عید فطر و دیگری سخنرانی در دیدار با رییس جمهور، مسئولان حکومتی و سفرای اسلامی مقیم تهران. وی در هر دو این سخنرانی‌ها به تفصیل از آن “سبعیت و خون‌آشامی صهیونیست‌ها” سخن راند و بحران غزه را “مسئله اول جهان اسلام” و “یک فاجعه عظیم تاریخی” نامید.

آیت‌الله خامنه‌ای در نماز عید فطر
آیت‌الله خامنه‌ای در نماز عید فطر

این در حالی است که وی در هیچ یک از این سخنرانی‌ها، اندک اشاره‌ای به اوضاع منطقه و از جمله ظهور پدیده داعش در ۲۰۰ کیلومتری مرزهای غربی ایران در خاک عراق نکرد.

سکوت در برابر پدیده داعش در حالی است که داعش، در سرزمین هایی از سوریه و عراق، “خلافت اسلامی” تاسیس نموده و صراحتا نوک پیکان حملات خود را به سوی شیعیان رافضی (خارج از دین) گرفته است. داعش پنهان نمی کند که هدفش نابودی مراقد مقدس امامان شیعه در کربلا و نجف و سامراست همچنان که ابایی ندارد در کنار جنایاتش علیه شیعیان، کردها و مسیحیان را تهدید کند که در برنامه دراز مدت خود تصرف تهران و شکست ارتش صفوی را در سر می پروراند. داعش ارتش مالکی و بشار اسد را ادامه ارتش دولت صفوی می داند که اشاره‌ای است به قدرت جنگی ایران صفوی در مقابله با خلافت عثمانی. (مراجعه شود به مقاله: ارتش صفوی در تبلیغات داعش)

سکوت رهبر جمهوری اسلامی در برابر پدیده داعش در حالی است که حسن روحانی در مناسبت عید فطر و در جمع سفرای کشورهای اسلامی که به دیدار او رفته بودند، منطقه را گرفتار در “دو غده چرکین” دانست که عبارتند از: «اول غده‌ای که همواره موجب آزار فلسطینیان شده (اشاره به اسرائیل) و غده چرکین دیگری که… به نام اسلام ، دین و خلافت آغاز شده (اشاره به داعش).» حسن روحانی مدعی شد «ریشه هر دو غده از یک نقطه نشات می گیرد.»

مقایسه‌ای بین سخنان خامنه‌ای در مناسبت عید فطر سال گذشته و امسال نشان می‌دهد که او از پرداختن به بسیاری از نگرانی‌هایی  که سال گذشته به آن‌ها اشاره کرد، صرفنظر کرده است؛ نه برای اینکه موجباتی برای نگرانی وجود ندارد بلکه برای آنکه پرداختن به آن را پر هزینه تلقی می‌کند.

سخنان خامنه‌ای در سال گذشته

آیت‌الله خامنه‌ای در سخنرانی عید فطر سال گذشته (۱۸ مرداد ۹۲) صراحتاً از نگرانی خود در برابر چهار مساله منطقه خاورمیانه پرده برداشت که عبارت بودند از:

۱- نگرانی از مذاکرات صلح فلسطین و اسرائیل. او گفت:«مجدداً مذاکراتى بین دولت خودگردان فلسطین و صهیونیست‌ها شروع شده است که مطمئناً نتیجه‌ آن عبارت است از … عقب‌نشینى فلسطینى‌ها از حقوق خودشان، و تشویق متجاوز به تجاوز بیشتر، و سرکوب کردن مبارزات بحق مردم فلسطین.»

این پیش‌بینی خامنه ای درست از آب در نیامد و مذاکرات صلح میان دولت خودگردان و اسرائیل به شکست انجامید که در نتیجه دولت محمود عباس با دولت حماس در غزه وارد فاز تشکیل دولت وحدت ملی فلسطینی شدند.

۲-نگرانی از ناآرامی‌های مصر: «ما از آنچه که در مصر میگذرد، نگرانیم. گمان وقوع جنگ داخلى در مصر… روز به ‌روز تقویت پیدا میکند و این فاجعه است.»

در خصوص این نگرانی باید گفت که احتمال گرفتار آمدن مصر در یک جنگ داخلی مشابه سوریه همچنان به قوت خود باقی است و نگرانی خامنه‌ای به جاست.

۳-نگرانی از ناآرامی‌های عراق: «در عراق… ابرقدرت‌ها و نيروهاى مرتجع منطقه… می‌خواهند نگذارند آب خوش از گلوى مردم عراق پائين برود.»

این نگرانی نه تنها فروکش نکرده که با ظهور داعش در عراق عملا جنگ شیعه و سنی در این کشور کلید خورده و از سوی دیگر روند تجزیه عراق به سه قسمت کُرد، سنی و شیعه شتاب گرفته است.

۴- نگرانی از پیامدها بحران سوریه: «ببينند چه عواقب وخيمى بر اين وضعيت ممكن است مترتب شود؛ ببينند وضعيت سوريه را؛ ببينند آثار حضور مزدوران غرب و مزدوران اسرائيل و تروريست ها را.»

در خصوص این نگرانی نیز اگرچه هنوز اسد در قدرت باقی است اما، عملا بخش هایی زیادی از خاک این کشور در دست داعش و کُردهای سورریه قرار گرفته است.

چنانچه مشاهده می‌شود نگرانی‌های خامنه‌ای در سال گذشته چیزی از مصر گرفته تا همسایگی ایران را شامل می‌شد. زمینه این چهار عامل نگرانی امسال نیز ادامه داشت به ویژه آنکه منجر به تشکیل خلافت اسلامی توسط ابوبکر بغدادی در سوریه و عراق شده است. اینک با گذشت یک سال نه تنها تحولات منطقه رو به آرامش نگذاشته که وخیم تر از گذشته نیز شده است.

با وجود این، خامنه‌ای از چهار نگرانی سال گذشته خود، امسال فقط به یک نگرانی یعنی سرکوب مردم غزه توسط اسرائیل اشاره کرد. اما، از بحرانی که داعش در عراق و سوریه آفریده چیزی نگفت در حالی که تصاویر خشونت‌هایی که داعش علیه مردم اعمال می کند نشان می‌دهد که این خشونت ها اگر بدتر از خشونت اسرائیل در غزه نباشد کمتر از آن نیست.

هرگز مشاهده نشده که اسرائیل سر یکی از قربانیان فلسطینی را بر نیزه کند. داعش، اینک به آثار باستانی، مساجد شیعیان، کلیسای مسیحیان و پیروان دیگر مذاهب نیز رحم نمی‌کند.

علت سکوت درباره داعش چیست؟

دست کم حسن روحانی در مقام رییس جمهور ایران، موضوع غده چرکین داعش را که مبادرت به تاسیس خلافت اسلامی کرده، در حضور خامنه‌ای یادآور شد. با وجود این،علت سکوت خامنه‌ای در مورد پدیده داعش چیست؟

احتمال دارد که خامنه‌ای در رأس یک نظام شیعی نخواسته با موضع‌گیری علیه داعش، تقابل خونبار شیعه و سنی را دامن بزند. این حزم‌اندیشی، اقدام درستی می‌تواند باشد تا هیزمی بر هیزم جنگ مذهبی افزوده نشود. موج فزاینده جوانان سنی که از اقصی نقاط کشورهای جهان به حمایت از مخالفان بشار اسد از جمله داعش برخاسته، دلیل کافی است که خامنه‌ای جانب احتیاط را دردامن نزدن به جنگ شیعه و سنی مراعات کند.

در این صورت، می‌توان توصیف حسن روحانی را نادرست تلقی کرد. به ویژه این که وی در مقام رییس جمهور ایران، داعش را مانند اسرائیل ، غده چرکین منطقه توصیف کرده است.

اگر حزم‌اندیش خامنه‌ای درست باشد، حمله روحانی به داعش نادرست است و اگر موضع‌گیری روحانی در مقام رییس جمهور علیه داعش درست باشد، سکوت خامنه‌ای نادرست خواهد بود.

احتمال دیگر اینکه خامنه‌ای بدون هرگونه تعرض به جنایات داعش، تنها بر سرکوب غزه توسط اسرائیل دست گذاشت که متفقا مورد تأیید کشورهای اسلامی است. اما، هرگونه تعرض به جنایات داعش، ابتدا یادآور جنایات بشار اسد است که هرگز از سوی تهران محکوم نشد. آیا نه این است که بحران خانمان‌سوزی که منتهی به ظهور داعش شد، از آغاز با سرکوب خشن و خونین اعتراضات آرام مردم توسط نیروهای بشار اسد، آغاز شد؟

نتیجه‌گیری

مواضع تند خامنه‌ای علیه اسرائیل چیز جدیدی نبوده و نیست. بحران غزه دیر یا زود در خلال هفته‌های آینده فروکش خواهد کرد همچنان که دوبار پیش از این نیز حمله اسرائیل به غزه یکی پس از ۲۲ روز ( ۲۰۰۸) و دیگری پس از۸ روز (۲۰۱۲) خاتمه یافت.

اما بعید به نظر می‌رسد که پدیده داعش و امثال آن مانند جبهة النصرة که خامنه‌ای از موضع‌گیری علیه آنان خودداری کرد، به این زودی از منطقه رخت بربندد. خصوصا اینکه ظهور داعش، روند تجزیه عراق را به سه بخش سنی، کُرد و شیعه سرعت بخشیده و جمهوری اسلامی را وادار به موضع‌گیری علیه داعش خواهد کرد به ویژه وقتی حملات داعش به مقدسات شیعه افزایش یابد.