دوست گرامی محمد رضا نیکفر، مقاله‌ای نوشته به مناسبت سال‌روز قتل عام زندانیان سیاسی ایران در سال ۶۷ و در آن جمهوری اسلامی را «رژیم کشتار» دیده است. چندی بعد اکبر گنجی به اعتراض نوشت که خشونت محدود به حکومت نبوده و حتی مسئولیت بزرگ در ترویج خشونت بر عهده گروه‌های غیر حکومتی بوده است.
بحث میان این دو منقد بحثی قابل فهم و شیوه‌ی استدلال‌شان هرکدام می‌توانست بیان دیدگاه و برداشت بخشی از جامعه‌ی چند پاره‌ی ما تلقی شود. تحلیل من از نسبت خشونت با جمهوری اسلامی و با مخالفان هم با حقیقتی که نیکفر توصیف میکند متفاوت است و هم با برداشت گنجی از حقیقت و از نیکفر.
محمد رضا نیکفر
من مقاله‌ی نیکفر را که خواندم حس کردم او را خوب می‌فهمم؛ هم‌چنانکه احساس و واکنش بازماندگان هزاران قربانی بی‌گناهِ سوخته در تنورِ آدم کشی‌های دهه‌ی شصت را. اما از سوی دیگر، قضاوت او در باره‌ی میلیون‌ها فعال سیاسی، که صادقانه و صمیمانه و بر پایه‌ی باورهای نیک اسلامی، جمهوری اسلامی ایران را بنیان نهادند، نیز غیر‌منصفانه و ظالمانه است. نیکفر در عمل آنچه که آنها ساختند را – از سر غیظ، غیظی کاملا قابل فهم، و نیز با ولنگاری – به «رژیم کشتار» تقلیل میدهد. دیرزمانی است که نیکفر دیگر دوست ندارد ببیند که آنچه او آن را به سادگی «رژیم کشتار»می‌بیند، از چشم کسانی که آن را ساختند، از چشم هزاران فعالی که در تمام شبانه‌روز برای تصحیح آن کوشیده‌اند و می‌کوشند، نه یک چرخ گوشت، که ممکن‌ترین مسیر به سوی استقلال و آزادی و عدالت، با مشارکت همین توده‌های مردم عادی ایران بوده است. یک داور مستقل نیز می‌تواند دریابد که این کوشش‌ها و تصحیحات هم همه پوچ نبوده و در عرصه‌های معین در همان سمتی تاثیر کرده که نیکفر در جستجوی آن بوده است. این حرف درست است که تلاش برای تبدیل جمهوری اسلامی به یک ماشین کشتار از سوی بخش معینی از همان موج انقلاب اسلامی، که اکثریت بزرگی از جامعه‌ی ایرانی را در بر می‌گرفت، پی گرفته شده است. اما این عادلانه نیست که گفته شود آنچه که از دل انقلاب اسلامی زاده شد یک ماشین کشتار بود و دیگر هیچ. این حقیقت نیست که میوه نهال جمهوری اسلامی جز چرخ گوشت ثمر نمی‌داد یا نمی‌توانست داد.
از قضا همین قضاوت بود که چشم دگراندیش را بر ظرفیت‌های انقلاب بست. و این چشم بستن مستقیما ظرفیت‌های تغییر را برای ۱۶ سال به تاخیر انداخت. امروز هم این قضاوت، چشم دگراندیش را به روی ظرفیت‌های بزرگ تغییر در همین نظام می‌بندد. این تعبیر فقط وقتی ضرور است که قصد این باشد که راه هر منفذی به سوی تغییر بسته شود. این تعبیر برای کشتن امید به اصلاح امور در این نظام البته ضرور است. این تعبیر البته برای چرخانیدن نگاهِ دگراندیش به سوی انباشتن ظرفیت‌ها برای ستیز با امیدواران به اصلاح نظام البته یاری دهنده است.
وقتی نیکفر «آنچه را که برپا شد»، به چرخ گوشت تشبیه میکند، به ستم‌کشیدگان از این نظام می‌آموزاند که آنچه هست بدترین است و هرچه بسازند و هرچه بخواهند، در نهایت بهتر از رژیم کشتار از آب درخواهد آمد. و این خود تولید گمراهی و نوع دیگری از سراب‌جویی است.
استدلال و تعبیر محمدرضا نیکفر تنها زمانی ممکن است حامل منطق سیاسی شود که نشان دهد تناسب قوای برآمده از انقلاب چنان بود که چنانچه جامع دگراندیشان ایران طرف مقابل را «ماشین کشتار» می‌شناخت و بر آن می‌تاخت توان و ابزار ضرور برای اوراق کردن آن را در کیسه داشت. اما به واقع آیا جامعه دگراندیش ایران را در آن سال‌ها توان این کار بود؟
تجربه‌ی غنی ۱۶ ساله‌ی اخیر و تجارب بسیار تلخ ۱۶ ساله‌ی اول ما پس از استقرار جمهوری اسلامی، باید به ما بیاموزاند که هر چه تو طرف مقابل را مهیب‌تر تصویر کنی، به خود اجازه داده‌ای که مهیب‌تر عمل کنی. به نظرم نیکفر با این نوشته‌ی خود به ما کمک نکرده است که درک خود از دیگری و درک دیگری از خود را قدری ترمیم کنیم.
بسیار شک دارم که تعبیر نیکفر از آن چه که «آنها» بر پا کردند جز افزودن ترس ما از آنها و آنها از ما درد دیگری را درمان کند. اما افزودن ترس درد را درمان نمی‌کند؛ آن را چرکین و خون چکان میکند.
بارها نوشته‌ام و گفته ام، در مصائبی که رخ میدهد، هم ما مسئولیم و هم مسئولین. هر تحلیلی که چشم را بر ظرفیت‌های مثبت طرف مقابل بربندد، هر تحلیلی که ظرفیت‌های طرف مقابل را کمتر از آنچه هست ببیند، تحلیلی است برای تولید ستیز و دوام‌دارتر کردن نفرت.
قضاوت از دشوارترین کارهاست؛ نه به این دلیل که وجدان آدمی توان تشخیص نیک و بد را ندارد؛ بلکه به این دلیل که از همان لحظه که تو تن می‌دهی که «من» و «دیگری» وجود دارند و متفاوت‌اند، از همان لحظه «خود» و «دیگری» را از دست‌یابی به حقیقت مشترک، از دست‌یابی به تعبیر واحدی از تاریخ، از آن چه رخ داده است، و از قضاوت همه‌پذیر در باره‌ی آن محروم می‌کنی و این کار ناگزیر است.
هرگاه کاهش خشونت را فضلیت تلقی کنیم، آنگاه باید بپذیریم که کسانی پاسدار این فضیلت‌اند که کمک کنند درک «تو» از حقیقت، به درک «دیگری» از حقیقت نزدیک‌تر شود. وقتی تو تمام حقیقت طرف دیگر را به چرخ گوشت، تنزل می‌دهی، اختلاف را وجودی می‌کنی و «مرگ بر» را ناگزیر.
اگر رفع خشونت و بسترسازی برای همزیستی نگاه‌ها و نحله‌ها فضلیت است، اگر رسیدن به دموکراسی بدون رواج این همزیستی نامتصور است، پس نخستین اقدام ما تصحیح شناخت «ما» از هویت «دیگری» و هویت دیگری از ماست.
تقلیل مبارزه برای دموکراسی به مبارزه با حکومت خطایی بس ریشه دار در درون جامعه سیاسی ماست. میل به کسب قدرت میل ذاتی و طبیعی هر نیروی سیاسی و رهبری کننده است و حزب سیاسی که برای کسب قدرت مبارزه نکند حزب سیاسی نیست.
اما یک جامعه استبداد زده به سوی مردم سالاری نخواهد رفت هرگاه میل به همزیست پذیری احزاب سیاسی متفاوت میل به کسب قدرت را تحت الشعاع قرار ندهد. هرگاه تمایل دوم تمایل اول را تحت الشعاع بگیرد تفاوت به تضاد بدل می‌گردد و کسب قدرت وسیله اعمال سطله میشود.
هرگاه مسئله مرکزی سیاست کسب قدرت باشد تغییر در تناسب قوا همه چیز میشود و تغییر در مناسبات قوا هیچ. مردم سالاری وقتی میسر میشود که مناسبات مدعیان قدرت با همدیگر ستیزه جویانه نباشد. محال است آنان که اختلاف وجودی با هم دارند به پای صندوق رای بروند و یا به قضاوت آن تن در دهند.
برای استقرار مردم سالاری این مهم است که قانون چه حقوقی برای احزاب سیاسی در نظر گرفته است. اما هرگاه تصور تو از ماهیت دیگری «ماشین شکنجه و کشتار» باشد، تا وقتی ترس از سفید در وجود سیاه و ترس از سیاه در وجود سفید باشد، برابر حقوقی این دو، حتی اگر به زور سرنیزه، بر لوح قانون حک شده باشد، در صحنه حیات اجتماعی مجال بُروز نخواهد داشت.
هرگاه مفهوم حکومت در ذهن ما مفاهیمی چون «رژیم کشتار» و «الهیات شکنجه» تداعی کند، هر صندوق رأیی که توسط این حکومت برنهاده شود جز جعبه فریب دیده نخواهد شد. کمترین عیب این تلقی این است که امید به انتخابات را در میان «ما» می‌کشد. بیشترین عیب این تلقی آنست که «دیگری» را در فهم نیات «ما» گمراه میکند، ما هم اکنون نیز در متقاعد کردن انتخاب شوندگان و انتخاب کنندگان، به این که هردو جزیی از ماشین شکنجه و کشتارند درمانده ایم. عیب بزرگ این تعبیر از ماهیت جمهوری اسلامی این است که همزیستی «ما» با «آنها» را ناممکن میکند. منظورم در این جا از «آنها» مجموعه نیروهایی در درون جمهوری اسلامی است که تقویت و برتری ارکان جمهوریت این نظام را ممکن می‌شمارند و حفظ نظام را ممکن‌ترین وسیله برای حفظ امنیت کشور می‌دانند.
نخستین سنگ پایه سازمان گری اقدام سیاسی نگارگری تصور ماست از هویت طرف مقابل. هرگاه ما تصویر طرف دیگر را ذهن خود به چرخ گوشت تنزل دهیم، البته بیشترین شور و همبستگی از جان گذشته را در طرف خودی تولید میکنیم. ترس و نفرت را چنان به هم می‌آمیزیم که جان دادن بس سهل شود. و ما همه در دوران چریکی چنین کرده ایم.
اکبر گنجی
اما اختلاف نظر با اکبر گنجی به عرصه‌های دیگری مربوط است. اکبر گنجی در قضاوت در باره‌ی عاملان خشونت، منصف نیست. او خود را درگیر این سؤال نمی‌کند چرا حکومت این طور بیرحمانه هزاران زندانی سیاسی را در سال ۶۷ اعدام کرد. گنجی پاسخ به این سؤال را از یک سو به ماهیت استبدادی رژیم وحق دفاع مربوط میکند و از سوی دیگر روی اقدامات مخالفان انگشت می‌گذارد. گنجی این کشتار را محکوم میکند. اما محکوم کردن به هیچ وجه کافی نیست. هر کشتار سیاسی معطوف است به دست یابی به هدف سیاسی معین. گنجی باید پاسخ بگوید که کدام هدف بود که حکومت برای رسیدن به آن زندانیان را کشت؟ نیکفر به این سؤال پاسخ روشن میدهد. او می‌گوید از رژیم کشتار از جز این توقع رود خطا رفته ایم. گنجی این استدلال را رد میکند. اما در جواب می‌کوشد بخشی از تقصیرها را به گردن مخالفان بیاندازد. اما او قادر نیست روی حرف خود بیایستد. زیرا اگر بیایستد قتل‌ها را به دلیل اعمالی که مخالفان مرتکب شده‌اند توجیه و محکوم بودن آن را سست کرده است.
نسبت دادن کشتار ۶۷ به اعمال مخالفان فقط برای تشدید خصومت میان «ما» و «آنها» مفید است. راست این است که این ستمدیدگان در کنج زندان بودند و هیچ خطری از سوی آنان متوجه حکومت نبود. حرف نیکفر که این جنایت ناشی از ذات حکومت است انسجام منطقی دارد ولی به شدت زیان‌بار است. اما او با هیچ وسیله‌ای قادر نیست نشان دهد که کشتار زندانیان سیاسی ناگزیر بوده و هر حکومتی بود در دفاع از خود چنان می‌کرد. گنجی باید پاسخ دهد چرا حکومت این طور خشن بیش از ۴۰۰۰ زندانی را دست بسته اعدام کرد؟
اکبر گنجی از جست‌وجوی علل و انگیزه‌های سیاسی کشتار ۶۷ بود خیلی زود و راحت درمی یافت که این جنایت، نه هیچ ارتباطی با عملیات مجاهدین داشته و نه ربطی به خشونت‌های گروه‌های مخالف در سالهای قبل‌تر.
من تا کنون در تحلیل‌های متعدد علل این تصمیم حکومت را توضیح داده‌ام. تصمیم به کشتار بیرحمانه مخالفان دو کارکرد کاملا مشهود داشته است: اولا به عاملان آن امکان داد که آیت الله منتظری و به دنبال او جناح چپ جمهوری اسلامی را به سهولت از راس قدرت، از دسترسی به مقام رهبری، محروم سازند؛ ثانیا کمک کرد که مخالفان جمهوری اسلامی در ذات آن چیزی جز یک «ماشین کشتار» نبینند. بخشی از جمهوری اسلامی ایران از روز اول تأسیس این حکومت عزم جزم داشته است که تا می‌تواند همه نیروهای سیاسی دگراندیش را از هرگونه امید به اصلاح امور و بازگشایی فضای سیاسی ناامید کند. اعدام‌های سیاسی موثرترین وسیله برای قانع طرف مقابل به عجین بودن شکنجه و اعدام با ذات حکومت است.
از روز اول تأسیس جمهوری اسلامی تا همین امروز همه کشتارها، از ۲۲ بهمن ۵۷ تا همین امروز، همین دو هدف را پی گرفته‌اند. یا کشته‌اند تا طرف مقابل را از هرگونه امید به اصلاح تدریجی و ثمربخشی مبارزه مسالمت آمیز و قانونی منصرف و ناامید کنند؛ و یا کشته‌اند تا منقدان درون نظام با نظام تعیین تکلیف کنند: یا اعدام را محکوم کنند و با اعدام شدگان همراه شوند، و یا اعدام‌ها را توجیه کنند تا در حکومت بمانند.
مهم‌ترین کارکرد اعدام سیاسی، دو قطبی کردن، سیاه و سفید کردن صحنه سیاسی در انظار مخالفان است. هرچه بیشتر بکشند شما راحت تر قانع می‌شوی که در درون این نظام هیچ چیزی جز شکنجه و کشتار نهفته نیست.
اکبر گنجی به تفصیل در باره رفتار گروه‌های سیاسی بعد از انقلاب و تاثیر آنها بر اعدام‌ها قلم فرسوده است تا به تلویح نشان دهد که مخالفین جمهوری اسلامی نیز چندان «معصوم» نبوده‌اند و اگر کشته شده‌اند به دلیل تقصیرهاشان هم بوده است. اگر هم حقی ضایع شده باید رسیدگی شود.
اما موضوع تحلیل اعدام‌ها و خشونت فقط حقوقی و اخلاقی نیست. مسئله فقط این نیست که حقی از کسی ضایع شده یا اعدام مذموم است. اعدام سیاسی شنیع‌ترین جنایت حکومت هاست. تحلیل نیکفر این است که اعدام می‌کنند چون که «رژیم کشتار»اند. تحلیل گنجی این است که اعدام می‌کنند چون مستبد اند، ولی از حق نباید گذشت اعدام شدگان هم یک سره بی تقصیر نبوده‌اند.
نه تحلیل نیکفر و نه تحلیل گنجی هیچ کدام ما را راهنمایی نمی‌کند که دریابیم حکومت برای تحقق کدام اهداف سیاسی به اعدام سیاسی متوسل میشود. مهم‌ترین قصد حکومت تولید ترس از حکومت در میان مخالفان و ناامید کردن آنان از راه‌های مسالمت آمیز از یک سو و تحکیم وحدت جناح‌های خودی و خاموش سازی منقدان در درون حکومت از سوی دیگر است.
گنجی هم چنین به گستردگی تمایل به خشونت در میان نیروهای مخالف جمهوری اسلامی اشاره میکند، اما از گذاشتن این سئوال در برابر خود پرهیز میکند که «تمایل به توسل به خشونت در میان لایه‌های اجتماعی مخالف جمهوری اسلامی بیشتر بود یا در میان مدافعان آن؟» او در عوض حکم کلی صادر میکند که «هر دو طرف به خشونت متوسل شدند.» هرچه‌قدر هم انسان غیرمنصف باشد، باز نمی‌تواند قبول کند که میزان تمایل به خشونت در طیف حامیان برپایی جمهوری اسلامی، از طیف مخالفان برپایی این نوع حکومت در ایران کمتر بوده است. گنجی تحلیل خود را با اشاره به توسل به سلاح در مناطق قومی و خلع سلاح پادگان‌ها شروع میکند. اما نمیگوید که اولین پادگان‌هایی که توسط نیروهای طرفدار انقلاب گشوده شد در تهران بود و بیشترین تعداد سلاح‌ها نیز توسط پیروان آیت الله خمینی از پادگان‌ها مصادره شد. من خود در روزهای ۲۱ و ۲۲ بهمن با چشمان خود شاهد این تحول بزرگ بوده ام. چریک‌های فدایی هم در شمال و شمال غرب تهران نقش داشتند.
اتفاقا هرگاه گنجی به تاریخ‌ها مراجعه کند در می‌یابد که خلع سلاح پادگان‌ها در مناطق قومی همه بعد از تهران رخ داده است. هر نیروی سیاسی در هر منطقه که تا روز انقلاب فعال تر بود در حین انقلاب هم در فروپاشانیدن نهادهای حکومت سابق نقشی فعالتر داشته است.
از روز ۲۲ بهمن – که نظام پادشاهی برچیده شد – تا اواخر سال ۱۳۶۰ که حکومت اسلامی نهادهای حکومت خود را بر پا ساخت، این قشرهای مردم بودند که سازمان‌گر نظم اجتماعی بودند. در این سال‌ها بیشتر کشاکش‌ها بعد اجتماعی دارد. در تهران دعوا دعوای غیر مذهبی‌ها و بی چادر‌ها با مذهبی‌ها و چادر به سرهاست. در ترکمن صحرا ترکمن‌ها و شیعیان دو دسته شده‌اند و هر دو مسلح. در نقده ترک و کرد یک دیگر را کشتند. در سنندج درگیری واقعا ناخواسته درگرفت. و در تمام این موارد آقای گنجی مطلع باشد که رفتار غیر حزب اللهی‌ها به مراتب از رفتار حزب اللهی‌ها خوددارانه تر و صلح‌جویانه تر بود. شما دهها نمونه حمله به زنان و آدم دزدی و کشتار دگراندیشان را در همین سه سال می‌بینید که همه توسط عوامل وابسته به قشرهای متعصب مذهبی سازمان داده شده است. در مقابل نمونه‌های تاریخی ثبت شده‌ای نداریم که گروه‌های غیر حزب اللهی دست به اعدام‌های پنهانی زده باشند.
داوری گنجی در باره عمق تمایل به خشونت علیه دگر اندیشان در میان اسلام گرایان به مراتب گسترده تر از تمایل به اعمال خشونت از سوی نیروهای مخالف استقرار حکومت اسلامی بود. شاید بسیار سهل باشد که قبول کنیم که «خشن‌ترین» نیروی مخالف نظامی مثل جمهوری اسلامی «چریک‌های فدایی خلق» بودند. و «نرم‌ترین» نیروی دگراندیش هم نیروهایی چون جبهه‌ی ملی و حزب توده‌ی ایران. شما در سالهای پس از انقلاب نمی‌یابی هیچ موردی را که این نیروها برای حذف مخالفان اسلام گرا دست به خشونت زده باشند. من فقط حملات به گردهمآیی‌های قانونی نیروهای غیرمذهبی، اما مدافع انقلاب در سالهای ۵۷ تا ۶۰ را به خاطر آقای گنجی می‌آورم.
آقای گنجی هرگاه منصفانه قضاوت کند باید طرز فکرهایی مراجعه کند که در باره آزادی‌های شهروندی، حقوق زنان، اقلیت‌های مذهبی و قومی در بخش‌های غیر مذهبی جامعه ما رایج بود. او هرگاه این طرز فکرها را با اصول راهنمای بخش‌های مذهبی تر جامعه ما قیاس کند، قادر نخواهد شد استدلال کند که «خوب. در هر دو طرف به یک سان میل به خشونت بود.»
اگر اکبر با این حرف مخالف است می‌تواند به نظریه‌هایی رجوع کند که در میان نمایندگان اقشار غیر مذهبی ما در آن سال‌ها پیرامون حقوق اجتماعی و مدنی پذیرفته بود. او نمی‌تواند نشان دهد که میزان خشونت نهفته در این نظریه‌ها با نظریات مراجع معتقد به نظام اسلامی همسنگ یا قابل قیاس است.
اشکال بزرگ تحلیل و قضاوت اکبر گنجی این است که او هم مثل نیکفر «ما» و «دیگری» را کمتر نمادهای نمایندگی اقشار اجتماعی موافق و مخالف جمهوری اسلامی می‌انگارد.
اکبر گنجی در استنادات خود تاکید زیادی بر خشونت‌ها در مناطق قومی دارد. این کار فرافکنی است. کشتار ۶۷ هیچ ربطی به خشونت‌های قومی نداشته است. کشتار ۶۷ – که مستند حرف نیکفر است – قتل‌عام کردها و بلوچ‌ها نیست. آن زندانیان هیچ تهدیدی علیه امنیت نظام نیستند. اعدام آنها نه به حکم قانون است و نه ناشی از خشونتی که سالهای قبل‌تر مرتکب شدند.
جمع بست سخن
آن کس که انگیزه‌های دهشتناک نهفته در کشتار ۶۷ را به انگیزه‌های تمام برپادارندگان و مدافعان جمهوری اسلامی نسبت میدهد، در قضاوت خود روح حقیقت را، به زیان انصاف و عدالت، کدر میکند. آن کس که انگیزه‌های دهشتناک نهفته در جنایت ۶۷ را با قربانیان این جنایت مقایسه میکند روح عدالت و انصاف را برای برساختن حقیقت کدر میکند.
تاریخ روایت واحد ندارد. اما تفاوت روایت‌ها یک چیز و ستیز روایت‌ها چیز دیگری است. ستیز روایت‌ها بازتاب ستیزی واقعی میان طرز فکرهایی است که با هم همزیستی ندارند و برای حذف یک‌دیگر تلاش می‌کنند. خشونت بروزِ ستیز است. برای خشونت‌پرهیزی باید ستیز را از میان برداشت؛ باید ستیز را به تفاوت گذر داد.
چه کسی در بروزِ خشونت بیشتر مسئول است؟ «تو»؟ یا «دیگری»؟
اگر تو در مهارِ خشونت بیش از دیگری دلسوزی، پس مسئولیت بیشتر در یافتن راهی برای برون رفت از یک «حلقه‌ی شیطانی» بر عهده‌ی توست.
اگر دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه را دو مرکز مهم «ما» و «آنها» تصور کنیم، آنگاه با سهولت بیشتر دیده خواهد شد که توان روشنفکران در عبور از «ستیز» به «تفاوت»، با توان طرف مقابل کمتر قابل قیاس است.
از پی بحث اکبر و محمد رضا، یک استاد دانشگاه هم قلم برداشته و در باره‌ی نوشته‌ی نیکفر مفصل نوشته است. اما، کلام تا کلام، همه تهوع‌آور. طاقت نیاوردم آن را تا آخر بخوانم. تلخ‌ترین احساس برایم وقتی دست داد که شک کردم او خودش باشد.
در همین زمینه
نگهدار معتقد است: “تصمیم به کشتار بیرحمانه مخالفان دو کارکرد کاملا مشهود داشته است: اولا به عاملان آن امکان داد که آیت الله منتظری و به دنبال او جناح چپ جمهوری اسلامی را به سهولت از راس قدرت، از دسترسی به مقام رهبری، محروم سازند؛ ثانیا کمک کرد که مخالفان جمهوری اسلامی در ذات آن چیزی جز یک «ماشین کشتار» نبینند. بخشی از جمهوری اسلامی ایران از روز اول تأسیس این حکومت عزم جزم داشته است که تا می‌تواند همه نیروهای سیاسی دگراندیش را از هرگونه امید به اصلاح امور و بازگشایی فضای سیاسی ناامید کند. اعدام‌های سیاسی موثرترین وسیله برای قانع طرف مقابل به عجین بودن شکنجه و اعدام با ذات حکومت است.”
و من معتقدم اینکه ما به یک پدیده چگونه نگاه میکنیم در ماهیت پدیده اثری ندارد. جنایت،جنایت است و این “عاملان” سی و پنج سال هر سه نهاد حکومت را قبضه کرده اند، و جز خود کسی را محق نمی دانند و ستیز و کشتار یگانه راهی ست که یافته اند تا صندلی قدرت را همچنان زیر پای خود نگهدارند.
parvin ghassemi / 21 November 2013
اگر حوصله کنم در این باره می نویسم. نه به عنوان سیاستمدار یا سیاستبازی که سائقه ء منافع فردی و گروهی یا تشکیلاتی یا فکری اش قلم به دست او نهاده تا واقعه ای خطیر ی را از دید خود تفسیر یا توجیه یا تحریف کند که به قیمت جان دهها هزار جوان ایرانی تمام شده و زندگی و آینده و حال و روز دهها و شاید صدها هزار ایرانی دیگر را که با قربانیان روابط خانوادگی یا دوستی یا انسانی داشته اند را سیاه کرده است . بلکه اگر حوصله کنم به عنوان یک ایرانی که در آن سالهای سیاه می زیست و به دلیل عواطفش و آرمانهای آزادیخواهی اش با آرزو های نسلی و مردمی همراه و همدل بود که تصور می کردند انقلاب شده است تا سرانجام سهمی از عدالت و آزادی را که دهها سال چشم به راهش بوده اند همچون بار امانتی مسترد ناشده و به تأخیر افتاده به آنان بدهند و دریغا که توهمی بیش نبود و چنین آرمان و آرزویی از همان آغاز محکوم به فنا شدن و بر باد رفتن بود تنها به دلیل آن که آرزومندان راه را از همان نخست گم کرده بودند و قطاری که به راه افتاده بود به مسیری جز جهنم نمی رفت زیرا ریل هایی که ساخته بودند در مسیر دوزخ بود که البته این نکته نیاز به توضیخ و تشریخ فراوان دارد . حقیقت آن است که کسانی که مصمم و مؤید و مستهظر به قدرت های جهانی و متکی به پتانسیل مذهب و توهم عظیم مردم ایران فرمان قطار را به دست آورده بودند این بار بر خلاف روحانیون دوران مشروطیت برای کسب قدرت و برای اعمال قدرت و برای پیاده کردن قدرت در ایران آمده بودند و زمینه این هدف را از دهها سال پیش تدارک دیده بودند و حکومت وقت هم همه مساعدت ها را برای ایجاد زمینه سازی چنین برنامه ای کرده بود.
آنها آمده بودند که بمانند و ماندن ممکن نبود جز به کشتار. بوی خون در همان نوروز 58 در خیابان ها و جلو دانشگاه با دیدن نیروهای سر از خواب بیرون آورده که روز به روز و ساعت به ساعت هم به سلاح سرد و چماق و هم به دکترین کشتار دینی و ایدئولوژیک زیر پوشش اسلامیسم سیاسی تجهیز می شدند استشمام می شد. یک ایدئولوژی خطرناکی متکی به شیع گری و اسطوره های شهادت که با استالینیسم و با آرزو و عطش قدرت سیاسی ترکیب شده بود در ذهن تک تک ایرانیان که مسحور خمینیگری شده بودند به حرکت در آمده بود و در خیابان ها رژه می رفت. صلای بکشید اینها را پیش از انقلاب در سینما رکس درافکنده شده بود و بربام مدرسه علوی با صدای مسلسل ها همراه شد و خلخالی ها و دهها قاضی شرع قاتل در اینسو و آنسوی ایران مثل ماشین کوک شدند و به کار افتادند . اساطیر دینی زنده شده بودند. اسطوره علی که روزگاری جوانمرد پدر یتیمان و مادر بیوه زنان اسطوره ای شمرده می شد به علی تاریخی بدل شد و شمشیر زن بی رحمی معرفی شذکه در یک روز هفتصد تن از بنی قریظه را سر می بریده است. و بنی قریظه ما بودیم آزادیخواهان از مصدقی ها ، قلمزنان شاعران هنرمندان بگیرید تا بر سید به هوا داران سازمان های سیاسی که نقش اصلی را در فراهم آوردن زمینه عاطفی فرهنگی سیاسی و فکری انقلاب از دهها سال پیش تا مقطع 57 بر عهده داشتند.
ناگهان زندانیان سیاسی و نویسندگان و مبارزانی که خیلی هاشان مذهبی هم بودند همردیف بنی قریظه انگاشته شدند. خمینی آمده بود که بماند .
نه با مبارزان آزادیخواه غیر مذهبی یامذهبیون نزدیک به جبهه ملی یا حتی انقلابیون اسلام گرایی که اسطوره شهادت و ماجرای کربلا را با مارکسیسم آشتی داده بودند بلکه او می خواست با عقب مانده ترین و سنتی ترین بخش روحانیت و با بازماندگان فذائیان اسلام حکومت ولایت مطلقه آخوند ایجاد کند . او می خواست پرژه شکست خورده شیخ فضل الله نوری را به ثمر برساند و جز این هدف دیگری نداشت و چنین برنامه ای جز با کشتار و با تصاحب دولت و تبدیل آن به یک ماشین هولناک کشتار که از خدا هم فرمان می گرفت و با امام زمان مرتبط بود امکان پذیر نبود. پس کشتار جزء برنامه خمینی و آخوند هایی بود که از همان روز اول هرکاری که توانستند کردند تا شعار ها و آرمانهای اصلی و نخستین انقلاب بی رنگ و ملایان صاحب نقش فائق در حکومت گردند.
این بحث مفصل است. بنابر این حرف آقای نیکفر درست است. حرفهای آقای نگهدار علاوه بر این که نارسا و پر پیچ و تاب است و مقرون به دست اندازهای گوناگون است در جهت خوشآمد قدرتمندان حاکمیت سرهم بندی شده است که به آن نمی پردازم.
فقط می خواهم بگویم آقای نگهدار فکرتان که قابل اعتماد نیست لا اقل آنرا در لباسی به بازار سیاست بیاورید که دیدنی و شنیدنی باشد.
نثرتان هم مثل فکرتان نه اصالتی دارد و نه روشنی . می بخشید از صراحت
م.سحر
م.سحر / 21 November 2013
آقای نگهدار توضیح بدهید:
“در قارنا ترک و کرد یک دیگر را کشتند”؟
یا پاسداران آخوند حسنی با پشتیبانی ظهیرنژاد و حمایت عظیم معبودی
در روز 11 شهریور وارد روستا شده و با قمه و تفنگ شروع به کشتار مردم
و مثله کردن جنازه کشته شدگان پرداختند؟آیا در آن روز خون از دماغ یک
غیر کرد آمد؟
شاهو حسینی / 21 November 2013
شاید بهتر اینست افرادی که در آن سالهای پرتلاطم انقلاب، خط امامی بوده و در این سالهای جنگ روانی تثبیت شده‌های جمهوری اسلامی با قدرت‌های غربی، اصلاح طلب خارج از کشور هستند و شخصیتی پر حاشیه و سوال برانگیز در سپهر سیاسی ایران و بازیگری همیشه آماتور در نقش یک انقلابی و روشنفکر برای جمعی ساده اندیش مسخ شده داشته اند، کمی سکوت پیشه کرده و در هر بحث و گفتمانی وارد نشوند زیرا کشف حقایق دامن آنها را هم خواهد گرفت. در بهترین شکل ممکن در یک دادگاه نمادی و علنی پاسخگو به معترضین و منتقدین خود باشند تا هم به جان باختگان سازمان خود،جامعه سیاسیون، ملت ایران و تاریخ، با گفتن واقعیتها, ادای وظیفه و احترام کرده زیرا حقیقت , به سلاحی سنگین برای آرامش وجدان مجهز است (نه فقط سپاه) و بازدارنده شایعات و جعلیات در برابر نسل فردای ایران و تاریخ !
جمهوریخواه / 21 November 2013
یکی از شروط صدق یا کذب هر نظریه ای ازمون فیصله بخش است .جناب نیکفر حقیقت حکومت مقدس را حقیقت زندان ان می داند چون در زندان است که حقیقت این حکومت برهنه و اشکار خود را می نماید !
واین نوشته گزارشی است از ان حقیقت پس از گذشت ده سال از شروع اصلاحات جناب گنجی و جناب فرخ نگهدار و آزمون فیصله بخش برای جناب اکبر گنجی که در جاهای دیگر “کنترل بهیمی ” می بیند اما در حکومت مقدس “اصلاحات امید بخش” ! http://www.peykeiran.com/Content.aspx?ID=69596
شاهد / 21 November 2013
با اجازه .
اول به کلیت بحث نظری کشتار ٦٧یه نگاهی میکنیم بعد میریم سراصل مطلب.
آقای نیکفر…
دربخشی از مقاله خود «حقیقت و مرگ؛ به یاد اعدام‌شدگان دهه ۱۳۶۰»
تاکید میکند که،آنانی که در دهه‌ی ۶۰ کشته شدند.
هیچ کدام منفعل نبودند، همه یکپارچه شور و شوق بودند و می‌خواستند نه تنها ایران،
که کل جهان را تغییر دهند. آنان مخالف بودند و تعیین‌کننده این است که در این مخالفت حق داشتند.
چرا که دیدند نیرویی ناراست، از ابتدا دروغگو و وعده‌شکن،
نیرویی متکی بر جهل و دورویی و تعصب و کینه،
نیرویی به غایت خودخواه و انحصارطلب قدرت را به دست گرفته است.
آنان در مخالفتشان با این نیرو، حق داشتند.
آنان حتّا اگر مخالف برانداز نبودند، صرفا به خاطر دگراندیش بودنشان، کینه حاکمان جدید را برمی‌انگیختند.
آ غای گنجی …
مقاله نیکفر را خونده و نخونده «در مقاله جمهوری اسلامی: “رژیم کشتار”؟» قلمی میکنه که،
مقاله محمدرضا نیکفر راهی جز سرنگونی خشونت‌بار رژیم باقی نمی‌گذارند.
البته مدعای گنجی این نیست که چرا جناب نیکفر این استراتژی را پیشنهاد کرده‌اند،
بلکه با پیامدهای این مدعا سخن دارد.
گنجی مدعیست که تغییر رژیم از طریق خشونت خوب نیست ، چون در ۱۳ سال گذشته
نتایج فاجعه‌بار خود را در چهار کشور افغانستان، عراق، لیبی و سوریه آشکار کرده است.
یعنی من و ما و شما را به مرگ گرفته که به تب رضایت بدهیم،
یعنی ما که توی امریکا،
جامون گرم و نرمه و از هرطرف که کشته بشه همچنان به نفع کسب و کار ماست ،حالا خود دانید!!
در این حیض و بیض خط نگهدار… «در مقاله عبور از ستیز به تفاوت» پرچم میزنه که
بحث میان این دو منتقد بحثی قابل فهمه،
ولی تحلیل من اینکه این شیوه‌ی استدلال آفسایده!
چرا ؟
چون نیکفر را خوب می‌فهمم و با احساس و واکنش بازماندگان هزاران قربانی آشنا م،
ولی قضاوت نیکفر در باره‌ی میلیون‌ها فعال سیاسی،
ساکن امریکا و انگلیس و اروپا و کانادا؛
که صادقانه و صمیمانه و بر پایه‌ی باورهای نیک اسلامی،
جمهوری اسلامی ایران را بنیان نهادند، غیر‌منصفانه و ظالمانه است.
نیکفر در عمل آنچه که آنها ساختند را – از سر غیظ، غیظی کاملا قابل فهم، و نیز با ولنگاری –
به «رژیم کشتار» تقلیل میدهد.
یعنی دست از ستیز بکشید و نون ما رو آجر نکنید،خانوم بچه ها در راه ایرانند!!
کلام آخر.
اصل مطلب اینکه من و ما و شما،
باید دس از این معرکه نظر و نظر بازی بکشیم،
چون تجربه سی چندسال گذشته ثابت کرده که
با بحث نظری راه بجایی نبرده ایم و آینده نشان خواهد که نخواهیم برد!
از کودتای٢٨ مرداد شصت سال گذشته و ما هنوز دراین باره به یک توافق جمعی نرسیده ایم،
از مصادره انقلاب و قتل و غارت و تجاوز اشغالگران
سی و چند سالی گذشته و ما هنوز درگیر مسائل و نظراتی هستیم که
از سوی ایادی اشغالگران طرح و بازنشر میشود،
اصل مطلب اینکه من و ما و شما،
باید برای حل معضل خویش به فکر یک راهکار عملی باشیم ، راهکاری عاری از خشونت و ستیز !
راه حل پیشنهادی من تحریم گسترده و عمومی اشغالگرانست،
با سکوت ،با اعتصاب فردی،با خانه نشینی جمعی،
با عدم مشارکت با پرهیز از خرید اضافی ،
میتوان از لابیرنت پیچ در پیچ پا اندازان و جا اندازان اشغالگران برون آمد و برانداز شد!
باور بفرمائید ،همه دراین میانه حق داریم و کسی حقی ندارد،
تنها کسی حق دارد که از حداقل حقوق بشری محروم ست و با لب تشنه و شکم گرسنه دم نمیزند؛الا به حق!
پی آمد.
من با آقای نیکفر موافقم !***
لطیف / 22 November 2013
توده ایها و فداییان اکثریت ( رفقای سابق شما ) هم با این حرکت ملی مذهبی ها ( اصلاح رژیم ) هماهنگ هستند
سوال این است که چرا آقای تابان به آنها چیزی نمیگوید ؟
چرا نقش فداییان ، توده ایها در اوایل انقلاب در زمینه سازی برای این کشتار ها از طریق حمایت ضد امپریالیستی رفقای شما و خود شما اصلا مطرح نیست ؟
چرا دیواری کوتاه تر از دیوار ملی مذهبی ها و لیبرال های مذهبی شما ها پیدا نمیکنید ؟
چرا با اعدام سران رژیم سابق مخالفت نکردید و الان هم زیر ابی میروید ؟
حالا چطو ر شد شما دنبال هاله و هدی صبر راه افتادید ؟
شما به موسوی هم حمله میکردید الان هوادار حقوق موسوی شده اید
چپ ها باید اول خو دشان را اصلاح کنند بعد به فکر اصلاح رژیم بیفتند بعد به فکر اصلاح ملی مذهبی ها ، بعد به فکر اصلاح لیبرال های مذهبی
**
مگر شما ها از گروه پرستی و اعتقادات دگم خود دست برداشته اید که از رهبر ج ا میخواهید دست بردارد ؟
مگر شما همه را سانسور نمیکنید در وب سایت اخبار روس ؟
چطور توقع دارید این رژیم دست از سانسور بردارد ؟
مگر شما حاضرید در قدرت در آینده با دگر اندیشان که هیچ با هم گروه خودتان شریک شوید ؟
پس چطور میخواهید این رژیم اینکار را کند
شما هنوز کاسترو را میپرستید . مگر او قدرت را با کسی شریک شد ؟
چه گوارا ٥٠٠ نفر را بدون دادگاه و محاکمه کشت
***
taban rous zadeh / 23 November 2013
****
ازموده را دوباره ازمودن خطاست!!!!
خلاصه کارنامه حاکمیت جمهوری اسلامی با همه پیچیده گی اش نشان میدهد تا زمانیکه احتیاج
به حزب سازمان گروه یا افراد داشتند با انها لاث سیاسی میزدند . وقتیکه دیگر احتیاجی به انها
نداشتند دو نوع بر خورد با انها میکردند! اگر این نیرو ها در دایره خودی بوده و سر فرود نمیاوردند
به بیرون از دایره پرتاب یا به طروق مختلف سر به نیست میشدند!
گروه دوم سکولارها و دیگر گروهای مذهبی که هیچوقت خودی و داخل دایره قرار نداشتند زمانیکه
دیگر احتیاجی به انها نداشتند و عقیده خود را کتمان نمیکردند زیر شکنجه های وحشیانه خورد و
مچاله میکردند و پس از شو تلویزیونی اعدام میشدند!
برمبنای ازموده را دوباره ازمودن خطاست!
این گروه های رانده از مرکز قدرت(و افرادی مثل اقای نگهدار) وطرفدارانشان همان راهی را
در پیش گرفته اند که قبل و بعد از ۵۷ مرکز قدرت میرفتند اما منهای سر نگونی حاکمیت!
اینها تمام سعی شان در این هست که نیروها و اپوزیسیونی که خواهان سرنگونی حاکمیت هستند
یا به چهارچوب فکری خودشان بکشانند یا اینکه بر چسب طرفداران حمله نظامی
امریکا و اسراییل وو…بانها بزنند!
موسی
موسی / 27 November 2013
واقعا برای آقای نگهدار مرد سابقا ” مارکسیست ” با درک تاریخی اش از ماتریالیزم تاریخی . برادر نقش تاریخی نیروی کار و همچنین مبارزه ی طبقاتی بحث سطحی نیست . برادر سابقا مارکسیست شما هیچ چیزی نگفته اید که علمی باشد . واقعا کسی که الفبا را نداند هم اینگونه حرف نمی زند . شما هم مانند جمهوری اسلامی هر چه شکست عملی هم می خورند باز هم پیروزید . نتیجه ی عمل شما برادر همین است جنایت و جنایت و جنایت و جمهوری اسلامی هم ماشین جنگی کشتار است و بس .
فرهاد - فریاد / 28 November 2013